Αξέχαστοι πατριώτες μας

 

Το  ζεύγος Φλώρου ( ο Χαράλαμπος από το Άβορο, γαμπρός στον Κόκκινο, με την γυναίκα του την Αικατερίνη)

 

Μια ανάγνωση του βιβλίου «Ανεπιθύμητοι και Αναλώσιμοι»

Από  τον Πάνο Ζέρβα

Η μελέτη του Ιωάννη Στεφανίδη «Ανεπιθύμητοι και Αναλώσιμοι» για το Σύνταγμα 5/42 και τον Δημήτριο Ψαρρό (Επίκεντρο, 2022) οπωσδήποτε είναι αξιόλογη και καλύπτει σε σημαντικό βαθμό την ανάγκη για μια εμπεριστατωμένη και λεπτομερή ματιά στα γεγονότα που ορθώς καταγράφονται ως «Κατοχικός Εμφύλιος, 1943-44». Ο συγγραφέας συγκεντρώνει με υπομονή τις διαθέσιμες ψηφίδες από τις διαθέσιμες πηγές (μαρτυρίες,  αρχειακά υλικά) και συνθέτει μια ήρεμη, έντιμη και κατά το δυνατόν πλήρη εξιστόρηση.

Άλλο όμως η εξιστόρηση και άλλο η ερμηνεία των γεγονότων. Ο τίτλος του βιβλίου προξενεί μια πρώτη απορία, αλλά διευκρινίζεται από το ίδιο το κείμενο. Το «ανεπιθύμητοι» μπορεί να εξηγηθεί εύκολα. Το «αναλώσιμοι», ωστόσο, είναι πιο δύσκολο. Ο συγγραφέας υιοθετεί την άποψη στελεχών του 5/52, ότι «Δεν θα ήταν επομένως υπερβολικό το συμπέρασμα ότι για τους φορείς της βρετανικής πολιτικής στην κατεχόμενη Ελλάδα ο Ψαρρός και οι άντρες του αποδείχθηκαν αναλώσιμοι, ιδίως από τη στιγμή που η εξόντωση τους έδινε ένα ακαταμάχητο επιχείρημα για την ηθική καταδίκη και πολιτική απομόνωση του εαμικού κινήματος» (σ.283). Με άλλα λόγια, ο συγγραφέας αποδέχεται την άποψη ότι οι Βρετανοί θυσίασαν εν ψυχρώ το Σύνταγμα 5/42 και τον Δημήτρη Ψαρρό, γιατί αυτό εξυπηρετούσε την πολιτική τους πολεμική και προπαγάνδα εναντίον του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Παρόμοιες αντιλήψεις έχουν διατυπωθεί από βετεράνους της ΥΒΕ-ΠΑΟ (Μακεδονία), αλλά και του ΕΣ (Ελληνικός Στρατός – Πελοπόννησος). Στους Βρετανούς αποδίδεται από πολλούς που συμμετείχαν στα γεγονότα ότι για δικούς τους λόγους επέλεξαν να ενισχύουν τον ΕΛΑΣ και καταδίκασαν έτσι όλες τις «εθνικές αντιστασιακές οργανώσεις», πλην του ΕΔΕΣ και της οργάνωσης του Φωστερίδη (Αντών Τσαούς), σε αφανισμό.

Στην περίπτωση του 5/42, όπως καταγράφεται σε πολλά σημεία του βιβλίου, η προσπάθεια να στηθεί μια άξια λόγου ένοπλη ομάδα σε μια περιοχή (Δωρίδα) η οποία δεν μπορούσε λόγω έλλειψης πόρων να θρέψει ούτε καν τους κατοίκους της, οδηγούσε στην απόλυτη εξάρτησή της από τις βρετανικές «ρίψεις» όπλων, υλικών, τροφίμων και λιρών. Αυτό ήταν ξεκάθαρο από τη πρώτη στιγμή. Όπως επίσης ήταν ξεκάθαρο ότι η περιοχή διέθετε ήδη, από πολλούς μήνες, ένοπλο αντάρτικο, αυτό του ΕΛΑΣ. Η επιλογή να στηθεί στο συγκεκριμένο χώρο το 5/42 υπήρξε κυρίως πολιτική, από τη πλευρά των Βρετανών και της ΕΚΚΑ (Καρτάλης). Οι μοναρχικοί, που είχαν με τα πολλά δραστηριοποιηθεί (για την αντιμετώπιση του ΕΑΜ) αρχικά με τον Παπάγο και στη συνέχεια με τους Ζαλοκώστα – Μαρκεζίνη, έσπευσαν να επωφεληθούν και στην περίπτωση του 5/42, στέλνοντας φιλοβασιλικούς αξιωματικούς. Όλοι, αν εξαιρέσουμε τον ίδιο τον Ψαρρό, απέβλεπαν, ουσιαστικά, στον αποκλεισμό των διόδων του ΕΛΑΣ προς την Αθήνα, κατά την αναμενόμενη απελευθέρωση. Ήδη από τα τέλη του 1943 είχε διαφανεί ότι το 5/42 δεν μπορούσε να παίξει αυτό το ρόλο, αλλά οι Βρετανοί συνέχισαν να το στηρίζουν, στο μέτρο των περιορισμένων δυνατοτήτων τους λόγω των γενικότερων εξελίξεων του πολέμου, ως την τελευταία (κυριολεκτικά) στιγμή.

Είναι εξαιρετικά πιθανόν ότι στην περίπτωση του 5/42 η αποτυχία δεν έχει αποκλειστική αιτία τους Βρετανούς, αλλά και μια πολυποίκιλη ελληνική συμμετοχή. Επιμένω σ’ αυτό το σημείο, γιατί μέσω του τίτλου «Ανεπιθύμητοι και Αναλώσιμοι» ο Στεφανίδης υποστηρίζει μια θέση η οποία προφανώς χρειάζεται περισσότερο φωτισμό.

Εντύπωση προξενούν ορισμένες θέσεις, όπως διατυπώνονται. Για παράδειγμα: «Μικρότερης βαρύτητας αλλά όχι αμελητέο κίνητρο, όπως ήδη αναφέρθηκε, θα μπορούσε να θεωρηθεί και η ποσότητα οπλισμού και, κυρίως, χρημάτων που θα απέφερε η διάλυση του Συντάγματος σε μια δύναμη, όπως ο ΕΛΑΣ, που μονίμως αντιμετώπιζε ζήτημα ρευστότητας» (σ. 271). Και αλλού, για τον Ηλία Καρρά (Ηρακλή), ο οποίος χαρακτηρίζεται «εξαιρετικά αδιάλλακτος» εντός εισαγωγικών και παλαιός τρόφιμος της Ακροναυπλίας (εκτός εισαγωγικών) (σ. 197). Αλλά αυτό που επιζητεί επισήμανση είναι συνολικά η ανάλυση που γίνεται σε ό,τι αφορά το ΚΚΕ και το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, σε σχέση με τα ιστορούμενα γεγονότα. Αυτή συμπυκνώνεται σ’ ένα ξεχωριστό υποκεφάλαιο («Η βία ως μέσο για την άνοδο στην εξουσία», σ. 266-72) και εμφανίζει το ΚΚΕ και το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ ως έναν μονοδιάστατο οργανισμό που έχει εξαρχής και μέχρι τέλους ως σκοπό την βίαιη κατάληψη της εξουσίας. Ούτε καν αναφέρεται η παράλληλη (και εξίσου αδίστακτη, όπου μπορούσαν να το κάνουν) χρήση βίας από τους εσωτερικούς αντιπάλους του ΕΑΜ στις κατοχικές εσωτερικές αντιπαραθέσεις. Η βία εμφανίζεται ως μονομερής και αποκλειστική επιλογή του σταλινισμού. Το θέμα αυτό δεν εξαντλείται εύκολα, πολύ περισσότερο που, όσο μπορώ να γνωρίζω τη βιβλιογραφία για τον Εμφύλιο, γενικά αντιμετωπίζεται μάλλον με «ιδεολογική προδιάθεση» παρά με ψυχραιμία και νηφαλιότητα.

Η αιματηρή διάλυση του Συντάγματος 5/42 και η δολοφονία του Ψαρρού ήταν το τέταρτο καρφί το οποίο το ΚΚΕ και το ΕΑΜ -ΕΛΑΣ κάρφωσαν οι ίδιοι το πολιτικό τους φέρετρο. Τα τρία που προηγήθηκαν ήταν η επίθεση τον Οκτώβριο του 1943 στον ΕΔΕΣ, η δημιουργία της «Κυβέρνησης του Βουνού» χωρίς πραγματική στρατηγική αντίληψη (ουσιαστικά: χωρίς λόγο) και η ανταρσία στο Στρατό και το Ναυτικό στη Μέση Ανατολή. Η δολοφονία του Ψαρρού, την ίδια άνοιξη του 1944, ήταν το αποκορύφωμα – και ο καταλυτικός παράγοντας για τη σφυρηλάτηση μιας πραγματικής πολιτικής συμμαχίας ακροδεξιάς – μοναρχικών – βενιζελικών σε αντικομμουνιστική βάση, η οποία παρέμεινε αρραγής (και νικηφόρα) ως το τέλος της δεκαετίας του 1940 και του Εμφυλίου.

Πάνος Ζέρβας 

Ο Κόκκινος παραπόταμος του Μόρνου

 Ο Κόκκινος στο ύψος του δασικού φυτωρίου (Χάνια Καραπιστόλη) και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος 

Κάποτε άναβαν και οι φούρνοι!

 

Το Κοινοτικό συμβούλιο Κόκκινου το 1991.

 

 

Οι γέφυρες του Στενού

 

Από το βιβλίο του Πάνου: η νερομάννα της Αθήνας 

Αξέχαστοι Λουτσοβιώτες ..

 

Η Βασιλική (Νικολού)  Κοράκη σύζυγος του Νικόλαου Κοράκη γνωστός και ως Κατσαμπίνης 

1875 εκλογικοί κατάλογοι δήμου Αποδοτιάς

 

«Ανεπιθύμητοι και αναλώσιμοι»

 

Γιάννης Στεφανίδης: «Ανεπιθύμητοι και αναλώσιμοι»

Του Σάκη Μουμτζή

Ο Γιάννης Στεφανίδης στο βιβλίο του «Ανεπιθύμητοι και αναλώσιμοι» (εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, 2022) το οποίο αναφέρεται στη δολοφονία του Δ. Ψαρρού και στην εξόντωση του 5/42 Συντάγματος, τα λέει όλα. Δεν κάνει μια απλή παράθεση γεγονότων, αλλά ερμηνεύει συγχρόνως. Με άλλα λόγια το βιβλίο έχει άποψη για το τι έγινε εκείνη την ταραγμένη περίοδο στη Ρούμελη. Και αυτή η άποψη είναι αναθεωρητική σε σχέση με την κρατούσα στους πανεπιστημιακούς κύκλους και απολύτως τεκμηριωμένη. Είναι μια εργασία που κάλυψε ένα σημαντικό κενό για το πώς και γιατί δολοφονήθηκε ο Ψαρρός και εξοντώθηκε το 5/42 Σύνταγμα. Ο Γιάννης Στεφανίδης με αυτό το βιβλίο του αποφάσισε να συμμετάσχει στην ιδεολογική μάχη που γίνεται γύρω από τον εμφύλιο πόλεμο, παρέχοντας στοιχεία που καμιά πλευρά δεν μπορεί να αμφισβητήσει.

Στην Ιστορία δεν υπάρχουν ξεκάρφωτα γεγονότα. Υπάρχει μια χρονική αλληλουχία, καθώς το ένα γεγονός ακουμπά πάνω στο άλλο. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς κανόνες της ιστορικής ερμηνείας. Θα πρέπει να έχουμε μια συνολική εικόνα της υπό εξέταση περιόδου για να κατανοήσουμε γιατί τα πράγματα εξελίχθηκαν έτσι και όχι αλλιώς όπως θα μπορούσαν να είχαν, εξίσου καλά εξελιχθεί.

Έτσι, για να καταλάβουμε τι έγινε στη Ρούμελη τον Απρίλιο του 1944 θα πρέπει να ανατρέξουμε στον Απρίλιο του 1943, όταν στον Αυγερινό Κοζάνης δολοφονήθηκαν αξιωματικοί της ΠΑΟ από τους Ελασίτες, να πάμε λίγους μήνες μετά στην Πελοπόννησο όπου δολοφονήθηκαν από την ίδια παράταξη ο Καραχάλιος και ο Βρεττάκος και διαλύθηκαν οι αντιστασιακές τους οργανώσεις, να εξετάσουμε πώς, γιατί και από ποιους δολοφονήθηκε εν ψυχρώ στην κατεχόμενη Αθήνα ο Κίτσος Μαλτέζος τον Φεβρουάριο του 1944. Και να μη ξεχνάμε πως την ίδια μέρα που δολοφονήθηκε ο Ψαρρός και οι μαχητές του, δολοφονήθηκαν έξω από την Πάτρα 39 από τους 40 νέους χωροφύλακες, που μόλις είχαν αποφοιτήσει από τη σχολή της Κέρκυρας, από τους Ελασίτες του 6 ου Συντάγματος. Αν κλείσουμε τα μάτια σε όλα αυτά δε θα κατανοήσουμε τι ακριβώς έγινε στην νοτιοδυτική Πελοπόννησο τον Σεπτέμβριο του 1944. Όλα αυτά τα γεγονότα τα συνδέει ένα εμφανές νήμα που δεν είναι άλλο από την μονοπώληση του αντιστασιακού αγώνα από το ΚΚΕ, ώστε αυτός τελικά ο αγώνας να μετατραπεί σε όχημα για την κατάληψη της εξουσίας. Ας το κατανοήσουμε: η αντίσταση ήταν το μέσο, το σκαλοπάτι. Ο σκοπός ήταν η εξουσία. Ήθελαν να εξοντώσουν τις άλλες οργανώσεις για να μην τις βρουν μπροστά τους μετά την Κατοχή, ώστε ανενόχλητοι να ξεδιπλώσουν τα σχέδιά τους. Γι΄ αυτό τον λόγο εξάλλου με μεγάλη ευκολία κολλούσαν τη ρετσινιά του συνεργάτη των Γερμανών στους αντιπάλους τους. Το είχε πει ο Σιάντος στον Καρτάλη, τον Αύγουστο του 1943, στο αεροδρόμιο της Νεράιδας. «Πας μη Ελασίτης, είναι γκεσταπίτης».

Σύμφωνα με τις αντιλήψεις που επικρατούσαν στα κόμματα της Γ΄ Διεθνούς, στην κατοχική Ελλάδα επικρατούσαν επαναστατικές συνθήκες. Υπήρχε ξένη κατοχή, μια ανυπόληπτη κατοχική κυβέρνηση, κουρασμένες και παραιτημένες παλιές πολιτικές ηγεσίες, μια ελληνική κυβέρνηση χωρίς φυσική παρουσία στην Ελλάδα και ένας εξαθλιωμένος, από τις κακουχίες, λαός. Και το κυριότερο, ένα οπλισμένο αντιστασιακό κίνημα υπό την ασφυκτική καθοδήγηση του ΚΚΕ.

Ας δούμε σε τι πλαίσιο έπρεπε να κινηθούν οι Σιάντος και Ιωαννίδης και να δούμε αν είχαν τις ικανότητες να προσεγγίσουν και να αναλύσουν αυτήν την πολυσύνθετη πραγματικότητα. Τρία ήταν τα επίπεδα στα οποία έπρεπε να κινηθούν.

Επίπεδο πρώτο και κυρίαρχο. Ο αγώνας για κατάληψη της εξουσίας υπό την έννοια πως όλες οι μεταπολεμικές εξελίξεις θα τελούσαν υπό τον έλεγχο του ΚΚΕ. Δηλαδή το Δημοψήφισμα και οι εκλογές θα διεξάγονταν υπό τη δική του κυριαρχία, με ό,τι αυτό θα σήμαινε για την εγκυρότητά τους. Αποφασιστικός παράγοντας ήταν τα όπλα του ΕΛΑΣ και οι δράσεις της Πολιτοφυλακής και των Φρουραρχείων. Γι΄αυτό, και όταν επέστη η στιγμή ο ΕΛΑΣ να παραδώσει τα όπλα του έγινε το στασιαστικό κίνημα των Δεκεμβριανών. Όπως έχει αποδειχθεί από ακλόνητα ιστορικά τεκμήρια οι πυροβολισμοί της Πλατείας Συντάγματος της 3 ης Δεκεμβρίου ελάχιστη σχέση είχαν με τον σύγκρουση που είχε προαποφασιστεί από το Π.Γ. στις 27 Νοεμβρίου 1944, στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, όπου νοσηλευόταν ο Γ. Ιωαννίδης.

Επίπεδο δεύτερο. Η πάση θυσία διατήρηση του πλατιού Εαμικού σχήματος. Και ο Σιάντος και ο Ιωαννίδης γνώριζαν πως ο σκελετός του ΕΑΜ ήταν το ΚΚΕ, όμως την ακτινοβολία την εξέπεμπε η παρουσία του Σβώλου, του Τσιριμώκου, του Αγγελόπουλου και των άλλων αστών πολιτικών. Αυτοί είχαν καταστήσει σαφές στον Σιάντο πως αν το ΚΚΕ αποφάσιζε να καταλάβει την εξουσία, αυτόν τον δρόμο θα τον ακολουθούσε χωρίς αυτούς.

Επίπεδο τρίτο. Ήταν η στρατηγική της Σοβιετικής Ένωσης για την αντιφασιστική συμμαχία που θα οδηγούσε στην ήττα του Άξονα. Στο πλαίσιο αυτό θα έπρεπε να αποφεύγονται ενέργειες που θα υπονόμευαν αυτή την ενότητα. Η Σ. Ένωση τήρησε αταλάντευτα αυτή τη γραμμή, όπως φάνηκε από τη σιωπή της στη καταστολή του κινήματος της Μ. Ανατολής και από τη στάση που κράτησε στη Δεκεμβριανή σύγκρουση. Και αυτό το επιβεβαίωσε ο ίδιος ο Στάλιν, όταν στη Γιάλτα είπε στον Τσώρτσιλ «εγώ σε άφησα να κάνεις ό,τι θέλεις στην Ελλάδα και στο Βέλγιο, τι μπλέκεις στα πόδια μου για τη Ρουμανία και την Πολωνία;»

Αυτά τα τρία επίπεδα θα έπρεπε να συνθέσουν οι Σιάντος και Ιωαννίδης, άνθρωποι αγράμματοι, με μονοκόμματη σκέψη, χωρίς καμμιά παιδεία. Συγκριτικά αναφέρω πως ο Παλμίρο Τολιάτι, ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, ήταν νομικός με εργασίες επάνω στη Δωδεκάδελτο, με διδακτορικό επάνω στο τελωνειακό καθεστώς των ιταλικών αποικιών και άριστος γνώστης της λατινικής και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Με τι νοητικά εργαλεία ανέλυσε ο Τολιάτι την πραγματικότητα και με τι ο Σιάντος με τον Ιωαννίδη! Τα αποτελέσματα των παράλληλων πορειών σε Ελλάδα και Ιταλία φανερώνουν τον ρόλο του υποκειμενικού παράγοντα στη διαμόρφωση των γεγονότων.

Ήταν αδύνατο αυτοί οι ηγέτες με τον τόσο περιορισμένο αντιληπτικό ορίζοντα να ισορροπήσουν στα τρία αυτά επίπεδα με συνέπεια. Και γι΄αυτό ακολούθησαν αυτήν την αντιφατική πορεία με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα. Δηλαδή, ενώ γνώριζαν οι ηγέτες του ΚΚΕ πως το απόλυτο όπλο τους ήταν ο ΕΛΑΣ, πήγαν και υπέγραψαν τη συμφωνία της Καζέρτας την οποία μετά από δύο μήνες καταπάτησαν. Θύμα αυτής της αντιφατικής πορείας ήταν ο Ψαρρός και όχι μόνο. Αφού τον δολοφόνησαν, μετά από λίγες μέρες θεωρούσαν τη δολοφονία του καταστροφική για τη δημόσια εικόνα του ΚΚΕ. Ας σημειωθεί πως στο συνέδριο του Λιβάνου γνώριζαν πως σκοτώθηκε ο Ψαρρός πολεμώντας εναντίον του ΕΛΑΣ. Δε γνώριζαν κάτω από ποιες συνθήκες. Αυτό έγινε γνωστό αργότερα.

Από το βιβλίο του Γιάννη Στεφανίδη αναδύεται ένα διαχρονικό ερώτημα. Είναι δυνατόν σε περιόδους ακραίας πόλωσης να επιβιώσουν οι μετριοπαθείς φωνές; Η Ιστορία απαντά ΟΧΙ.

Συνθλίβονται από τη λογική της σύγκρουσης που αποκτά τη δική της δυναμική. Και αυτή η δυναμική πολλές φορές προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Έτσι όταν ο Δ. Ψαρρός ζητούσε απεγνωσμένα βοήθεια για να εξοπλίσει 3-4.000 αντάρτες, οι Βρετανοί εκτιμούσαν πως το 5/42 Σύνταγμα ή θα απορροφηθεί από τον ΕΛΑΣ ή θα εξοντωθεί και η βοήθεια θα έπεφτε στα χέρια των κομμουνιστών. Και γι΄αυτό τον λόγο την αρνήθηκαν. Δε γνωρίζουμε τι τροπή θα είχε η σύγκρουση αν ο Δ. Ψαρρός παρέτασσε 4.000 μαχητές.

Ενδεικτικό της δυναμικής της πόλωσης είναι και το γεγονός πως απόψεις ίδιου του Ψαρρού, όσο κλιμακωνόταν η ένταση, γινόταν μειοψηφικές μέσα στο 5/42. Δηλαδή η λογική της σύγκρουσης κυριαρχούσε και μέσα στις τάξεις του 5/42 Συντάγματος.

Το ίδιο συνέβη, τηρουμένων των αναλογιών, και με τα Δεκεμβριανά και τις συνέπειές τους. Στους δρόμους της Αθήνας δεν ηττήθηκε μόνον το ΚΚΕ, ηττήθηκαν μαζί του και όλοι οι πολιτικοί που ήθελαν ομαλές δημοκρατικές εξελίξεις με πρώτον -πρώτον τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στη συνέχεια αυτή η πόλωση συσπείρωσε τους παλιούς αντιμοναρχικούς στο βασιλικό στρατόπεδο κι έτσι τον εμφύλιο πόλεμο τον διεξήγαγε μια κυβέρνηση Λαϊκών και Φιλελευθέρων. Στις ακραίες καταστάσεις πάντα τα στρατόπεδα είναι δύο.

Η πορεία του Ψαρρού και λόγω χαρακτήρα ήταν προδιαγεγραμμένη. Τα όλο απόγνωση τηλεγραφήματα του, τις τελευταίες ώρες πριν τη σύγκρουση, προς το αρχηγείο του ΕΛΑΣ και τους Βρετανούς—όπως παρουσιάζονται στο βιβλίο του Γιάννη Στεφανίδη– έδειχναν πως είχε καταλάβει αυτό που ερχόταν και νομίζω πως είχε επίσης καταλάβει πως δεν μπορούσε να το αποτρέψει. Ελάχιστη σημασία έχει αν τον δολοφόνησε ο ίδιος ο Ζούλας ή κάποιοι άνθρωποί του. Δε θα το μάθουμε ποτέ. Οι αλήθειες στην Αριστερά για αυτήν την περίοδο είναι υποταγμένες στις εσωκομματικές αντιδικίες, φέρουν το άγος της ήττας, τις δουλείες της υπερορίας και τα όσα υποστηρίζουν οι πρωταγωνιστές της προφορικά ή γραπτά θα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε με πολλές επιφυλάξεις.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω ότι ουδέτερες ερμηνείες δεν υπάρχουν. Τα γεγονότα έχουν πολλές οπτικές. Το ζήτημα είναι όταν ερμηνεύουμε ο λόγος μας να είναι καθαρός και τεκμηριωμένος. Γιατί η Ιστορία είναι ίσως το κυρίαρχο πεδίο στο οποίο διεξάγεται η ιδεολογική μάχη.

*

Η παρουσίαση δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο στο booksjournal.gr

 Γεώργιος Μπερτσιάς εγγράμματος 1846 

«Κατάνυξη από παραδρομή» του Γιάννη Σταύρου*

 

Κατάνυξη από παραδρομή

Στην εντατική, σκαρφαλωμένη στον τελευταίο όροφο του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Βιέννης, η νευροχειρουργική – ως καθαυτή εξάσκηση τεχνικής – έμπαινε σε δεύτερη μοίρα για εμάς τους φιλόδοξους ειδικευόμενους. Εκεί έδινε το πρόσταγμα η μέριμνα για την ανάνηψη από το βασίλειο του Μορφέα στον οριοθετημένο κόσμο. Με την πάροδο του χρόνου συνειδητοποιήσαμε πως συχνά επρόκειτο για μακρόσυρτη διαδικασία, με κατάληξη την έκθλιψη των ασθενών από το θυμικό των αρχέγονων δαιμόνων.

Η κοπέλα που έγινε εισαγωγή τις παραμονές Χριστουγέννων (πάνε τόσα χρόνια τώρα) δεν χώραγε στα κουτάκια της γεωμετρικής καταγραφής περιστατικών. Φαινόταν γόνος καλής οικογένειας, το μαρτυρούσαν τα καρφιτσωμένα διαμαντάκια στο ροδαλό λοβό των αυτιών, όσο και το λεπτεπίλεπτο δαχτυλίδι στον αριστερό δείκτη. Οι συνάδελφοι που τη συνόδευσαν στην πρώτη κλινική εκτίμηση, έμαθαν από το την σπουδή του ιστορικού της πως ήταν ταλαντούχα πιανίστρια, με λαμπρή πορεία στη Φιλαρμονική. Καταγράφηκε, ακόμα, η διεύθυνση κατοικίας σε ευγενές προάστιο της Βιέννης. Οι αναζητήσεις μέσω ίντερνετ μαρτυρούσαν τη φωτογένειά της στη μουσική σκηνή, την οποία επιβεβαίωναν οι διθυραμβικές κριτικές των εφημερίδων της εποχής: απέριττο κάλος και εύηχο πάθος!
Την επόμενη ημέρα ο άντρας της , ψηλόλιγνος ψαρομάλλης σε σπορτίφ ενδυμασία, κατέβηκε βιαστικά από τη μαύρη του Πόρσε πριν περάσει την πόρτα της κλινικής για το ραντεβού του με το διευθυντή της κλινικής. Παρόλο τη δεδηλωμένη στο βλέμμα του κόπωση, ο Γερμανός στην καταγωγή μαέστρος ορχήστρας δεν ενέδωσε στη σκυρτή κορμοστασιά που θα υπαγόρευε η ψυχολογία της αγωνίας. Αντίθετα με αυτόν, ο διευθύνοντας καθηγητής τον υποδέχτηκε στο γραφείο του καμπουριάζοντας περισσότερο από το σύνηθες φυσιολογικό του.

Το περιστατικό απέκτησε αστραπιαία ιδιαιτερότητα ανοίκειας περιέργειας, όταν η φουρνιά των πρωτάρηδων στην πτέρυγα συνάδελφοι διαβάσαμε στο φάκελο, πως η βαριά υπαραχνοειδής αιμορραγία έλαβε χώρα in coitus. Η σπάνια αυτή φυσιοπαθολογία, που ξεκινάει με την ένταση της ερωτικής περίπτυξης για να κατακρημνίσει το φορέα της στο κώμα λόγω ρήξης του -μέχρι τότε- απόκρυφου ανευρύσματος, υπήρξε ανέκαθεν ένα αξιομνημόνευτο παράθεμα μέσα στις πληκτικές σελίδες των ιατρικών εγχειριδίων. Τώρα μας επιβλήθηκε κλινικά ως περιστατικό μη διαχειρίσιμο, γιατί έγινε σύντομα σαφές πως δεν υπήρχε ελπίδα καμία. Οι απόλυτα εξειδικευμένοι στον κλάδο συμφωνούσαν πως ο γενικευμένος σπασμός των αγγείων που συνεπαγόταν η ακαριαία αιμορραγία οδηγούσε αναπόφευκτα στη δημιουργία νεκρώσεων εγκεφαλικών περιοχών ζωτικής σημασία, έτσι που ο θάνατος θα ήταν η αναμενόμενη διέξοδος. Οι ειδικοί συμφώνησαν, με την ηρεμία των σοφών που γνώριζαν τη γραμμική πεπατημένη της φθοράς, να βάλουν τέλος στη συστηματική θεραπεία. 

Μετά την παράδοση – παραλαβή εφημερίας, οι συνάδελφοι που σχόλαγαν από τη βάρδια μού ευχήθηκαν “Χρόνια Πολλά”, καρφιτσώνοντάς μου τα απαραίτητα για το εφέ των Χριστουγέννων πλαστικά φτερά αγγέλων, μα τόσο βιαστικά που με τσίμπησαν στο ώμο . Ο πόνος προκάλεσε εκνευρισμό, κι ο εκνευρισμός την αναθυμιάση της πικρόχολης δυσθυμίας: Αδυνατούσα να αγκυροβολήσω στην αλληγορία της απτής ευδαιμονίας εδώ στην ωραία γραφική Βιέννη. Η προοπτική της λεγόμενης επαγγελματικής καριέρας στο εξωτερικό ενίσχυε, ειδικά εκείνες τις εορταστικές ημέρες, το νόστο του πατρικού παρελθόντος. Ξεπρόβαλαν στη μνήμη μου τα σακούλια της γιαγιάς στην Πελοπόννησο, όπως τα θήλιαζε και τα στοίβαζε στο κοφίνι. Όταν τέλειωναν οι διακοπές στο χωριό, ανασκαλεύαμε τις μπλε, κίτρινες, πορτοκαλί σακούλες να πακετάρουμε τα πράγματα της επαρχίας που θα παίρναμε μαζί μας. Κι ήταν προβλεπόμενο πως την επόμενη φορά το καλάθι θα ξεχείλιζε πάλι πολύχρωμο. Μέχρι που η γιαγιά πέθανε, το μπούγιο μειωνόταν μη αναστρέψιμα στο κάθε μας ταξίδι, αναδεύοντας τελικά μια ξεχασμένη μυρωδιά από ένα τρίμμα ψωμιού, μια ψίχα τραχανά ή μια σκόνη χαμομήλι.

Με την κόπωση της βάρδιας να τσιγκλάει τις αισθήσεις, ξεκίνησα για την τελευταία γύρα της εφημερίας στους θαλάμους της εντατικής. Κατευθύνθηκα προς τη διασωληνημένη πιανίστρια, καθώς αναζητούσα μια παρένθεση στο προσωπικό μου φορτίο, μια μαρτυρία για την ανωφελότητα της χωροταξικής μνήμης. Στάθηκα στασιασμένος μπροστά της για να αισθανθώ την αμείλικτη αναμονή του θανάτου. Ως αντίβαρο στην προοπτική της τελεσίδικης λήθης, απολογήθηκα στο υπερεγώ μου……
Χρειάστηκα αρκετό χρόνο μέχρι να συλλάβω τον υπόγειο ήχο που φώλιαζε στο προσκέφαλό της. Ο οποίος, πλησιάζοντας προς τα εκεί, μεταλλασσόταν σε κρεσέντο παιδικού γέλιου, κι έπειτα σε ακατάληπτη σειρά άναρθρων λέξεων, που στις ενδιάμεσες παύσεις τους άφηναν να αναρριχηθεί ένα απόκοσμα επαναλαμβανόμενο μουσικό μοτίβο, μάλλον προερχόμενο από κουρδιστό μπιμπελό. Η προσπάθεια μου να ξεφύγω από τη δίνη της παραίσθησης μετατράπηκε σε ίλιγγο, με αποτέλεσμα οι αγγελούδινες φτερούγες στο στροβιλισμό τους να αποκαλύψουν το μαγνητοφωνάκι που κρυβόταν κάτω από το μαξιλάρι. Αυτό που αναπαρήγαγε τα χάχανα και τον ενθουσιασμό των πρώτων συλλαβών που σκάρωνε η μπέμπα στην κούνια της, προφανώς πριν κοιμηθεί και χαζεύοντας την αιωρούμενη κουδουνίστρα πάνω από τα μάτια της. Η τελετουργία του ύπνου να γίνεται επιθανάτια ακρόαση.

Το επόμενο μισάωρο η καμπύλη του καρδιογραφήματος στην οθόνη άρχισε να φθίνει. Η νοσοκόμα, με βάση τις γνωστές οδηγίες “όταν και εφόσον”, απενεργοποίησε έγκαιρα το συναγερμό, δίνοντας προτεραιότητα στα φθογγήματα της αόρατης κόρης. Πνιγόμουν στο συριγμό του αναπνευστήρα, στον αχνό του οξυγόνου, στη διάθλαση της οθόνης, στη μυδρίαση της κόρης εν τέλη. Έτρεξα προς το ανοιχτό παράθυρο του κλιμακοστασίου, να δώσω διέξοδο στο μεταθανάτιο συρμό.

Από τον όροφο ψηλά έλαμπε η Βιέννη ντυμένη στα γιορτινά. Χουχουλιασμένοι στα σπίτια θα ετοιμαζόντουσαν οι οικογένειες για την περίφημη αποκάλυψη των δώρων, αυτών που ο Χριστούλής είχε κουβαλήσει για τον κάθε συγγενή προσωπικά και εναποθέσει κάτω από το φωταγωγημένο δένδρο. 
Ενώ ταυτόχρονα η αρχοντική νιότη εξέπνεε στην εντατική, δίχως υπόνοια αποχαιρετιστήριου θρήνου, προκειμένου να μπει σε πορεία ανάστροφη με τον κατερχόμενο στη φάτνη Θεάνθρωπο. Η μητέρα βυθίζεται στον Άδη, πριν δει το καμάρι της θυγατέρα. 
Κατάνυξη από παραδρομή ψέλλισα νοερά.
Και αποδεχόμενος τον επίλογο στο μυαλό μου, εισέπνευσα βαθιά τον παγωμένο αέρα της πόλης που αξιώθηκα. 

 Η αναχώρηση από το χωριό γινόταν αργά το μεσημέρι των Φώτων. Η γιαγιά, ανίκανη να αποδώσει το μονόλογο των ευχών δίχως λυγμούς, σώριαζε στα πόδια εμάς των παιδιών στο πίσω κάθισμα σακούλια με μανταρίνια από το κήπο, στο καλό προσφωνούσε μέχρι χαθεί το αυτοκίνητο στην πρώτη στροφή της δημοσιάς. Μέχρι να βγούμε στον κάμπο της Σπάρτης, είχαμε ήδη διαρρήξει τα φρεσκοκομμένα φρούτα και πετάξει σωρηδόν τις φλούδες τους  επάνω στην μπούκα του ζεστού αέρα από το καλοριφέρ.  Έχοντας μάθει πως τα αιθέρια έλαια θα ανέβαλαν για λίγο τον ύπνο που στερηθήκαμε λόγω πρωινού ξυπνήματος, μα το πολύ - πολύ μέχρι το βύθισμα στη μονοτονία της εθνικής οδού, μετά το πέρασμα από την Κόρινθο.
Ίσως για αυτό να μην έχει αποτυπωθεί στο μνημονικό μου το παραλίγο δυστύχημα, σε ένα τέτοιο ταξίδι στο ύψος της Κακιάς Σκάλας. Η αποφυγή της μετωπικής σύγκρουσης αναπαράγεται πια συχνά - πυκνά μέσα από τη δωρική διήγηση του πατέρα κατά τις αποδράσεις μας στην πελοποννησιακή γη. Όταν σε μια προσπέραση του προπορευόμενου λεωφορείου ήρθε το corollάκι αντικριστά με κινούμενη στο αντίθετο ρεύμα νταλίκα. Ο πατέρας, αναδιπλώνεται το αφήγημα, την είδε σαν έκλαμψη από τους προβολείς της, την άκουσε σα βοή από την κόρνα της, κι έστριψε ακαριαία το τιμόνι προς δεξιά. Το οικογενειακό ΙΧ παραδόθηκε για αισθητά κλάσματα του δευτερολέπτου σε σύρσιμο εκτός ελέγχου πάνω στην υγρή άσφαλτο, μέχρι να σταθεροποιηθεί (από θαύμα λέει και τραυλίζει) στην πορεία του.
Θυμάμαι στην επιστροφή πως με ξύπναγε το βελουδένιο πορτοκαλί φως, που εξέπεμπαν στακάτο από ψηλά οι πρώτοι φανοί της πόλης. Κι ανοίγοντας τα μάτια μου, δεκάχρονο παιδί, παρατηρούσα το αυθόρμητο χάδι της μητέρας από τη θέση της συνοδηγού στην ωμοπλάτη του πατέρα, ενώ αυτός ευθυτενής, με τα χέρια σφιγμένα στο τιμόνι, σφύριζε διακριτικά το σαββοπουλικό σκοπό του ραδιοφώνου.

*Ο Γιάννης Σταύρου είναι γιατρός στην Αυστρία και γιος των καθηγητών μας στο Λιδωρίκι Θόδωρου Σταύρου και της λιδωρικιώτισας Ζωής Καραχαλιου.

Νίκος Σούκος:οικουμενική σχολή ελεύθερου λόγου

 Νίκος Σούκος 

Σαν σήμερα πριν από τριάντα χρόνια, ένα Σχολείο γεννήθηκε σ’ ένα ελληνικό βουνό στον ομφαλό της γης. Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου σ’ όλους εκείνους που κρατάνε το όραμά του ζωντανό. 

Thirty years ago from today, a School was founded on a Greek mountain in the navel of the world. I express my gratitude to all those people who keep its vision alive.

1965. Φωτό από το πανηγύρι της Αγίας Μονής στον Λουτσοβιώτικο κάμπο

 

Διακρίνεται ο Μόρνος και  μικρός κάμπος του Σεβεδίκου στα ανατολικά του αβορορέματος. Σκεπασμένη σήμερα όλη η περιοχή από τα νερά της λίμνης.

 

Η κοπίδα αποτελεί εξέλιξη της δωρίδας?.

Κοπίς: Φονικό όπλο των αρχαίων Ελλήνων!

 Η Κοπίδα υπήρξε ένα από τα κορυφαία όπλα της Αρχαιότητας, αποτελώντας πραγματικό πολλαπλασιαστή ισχύος για τους φέροντες, για αιώνες.

Η κοπίδα αποτελεί εξέλιξη της δωρίδας, ενός επίσης μονόστομου όπλου-γεωργικού εργαλείου, αναλόγου με την σημερινή ματσέτα, το οποίο έλαβε το όνομά του από τους Δωριείς, που βάσει αρχαιολογικών τεκμηρίων το χρησιμοποίησαν και κατά την περίφημη «Κάθοδό» τους, η οποία στην πραγματικότητα αφορούσε την επιστροφή των Ηρακλειδών στην Πελοπόννησο, μετά τις αναταράξεις που προκάλεσε ο Τρωικός Πόλεμος.

Η δωρίδα ήταν μια εμπροσθοβαρής, μονόστομη, θλαστική σπάθη και ταυτίζεται, από ορισμένους σύγχρονους μελετητές, με την ομηρική μάχαιρα. Υποδείγματα ορειχάλκινων δωρίδων έχουν έρθει στο φώς, στον Ταφικό Κύκλο Α’ της ακροπόλεως των Μυκηνών.

Σώζεται όμως και παράσταση σε επιτύμβια στήλη, πάλι από τον Ταφικό Κύκλο Α’ των Μυκηνών, στην οποία εικονίζεται άνδρας φέρων δωρίδα να αντιμετωπίζει άρμα.

Πολλοί θα μπορούσαν να υποστηρίξουν πως η συγκεκριμένη παράσταση επιβεβαιώνει τα προλεγόμενα. Υφίσταται όμως μια άκρως σημαντική διαφοροποίηση. Η εν λόγω επιτύμβια στήλη χρονολογείται στον 16ο αιώνα π.Χ.

Το γεγονός αυτό πιστοποιεί ότι η δωρίδα ήταν όπλο πολύ παλαιότερο της Καθόδου των Δωριέων που τοποθετείται χρονικά περί το 1100 π.Χ.

Κατά τον Α’ και Β’ Αποικισμό οι Έλληνες αποίκησαν όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, μέχρι την Ισπανία. Εκεί, ως εξέλιξη της δωρίδας, εμφανίστηκε η ιβηρική σπάθη, η λεγόμενης, σήμερα, falcate, μια μονόστομη, εμπροσθοβαρή, θλαστική σπάθη, μικρού μήκους.

Θλαστικές σπάθες χρησιμοποιούντο, όμως, στη Μέση Ανατολή και στην Αίγυπτο, από τη 2η χιλιετία π.Χ., οι περίφημες ρομφαίες. Η αιγυπτιακή ρομφαία, μάλιστα ονομαζόταν Κόπες (Khopesh ή khepesh), ονομασία που δεν είναι μακριά από την ελληνική λέξη Κοπίς.Οι αιγυπτιακές ρομφαίες είχαν δρεπανοειδές σχήμα και δημιουργήθηκαν για να εξουδετερώνουν τις αντίπαλες ασπίδες και να κατακόπτουν θωρακίσεις.

Την ονομασία ρομφαία έφεραν και τα ανάλογα θρακικά όπλα, τα οποία όμως ήταν εντελώς διαφορετικά σε σχεδίαση, όντας, συνήθως, κυρτά στο εμπρός τμήμα τους, θυμίζοντας τα γιαταγάνια.

Ανάλογες ήταν και οι ρομφαίες (Falx) των βορείων Θρακών, των Δακών. Ωστόσο οι ιβηρικές σπάθες ήταν σαφώς μικρότερες και ελαφρύτερες από τις ελληνικές κοπίδες και ήταν ανάλογες αντιστοίχων θρακικών σπαθιών.

Αντίθετα η κοπίδα ήταν βαρύτερο όπλο. Έλαβε την ονομασία της από το ρήμα κόπτω γιατί ακριβώς αυτός ήταν ο λόγο που δημιουργήθηκε, να κόβει και για την ακρίβεια να κατακόπτει θωρακίσεις.

Η κοπίδα φαίνεται πως χρησιμοποιήθηκε τουλάχιστον από τους Περσικούς Πολέμους όπως φαίνεται από ερυθρόμορφες παραστάσεις. Πιθανότατα χρησιμοποιείτο από τους λεγόμενους Σκοτεινούς Αιώνες (10ος -7ος αι. π.Χ.), εξελισσόμενη, απευθείας, από τη δωρίδα. Ο Ξενοφών, στο Ιππαρχικό του, τη θεωρεί το ιδανικό όπλο για τον εξοπλισμό των ιππέων, καθώς η χρήση της, σε συνδυασμό με την κινητική ενέργεια του ίππου, συνέβαλε στην απόδοση πολύ ισχυρού πλήγματος σε αντίπαλο πεζό, ικανού να συντρίψει ακόμα και την μεγάλη οπλιτική ασπίδα, το Όπλον.

Η κοπίδα, λόγω βάρους και σχήματος, μπορούσε να συντρίψει, επίσης, τόσο τους λινοθώρακες, όσο και τους μυώδεις, μεταλλικούς θώρακες των οπλιτών.

Στην τελευταία περίπτωση, ακόμα και αν δεν κατέστρεφε τον μεταλλικό θώρακα, το ισχυρό της πλήγμα μπορούσε να συμπιέσει το μέταλλο, με αποτέλεσμα να εισέλθει, αυτό, στη σάρκα του οπλίτη φορέα του θώρακα και να τον πληγώσει.

Για τον ίδιο λόγο υιοθετήθηκαν και από τους Έλληνες πεζούς, σε μικρότερη όμως έκταση από ότι στους ιππείς.

Φαίνεται πως υιοθετήθηκαν δύο βασικά υποδείγματα, ένα μήκους κόψης, περί τα 65 εκ. για το ιππικό και ένα μικρότερου μήκους, περί τα 50 εκ. για το πεζικό. Η χρήση της κοπίδας μαζικοποιήθηκε στους Μακεδονικούς χρόνους.

Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στην εποχή των Διαδόχων και στους Ελληνιστικούς χρόνους. Υστερούσε όμως έναντι του ρωμαϊκού gladius, το οποίο ήταν όπλο θλαστικό, αλλά και νηκτικό.

Η κοπίδα υπήρξε ένα πολύ ισχυρό, για την εποχή της όπλο, το οποίο επέτρεψε σε ελαφρύτερα οπλισμένους πεζούς να αντιμετωπίζουν βαρύτερο πεζικό, ενώ αποτέλεσε και το βασικό όπλο του ιππικού για αιώνες. Η επίδρασή της στην Ανατολή προκάλεσε την δημιουργία του γιαταγανιού, του κυρτού ανατολίτικου σπαθιού.

1999, ο Χριστόδουλος στο Λιδωρίκι.

 Ομιλία στο συνέδριο για τους νεομάρτυρες.

Ο δικός μας Ο Σπύρος στο MetropolitanCollege!

 Είχαμε τη χαρά να είναι μαζί μας, στο #MetropolitanCollege Maroussi Campus, ο Σπύρος Καραδήμας, Διευθυντής Ανάπτυξης της Premier Capital (McDonald's Licencee) 

Ο κ. Καραδήμας μύησε τους φοιτητές μας στον κόσμο των διαπραγματεύσεων υψηλού επιπέδου μέσω περιπτώσεων από το διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον και το παιχνίδι των ρόλων.

Ευχαριστούμε πολύ Σπύρο για τον χρόνο σου και την τεχνογνωσία που μας πρόσφερες. Μέχρι την επόμενη φορά!

MetropolitanCollege.

Η θυσία της αρχαίας Καλλίπολης..

 

Από τις ανασκαφές στην αρχαία Καλλίπολη . Οι ανασκαφές  έγιναν την τελευταία στιγμή και ενώ το νερό του Μόρνου απειλούσε να «καταπιεί» την περιοχή απέδειξαν ότι η αρχαία πόλη ήταν η σημαντικότερη πόλη των Αιτωλών και άξιζε μεγαλύτερου σεβασμού από του νεοέλληνες …οι οποίοι μέσω του κράτους έδειξαν πλήρη αδιαφορία και την θυσίασαν με την δικαιολογία του δημοσίου συμφέροντος! 

»

Πρόσκοποι λιδωρικιώτες το 1965

 

 

Πρόσκοποι από το Λιδωρίκι το 1965 λίγο μετά το Ξενία στο Στενό στην συμβολή του Μόρνου με τον Κόκκινο. Σήμερα στο βυθό της λίμνης 

Βυθισμένα τοπία στην λίμνη του Μόρνου.

 

Φωτογραφία του 1962 στο δρόμο, που ήταν δίπλα στην κοίτη του ποταμού, από το χωριό Κάλλιο (Βελούχι) προς το Στενό. Τώρα όλη η περιοχή είναι βυθισμένη στα νερά της λίμνης Μόρνου 

Από το βιβλίου του Πάνου: η νερομάννα της Αθήνας 

Νέο Διοικητικό Συμβούλιο

 Αγαπητοί συγχωριανοί, φίλες και φίλοι, το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου 2023 πραγματοποιήθηκαν οι αρχαιρεσίες για την ανάδειξη νέου Προεδρείου του Συλλόγου μας. Ενός Συλλόγου που δημιουργήθηκε για να μας ενώνει, να μας θυμίζει τα ήθη και τα έθιμά μας, να κρατάει τις μνήμες των παιδικών μας χρόνων ζωντανές και να μεταδίδει στις επόμενες γενιές την αγάπη για τον τόπο μας. Σε αυτή την διαδρομή είμαστε όλοι μαζί, με κοινή αφετηρία τα συναισθήματά μας. Προχωράμε, για να δούμε το χωριό μας να γεμίζει με χαρούμενα πρόσωπα.

Διοικητικό Συμβούλιο

Αθανάσιος Φλώρος – Πρόεδρος

Σαράφη Χριστίνα – Αντιπρόεδρος

Λουτσόβου Βασιλική – Γραμματέας

Ανέστος Δημήτρης – Αναπληρωτής Γραμματέας

Καραγιάννης Παναγιώτης – Ταμίας

Κρανιά Ελλη – Αναπληρωτής Ταμίας

Καραμπέτσος Αθανάσιος – Εφορος

Καλλιαντέρη Βάσω – Μέλος

Κοντογιάννης Ιωάννης – Μέλος

 

Αναπληρωματικά μέλη

Καραδήμα Μαρία

Κοντογιάννη - Σπανού Πόπη

Γκιζάνης Γεώργιος

 

Εξελεγκτική Επιτροπή

Καραμπέτσου Αποστολιά – Πρόεδρος

Κολοκυθάς Αριστείδης – Αντιπρόεδρος – Γραμματέας

Καραδήμας Λεωνίδας - Μέλος

1961 το χιονισμένο Κάλλιον.

 

Από το βιβλίο του Πάνου: η νερομάννα της Αθήνας 

Οδικός Σταθμός Ξενία Μόρνου (σήμερα στο βυθό της λίμνης Μόρνου)

 

• Οδικός Σταθμός Ξενία Μόρνου με 5 κλίνες. Αρχιτέκτονας: Αικατερίνη Διαλεισμά, Εργολάβος: Δημήτριος Χωραφιάδης, Φορέας υλοποίησης: ΕΟΤ. Πληροφορίες: Β’ Κατηγορία, Δυναμικότητα: 5 κλίνες. Σχεδιάζεται ίδιο με τον οδικό σταθμό Αχελώου. Σήμερα βρίσκεται στον πυθμένα της τεχνητής λίμνης Μόρνου.
  ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ της Αικατερινης Διαλισμά της αρχιτεκτόνισσας που σχεδίασε το Ξενία 

  Γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1927 στην Αθήνα. Η οικογένειά της έχει καταγωγή από τη Σίφνο. Ο πατέρας της Αναστάσιος ήταν αποστρατευθείς με βαθμό Στρατηγού, βενιζελικός και άνθρωπος προοδευτικός. Η μητέρα της ήταν δασκάλα, με μεγάλη διαφορά ηλικίας από τον πατέρα της. Το πατρικό της σπίτι βρισκόταν στην οδό Μηθύμνης αρ. 55 στην πλατεία Αμερικής. Έχασε τον πατέρα της στις αρχές της δεκαετίας του ’50.

   

  Το 1943, ο κατά δύο έτη μεγαλύτερος αδελφός της Φώντας (Ξενοφώντας) αποφοίτησε από το Κολέγιο Αθηνών και εισήχθη με πολύ υψηλή κατάταξη (πρώτος ή δεύτερος) στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, από όπου αποφοίτησε το 1951. Στη συνέχεια εργάστηκε σε σημαντικά έργα της εποχής για τη ΔΕΗ, όπως για την κατασκευή του Φράγματος της Κοζάνης. Από την επιχείρηση εκδιώχθηκε λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων (ήταν κομμουνιστής).

   

  Το 1945 ακολούθησε η Καίτη, όπως την έλεγαν, η οποία εισήχθη στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ίδιου ιδρύματος. Η πρώτη επαφή της με τον Άρη Κωνσταντινίδη έγινε στη σχολή όταν αυτός εργαζόταν ως επιμελητής (1949) κοντά στον καθηγητή Δημήτρη Πικιώνη. Ήταν συμφοιτήτρια με την αρχιτέκτονα Ελένη Σουφλή. Αποφοίτησε από τη σχολή το 1951.

   

   

  Τον Απρίλιο του 1957, προσλήφθηκε στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, με προϊστάμενο της Υπηρεσίας Μελετών τον Άρη Κωνσταντινίδη. Εργάστηκε για τον Οργανισμό τα επόμενα επτά έτη (αποχώρησε από τον ΕΟΤ το 1964) σχεδιάζοντας τα παρακάτω έργα: Ξενοδοχείο Ολυμπίας ΣΠΑΠ, Οδικός Σταθμός Ξενία Αχελώου με κλίνες (Περίπτερο της Στράτου), Οδικός Σταθμός Ξενία Μόρνου με κλίνες, Μεθοριακός Σταθμός Νίκης Φλώρινας (σύνορα με Γιουγκοσλαβία), Οικία Λεούση στην Ύδρα (διασκευή κτιρίου σε ξενώνα), Ξενοδοχείο Ξενία Ανδρίτσαινας, Τουριστικό Περίπτερο Ξενία στην Ερέτρια με εστιατόριο, Μοτέλ Ξενία Ιτέας, Ξενοδοχείο Ξενία Ρεθύμνου, Γραφείο Πληροφοριών ΕΟΤ στο Σύνταγμα (σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Γιώργο Νικολετόπουλο, η ίδια ασχολήθηκε με τον γενικό σχεδιασμό του εσωτερικού χώρου και ο Γ. Νικολετόπουλος με τον σχεδιασμό του σταθερού εξοπλισμού και των επίπλων).

   

  Το διάστημα 1965-68, εργαζόταν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Συμμετείχε στο έργο της αναστήλωσης του Θεάτρου του Διονύσου και επίσης σχεδίασε το Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας.

   

  Το 1973 πέθανε ο αγαπημένος της αδελφός και η ίδια ένιωσε την ανάγκη να στηρίξει την οικογένειά του, εφόσον η ίδια δεν είχε δική της οικογένεια.

   

  Εργάστηκε αρχικά  στο Αρχιτεκτονικό Γραφείο του  Κωνσταντίνου Οικονομίδη-Δούμπα  και στη συνέχεια στο Διεθνές Τεχνικό Γραφείο Δοξιάδη για τα έργα της Βαγδάτης στο Ιράκ τα οποία σταμάτησαν με την έλευση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν. Το 1980 διέκοψε τη συνεργασία της με το γραφείο παρότι συνταξιοδοτήθηκε πολύ αργότερα (1989-90) σε ηλικία περίπου 63 ετών.

   

   

  ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ 

  Στην προσωπική της ζωή, η ίδια επέλεξε να μην παντρευτεί ποτέ. Όντας μια ισχυρή προσωπικότητα σε ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα, αναθρεμμένη σε μια πολύ προοδευτική οικογένεια και έχοντας οικονομική ανεξαρτησία (λόγω αφενός της εργασίας της και αφετέρου λόγω της σύνταξης που δικαιούτo ως άγαμη θυγατέρα Στρατηγού), δεν δέχτηκε να συμβιβαστεί σε ένα γάμο. Η σημαντικότερη σχέση της ζωής της ήταν ο πεντάχρονος δεσμός της με τον αρχιτέκτονα και ζωγράφο Θάνο Τσίγκο. [1] Η σχέση τους ήταν θυελλώδης καθώς ο Τσίγκος ήταν βαριά αλκοολικός, γεγονός που του κόστισε τη ζωή το 1965, οπότε και τερματίστηκε η σχέση τους. Έμενε πάντα στο ενοίκιο με τη μητέρα της, που χήρεψε σε σχετικά νεαρή ηλικία, από άποψη, καθώς θεωρούσε την ιδιοκτησία ως μια μικροαστική συνήθεια την οποία απαρνήθηκε όπως τον γάμο. Η μητέρα της πέθανε το 1971. Αρχικά κατοικούσε στην οδό Αναγνωστοπούλου στο Κολωνάκι και τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής της στην οδό Έβρου αρ. 7 κοντά στο Μέγαρο Μουσικής.

   

   

  Η Αικατερίνη Διαλεισμά ήταν μια από τις πρώτες γυναίκες αρχιτέκτονες. Με δυναμικό χαρακτήρα και στον επαγγελματικό και τον κοινωνικό της χώρο. Στην υπηρεσία του ΕΟΤ ήταν η μόνη που «τολμούσε να τα βάλει» με τον Α. Κωνσταντινίδη, ενώ οι παρέες της αποτελούνταν από διανοούμενους και καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο ψυχίατρος Νικολαΐδης, η χαράκτρια Βάσω Κατράκη, ο ζωγράφος Χρήστος Καρράς και οι νεότεροι καλλιτέχνες: Αλέκος Φασιανός, Γιάννης Γαΐτης, Κώστας Τσόκλης και Γιάννης Μιγάδης, που της είχαν χαρίσει διάφορα έργα τους. Το σπίτι της ήταν «ανοικτό» στις μποέμικες παρέες της, που απολάμβαναν τη φιλοξενία της ίδιας και της μητέρας της.

   

  Ως άνθρωπος ήταν ιδιαίτερα απαιτητικός, δεν νοιαζόταν αν γίνει δυσάρεστος και ενοχλείτο εύκολα από τους άλλους (δεν δίσταζε να συγκρουστεί ακόμη και με τον ίδιο τον Α. Κωνσταντινίδη όταν διαφωνούσε). Εξαιτίας του χαρακτήρα της, ήταν σύνηθες να διακόπτει τη συνεργασία της με ενοχλημένους πελάτες, οπότε τα ιδιωτικά της έργα ήταν ολιγάριθμα.

   

  Γνωρίζουμε την ιδιωτική κατοικία της στενής της φίλης Βάσως Κατράκη (Σάκη Καράγιωργα 11 στη Γλυφάδα) και την πολυκατοικία του στρατιωτικού ιατρού του Πολεμικού Ναυτικού Γιώργου Στεφανουδάκη στην οδό Πανδρόσου 6 στη Γλυφάδα. Επίσης σχεδίασε δύο ξενοδοχεία επί της παραλιακής τα οποία σήμερα είναι αδύνατον να εντοπιστούν.

   

  Πεθαίνει στις 25 Ιανουαρίου του 2016.

  Πηγή: 

  Myrianthe Moussa

  2013, ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ Αρχιτεκτονική, Πολιτική και Τουρισμός στην Ελλάδα. 1950-1965