Από την γέφυρα του Στενού (1976)

 

1976. Στην γέφυρα του Στενού, στο βάθος φαίνεται ο κάμπος του χωριού Κόκκινος, νεαροί της εποχής ποζάρουν στον φακό. Σε πρώτο πλάνο δεξιά διακρίνεται το Ξενία. Οι καταστροφές στην κοιλάδα για την κατασκευή του φράγματος είναι ορατές…

Όλη η περιοχή είναι πλέον στο βυθό της λίμνης του Μόρνου.

Φωτο από το βιβλίο του Ν Πάνου: η νερομάννα της Αθήνας

 

Αεροφωτογραφία του 1955

 

Ο νερόμυλος στο Βελούχι

 

Η φωτογραφία είναι απότομα βιβλίο του Ν.Α. Πάνου: η νερομάννα της Αθήνας.

"Θαμμένα όνειρα, ζωντανές αναμνήσεις" ( 18 διηγήματα από τον «βυθό» της λίμνης του Μόρνου)

 ''Θαμμένα όνειρα, ζωντανές αναμνήσεις" του Κ. ΜΠΕΡΤΣΙΑ από τις εκδόσεις ΟΡΟΠΕΔΙΟ

διαβάζουμε από τον πρόλογο του βιβλίου:

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

Ήδη στον τίτλο της συλλογής διηγημάτων του Κώστα Μπερτσιά ενυπάρχει το στοιχείο της αντίθεσης, όνειρα που σχηματίστηκαν κάποτε, υπήρξαν και έσβησαν στη συνέχεια, ενώ στο μυαλό σφράγισαν αναμνήσεις που παρέμειναν ζωντανές.

Τελικά η μνήμη γίνεται βάλσαμο στον πόνο και την πίκρα και οδηγεί στη νοερή αναβίωση του παρελθόντος.

Πρόκειται για ένα παρελθόν όχι αυστηρά προσωπικό, γιατί μέσα από αυτό ξετυλίγεται με τη ζωντανή παραστατική αφήγηση, τη γλαφυρή περιγραφή και την αμεσότητα των διαλόγων η κουλτούρα και η παράδοση την ελληνικής επαρχίας, που μπροστά στην τεχνολογική εξέλιξη και τις εκάστοτε αναφυόμενες σκοπιμότητες καθίσταται το σφάγιο στον βωμό της λεγόμενης «αειφόρου ανάπτυξης», της οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης.

Αυτό που περισσότερο γοήτευσε τον άνθρωπο από την αρχαιότητα, η φύση, και μάλιστα η ελληνική φύση με τη διαύγεια, την καθαρότητα και την αισθητική της καλλιγραμία από τον Ηράκλειτο μέχρι και τον Αριστοτέλη και τους νεότερους φιλοσόφους χάνει την αυτοδυναμία της και γίνεται υποχείριο της όποιας εξέλιξης, που δυστυχώς λησμονεί την «αρχή» της.

Από τα πρώτα κιόλας κεφάλαια, αναδύεται μέσα από τα διηγήματα ένα σφοδρό κατηγορώ κατά της κοντόφθαλμης πολιτικής των αρχών, της έλλειψης διορατικότητας και προγραμματισμού διεπόμενων από σεβασμό προς τη φύση, την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό.

Εδώ ακριβώς τίθεται το μεγάλο θέμα της ηθικής ευθύνης του ανθρώπου και κυρίως του σύγχρονου ανθρώπου,

του δελεασμένου από τα επιτεύγματα της τεχνολογικής ανάπτυξης. Το κόστος είναι ιστορικό, κοινωνικό, ηθικό, αισθητικό.

Κάπου σημειώνει ο αφηγητής: «Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου, τίποτα δεν είναι πιο πικρό». Τα συναισθήματα αυτά είναι οικεία και γνώριμα στον κόσμο της Κύπρου. Νοσταλγούμε την Αμμόχωστο, την Κερύνεια, τον Απόστολο Ανδρέα, ενώ ζούμε στον τόπο μας και αυτό κάνει την πίκρα μας πιο οδυνηρή.

Στο κεφάλαιο «Ο Χαμένος Παράδεισος» ο λόγος είναι λυρικός, ενέχων εντός του δύναμη ομηρική, εμποτισμένη από την αγάπη και τη λαχτάρα ενός κόσμου που άλλοτε ζούσε και δημιουργούσε αστείρευτα. Ήταν τότε τα χρόνια του πατρικού σπιτιού, της παιδικής ηλικίας που σφραγίζει ανεξίτηλα κάθε ανθρώπινη ψυχή.

Μέσα όμως από την ανάμνηση των οικογενειακών περιστατικών, αναδεικνύονται συγχρόνως και ιστορικές στιγμές του Ελληνισμού που κινούνται μέσα σε τραγικές αντιθέσεις. Στα δύσκολα χρόνια του πολέμου «δεν πρέπει να εκμεταλλευόμαστε την ανάγκη των ανθρώπων», σημειώνει τελικά με ανθρωπιά ο αφηγητής.

Εξάλλου, η ηθική διάσταση συμπορεύεται με την φυσική διάσταση των πραγμάτων, όπως φαίνεται στο διήγημα «Ο Μόρνος βρυχάται και σπέρνει την καταστροφή».

Φώφη Παντελή, φιλόλογος, διευθύντρια μέσης εκπαίδευσης στη Λευκωσία

 

Η γέφυρα του Κόκκινου ποταμού σε αεροφωτογραφία του 1955

Η γέφυρα είναι από το 1978 είναι στο βυθό της λίμνης του Μόρνου. Στην ανατολική πλευρά ήταν το χάνι του Γκέκα και λίγο βορειότερα το ιστορικό χάνι του Καραπιστόλη, (του Σκορδά το χάνι)

1961 ο μύλος του Πάνου στο Κάλλιο (Βελούχι)

 

Από το βιβλίο του Πάνου: η νερομάννα της Αθήνας 

Το Κάστρο του Καλλίου από το Λουτσοβιώτικο κάμπο (1972)

 

Η φωτογραφία είναι του 1972 τραβηγμένη από την θέση Μαρμαράκι του Λουτσοβιώτικου (Κόκκινου) κάμπου, που είναι εδώ και 45 χρόνια στον βυθό της λίμνης του Μόρνου.

Φωτο του 1972

Νεαροί της εποχής με το τετράτροχο τους στο κάμπο του Κόκκινου, θέση ψηλά αμπέλια,θαμμένου εδώ και 45 χρόνια από τα νερά της λίμνης του Μόρνου