Η γεφυρα στο ποταμό Κόκκινο θαμμένη εδώ και 35 περίπου χρόνια στα νερά της λίμνης Μόρνου
Πέμπτη 30 Απριλίου 2015
Τετάρτη 29 Απριλίου 2015
Τρίτη 28 Απριλίου 2015
Δευτέρα 27 Απριλίου 2015
Σάββατο 25 Απριλίου 2015
Τρίτη 21 Απριλίου 2015
Δευτέρα 20 Απριλίου 2015
Πέμπτη 16 Απριλίου 2015
Τετάρτη 15 Απριλίου 2015
Το σπίτι του Κώστα Κολοκυθά (τσουπροκώστας ) στην θέση Κ'φάλα ,περιοχή που σήμερα είναι θαμμένη στα νερά της λίμνης Μόρνου . Μπροστά από το σπίτι ,δυτικά , περνούσε το κερασόρεμα , στην πλάτη του σπιτιού περνούσε το αυλάκι που έφερνε νερό από τον Κόκκινο ποταμό ,το αυλάκι αυτό ξεκινούσε σχεδόν κοντά από το εξωκκλήσι της μεταμόρφωσης του Σωτήρα απέναντι από τα Χάνια. Πότιζε στην διαδρομή , που πρέπει να ήταν πάνω από πέντε χιλιόμετρα , τους παρακείμενους αγρούς .
Σάββατο 11 Απριλίου 2015
Καλό Πάσχα πατριώτες !!!
Πάσχα χωρίς κοκορέτσι δεν γίνεται ειδικά αν έλκεις την καταγωγή σου από την Ρούμελη!!!
πλύσιμο με άφθονο νερό τα έντερα ,γύρισμα και κολύμπημα για λίγο σε διάλυμα νερό-χυμό λεμονιού μισό-μισό. Το αλκαλικό περιβάλλον των εντέρων αντιδρά με το όξινο του λεμονιού και έχουμε λεύκανση, αδρανοποίηση χλωρίδας και βέβαια σχετική βακτηριοκτόνωση. Πολλοί χρησιμοποιούν ξύδι αντί λεμόνι όμως με το λεμόνι έχουμε ένα λεπτό ευχάριστο άρωμα να αναδύεται κατά το ψήσιμο αλλά και στη γεύση.
Διαδικασία
- Κόψτε τις σκωταριές με τα κομμάτια του συκωτιού στο 1/3 ή το πολύ στο 1/2 του πάχους των αντίστοιχων του πνευμονιού. Στο Ρουμελιώτικο κοκορέτσι, το συκώτι συμμετέχει με ποσοστό 20-30%, έ εσείς (σας προλαβαίνω πρίν αρχίσετε τις αντιρρήσεις), πηγαίνετε στο 30-50%. Το πολύ συκώτι έχει δύο ελαττώματα: Στυφίζει και πικρίζει.
- Αφήστε εκτός καρδιές (σκληρές και όχι σχετικές με την επιδιωκόμενη γεύση), νεφρά (συνήθως μυρίζουν) και αδένες λαιμού (δεν είναι ώρες για τέτοια). Την καρδιά και τα νεφρά βάλτε τα στο τηγάνι την Κυριακή το πρωϊ για να έχετε ένα μεζέ πρόχειρο, μαζί με το συκώτι που θα σας περισσέψει. Για τις σπλήνες δεν λέω τίποτα αφού έτσι και αλλιώς έχουν αφαιρεθεί ως απαγορευμένες!!! Τώρα αν βρείτε από γνωστούς, κάντε τις σπληνάντερο ή γεμιστές, αλλά όχι στο κοκορέτσι. Μαυρίζουν αντιαισθητικά.
- Βάλτε τα κομμάτια συκωτιού και πνευμονιού σε ένα μπώλ, ρίξτε αλατοπίπερο και ρίγανη, ανακατέψτε τα καλά, σκεπάστε τα και στο ψυγείο.
- Κόψτε σε κομμάτια γλυκάδια και μπόλια, βάλτε τα σε άλλο μπωλάκι, ρίξτε αλατο-πιπερο-ρίγανη, σκεπάστε τα και στο ψυγείο.
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Πότε θα το φτιάξετε;
- Από το βράδυ λέει ένας για να στραγγίσει
- Από το βράδυ λέει άλλος για να είναι έτοιμο το πρωί να μπει στη φωτιά νωρίς.
- Από το βράδυ λέει και ο τρίτος, για να στραγγίσει, να είναι έτοιμο το πρωί και να το «πιάσει» και το αλατοπίπερο.
ΑΠΟΡΙΑ:
Ναι θα είναι έτοιμο το πρωί, αλλά μετά από τουλάχιστον 8 ώρες στράγγισμα (γιατί τόσες θα έχουν περάσει), τα κομάτια θα έχουν στεγνώσει τελείως (κατά τμήματα θα ξεραθεί στη φωτιά) και βέβαια στραγγίζοντας, το αλατοπίπερο θα απομακρυνθεί με τα ζουμιά επομένως πώς θα «πιάσει»; Και μη μου πείτε ότι γι’αυτό θα βάλουμε περισσότερο, επειδή το παραπάνω αλάτι θα κάνει βίαιη αφυδάτωση άρα ακόμη πιο έντονο στέγνωμα και μάλιστα επιλεκτικά.
Τι μένει λοιπόν;
Προσωπικά αφήνω τα κομμάτια, όπως τα περιέγραψα, στα μπώλ στο ψυγείο όλη τη νύχτα και τα περνάω στη σούβλα το πρωί. Με τον τρόπο αυτό έχω:
- Ελεγχόμενη στράγγιση, επειδή το αρχικό αίμα και οι χυμοί μένουν μέσα στο μπώλ εμποδίζοντας την ανεξέλεγκτη διαφυγή των υγρών.
- Ταυτόχρονα έτσι, τα «πιάνει» και το αλατοπίπερο σωστά.
Το πρωί λοιπόν στη σούβλα, εναλλάξ <>συκώτι - πνευμόνι και επίσης εναλλάξ ανάμεσά τους γλυκάδι-μπόλια.
Έπειτα «δέσιμο» με τα έντερα, πρώτα κατά μήκος μερικές σειρές και μετά στριφογύρισμα κ.λ.π. Και μετά στη φωτιά να γυρίζει βέβαια για να συνεχίζει η στράγγιση να είναι ελεγχόμενη.
Ά, και αλατο-πιπερο-ρίγανη, από λίγο κάθε φορά, την ώρα που γυρίζει στη φωτιά.
Πολλοί, για να διευκολυνθούν στο τύλιγμα των εντέρων, τυλίγουν πρώτα την σούβλα, τα κομμάτια εννοώ, με μπόλια και μετά το εντεροτύλιγμα είναι εύκολο. Σωστή μέθοδος, αλλά πολύ παχύ μωρέ παιδιά.
Στην πρώτη περίπτωση το ρόλο της μπόλιας, να μη μπαίνει δηλαδή το έντερο στο τύλιγμα ανάμεσα στα κομμάτια, τον έχουν οι κατά μήκος σειρές του εντέρου.
Προς άρση παρεξηγήσεων, είστε ελεύθεροι προφανώς να επιλέγετε την δική σας μέθοδο. Εγώ απλά έγραψα την παραδοσιακή Ρουμελιώτικη σπιτική (όχι του εμπορίου) «συνταγή».
Καλό Πάσχα και καλά γλέντια με φίλους και παρέες. Το έχουμε ανάγκη.
Πηγή www.ftiaxno.gr/
Παρασκευή 10 Απριλίου 2015
Πέμπτη 9 Απριλίου 2015
Σημερινό αφιέρωνα του Έθνους στην Κεντρική Ρούμελη ,ουσιαστικά στο νομό Φωκίδος ,η φωτογραφία του αφιερώματος προβάλει το χωριό μας ,εξαίρετη φωτο!!!
Ρούμελη: Από την ακροθαλασσιά στα έλατα
Σε πρώτο πλάνο οι ακτές του Κορινθιακού Κόλπου λάμπουν ειδυλλιακές στις ζωηρές ακτίνες του χειμωνιάτικου ήλιου. Λίγο πιο πίσω, οι αυστηρές σιλουέτες των βουνών της Ρούμελης αγκαλιάζουν με την αγριάδα των βράχων τους τον τόπο. Το βλέμμα περιπλανιέται στο πολύχρωμο λιμάνι του Γαλαξιδιού, σκαλώνει για λίγο στα κατάρτια, αναζητά διέξοδο πάνω από το γαλάζιο, απογειώνεται για τις χιονισμένες κορυφογραμμές...
Ο δρόμος για τη Μονή Σωτήρος, λίγο ψηλότερα από το Γαλαξίδι, γίνεται στενός καθώς τρυπώνει μέσα σε αρχαίους ελαιώνες και κουλουριάζεται ράθυμα στην πλαγιά του λόφου της Αγίας Τριάδας. Κλεφτά πίσω από τους ροζιασμένους κορμούς των λιόδεντρων ξεπροβάλλει η ναυτική πολίχνη.
Στροφή τη στροφή, η βουή της εθνικής οδού Λαμίας - Αγρινίου απομακρύνεται και σβήνει στις γύρω πλαγιές, το ίδιο και οι φωνές των πιτσιρικάδων που παίζουν ποδόσφαιρο στην πλατεία του Χηρόλακκα. Αν σου αρέσει η χαλαρή πεζοπορία, η ανάβαση ως την είσοδο του μοναστηριού διαρκεί περίπου σαράντα λεπτά, αλλά μπορείς να έρθεις έως εδώ και με αυτοκίνητο.
Ο μονόκλιτος, σταυρεπίστεγος ναός του Σωτήρα ακουμπά στη ράχη κατάφυτης πλαγιάς, τριακόσια μέτρα ψηλότερα από τη στάθμη της θάλασσας, σε προνομιακό σημείο που αγναντεύει τον Κρισσαίο Κόλπο. Κτίσθηκε το 1250 στη θέση παλιότερης εκκλησίας από τον Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β' Κομνηνό Δούκα, μερικά χρόνια μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204). Γύρω από το καθολικό δημιουργήθηκε το ανδρικό μοναστήρι που όμως αργότερα καταστράφηκε από σεισμό. Το 1864, σε μια κρύπτη του έρημου πια μοναστηριού, βρέθηκε από τον ιστορικό Κωνσταντίνο Σάθα (1843 -1914) το περίφημο «Χρονικό του Γαλαξιδιού», το χειρόγραφο που περιγράφει την ιστορία της ναυτικής πολίχνης από τον 10ο έως τον 17ο αιώνα. Σήμερα, το σπάνιο αυτό ντοκουμέντο φυλάσσεται στο Ναυτικό Μουσείο Γαλαξιδίου.
Εδώ ψηλά στην απόλυτη ησυχία, με τις οσμές της θάλασσας και του βουνού να σμίγουν, θα δεις να ποζάρει σαν σε κάδρο το θρυλικό Γαλαξίδι με τα δυο του λιμάνια. Ο επιβλητικός ναός του Αγίου Νικολάου, τα εντυπωσιακά καπετανόσπιτα στην προκυμαία, οι νησίδες του Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας, το γαλάζιο του Κρισσαίου Κόλπου, συνθέτουν το παζλ μιας μοναδικής ζωγραφιάς. Δεν υπάρχει καταλληλότερο σημείο για να γυρίσεις νοερά τον χρόνο 150 με 200 χρόνια πίσω και να φανταστείς τα καλοτάξιδα γαλαξιδιώτικα καράβια να περιμένουν στη σειρά, αρόδο, για να δέσουν στην προβλήτα. Ο ταρσανάς του Χηρόλακκα, όπου έμπειροι καραβομαραγκοί έκτιζαν τα περήφανα πλεούμενα, δούλευε ασταμάτητα για να προλάβει τις παραγγελίες των καπεταναίων. Στην άκρη του μόλου οι γυναίκες των ναυτικών αποχαιρετούσαν με αγωνία τους δικούς τους που σάλπαραν για τα λιμάνια της Μεσόγειου, της Μαύρης Θάλασσας, της Αφρικής.
Μετά από αρκετούς μήνες, στη θάλασσα γυρνούσαν στην ίδια προκυμαία και ξεφόρτωναν τους ναυτικούς μπόγους τους γεμάτους με πανάκριβες πορσελάνες, ασημικά, υφάσματα, μετάξια και προικιά για τα κορίτσια, αλλά και πολύτιμα δώρα για το σπίτι και τις κυράδες...
Ετσι πλούτισε το Γαλαξίδι και έγινε μία από τις πιο ευημερούσες πολιτείες της Ελλάδας. Ωστόσο, οι Γαλαξιδιώτες δεν προσαρμόστηκαν ποτέ στις εξελίξεις των καιρών και της τεχνολογίας και στην ουσία δεν αποδέχθηκαν ποτέ τη χρήση του ατμού. Με το κατάρτι και το πανί γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και πλούτισαν και με αυτό ήταν αποφασισμένοι να πολεμήσουν τα «σιδερένια θηρία». Ομως, δεν τα κατάφεραν! Καθώς τα ατμόπλοια εκτόπιζαν βαθμηδόν τα ιστιοφόρα και κυριαρχούσαν στις θάλασσες, το Γαλαξίδι άρχισε να περνά στο περιθώριο της ιστορίας. Σήμερα η ναυτική πόλη με το ιδιαίτερο χρώμα και την παλιοκαιρίτικη αρχοντιά διαθέτει σημαντικές υποδομές, ενδείκνυται για ολιγοήμερες διακοπές χειμώνα ή καλοκαίρι, καθώς συνδυάζει ιδανικά το βουνό με τη θάλασσα.
Υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες διαδρομές τόσο προς το ορεινό ανάγλυφο της περιοχής όσο και προς την παράκτια ζώνη, οι οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν με αφετηρία την παραλιακή πόλη του Γαλαξιδίου. Απ' όλες σίγουρα ξεχωρίζει αυτή που διασχίζει το μεγαλύτερο τμήμα του ορεινού όγκου της Ρούμελης και καταλήγει μετά από μια επεισοδιακή πορεία 145 χλμ. στις ακτές του Μαλιακού Κόλπου και στη Λαμία. Αν επιχειρήσετε τώρα τον χειμώνα να μας ακολουθήσετε σε αυτό το ενδιαφέρον οδοιπορικό, θα πρέπει να ξέρετε ότι ο δρόμος είναι στο σύνολό του ασφάλτινος και εκχιονίζεται επιμελώς, δεν είναι όμως σπάνιο -λόγω υψομέτρου- το χιόνι και ο πάγος να καραδοκούν σε αρκετά σημεία. Μην παρασυρθείτε από τον συνήθη ήπιο καιρό των ακτών του Κορινθιακού και σε καμία περίπτωση μην ξεκινήσετε αυτήν τη διαδρομή χωρίς να έχετε μαζί σας αντιολισθητικές αλυσίδες.
Ανάβαση στις χιονισμένες βουνοκορφές
Από τα πρώτα κιόλας χιλιόμετρα, η κλασική ανάβαση από Γαλαξίδι για Λιδορίκι δείχνει τις διαθέσεις της. Στροφές και πάλι στροφές! Κλωθογυρίζουν η μία μετά την άλλη «χαρακώνοντας» τις γυμνές πλαγιές, αλλά και τη διάθεση του αμάθητου οδηγού... Μετά από 15 χλμ. το ιδιότυπο αυτό «ασανσέρ» θα σας φέρει στο χωριό Πεντεόρια που απαγκιάζει στη μασχάλη των γυμνών λόφων. Τις εποχές που δεν είχαν ακόμα κατασκευασθεί οι παραλιακοί οδικοί άξονες, τα Πεντεόρια είχαν τη δική τους σημασία λόγω θέσης, καθώς βρίσκονταν πάνω στους δρόμους που συνέδεαν τις ακτές με τα χωριά του Λιδορικιού και τα Σάλωνα (Αμφισσα). Αυτό το γνώριζαν καλά οι οπλαρχηγοί της Ρούμελης που έδωσαν εδώ πολύνεκρες μάχες με τους Τούρκους, τον Ιούνη του 1821 και τον Μάη του 1825. Ψηλότερα η λεκάνη της λίμνης του Μόρνου μάς υποδέχεται. Το τοπίο μεταμορφώνεται εντυπωσιακά, καθώς το κάδρο του ορίζοντα, γεμάτο δάση και βράχια, στεφανώνεται με τις ανταριασμένες κορφές των Βαρδουσίων και της Γκιώνας. Στενοί ασφάλτινοι ή χωμάτινοι δρόμοι που ξεκινούν από τον περιμετρικό δρόμο της λίμνης αναρριχώνται στο πλούσιο ανάγλυφο των βουνών, διασχίζουν μικρά ποτάμια, πλούσια ελατοδάση και συνδέουν μεταξύ τους πολλά ενδιαφέροντα χωριά.
Αν έχετε χρόνο, αξίζει να επισκεφθείτε το Κροκύλειο, γενέτειρα του Στρατηγού Μακρυγιάννη, την Αρτοτίνα, ένα από τα πιο ονομαστά χωριά της ορεινής Στερεάς Ελλάδας, την πετρόκτιστη Πενταγιού, τον Δάφνο, το Ψηλό Χωριό, το Διχώρι, το Κλήμα, το Κόκκινο, το Δωρικό, αλλά και το χωριό Καρούτες, όπου τον Αύγουστο του 1944 οι αντάρτες του ΕΛΑΣ εξουδετέρωσαν γερμανική μονάδα ορεινών καταδρομών. Στις νοτιοανατολικές όχθες της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, κρυμμένο πίσω από αλλεπάλληλες πτυχώσεις των βουνών, συναντάμε σε ύψος 550 μέτρων το Λιδορίκι, μια μικρή γεωργοκτηνοτροφική πόλη περίπου 1.500 μόνιμων κατοίκων. Στο παλιό τμήμα της πόλης -το Βαρούσι- διατηρούνται αρκετά από τα παλιά γεροφτιαγμένα δίπατα σπίτια, κτισμένα τον 18ο και 19ο αιώνα, τότε που το Λιδορίκι ήταν το εμπορικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής. Χαμηλότερα από το Βαρούσι, σ' ένα πέτρινο κτίριο, στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου φυλάσσονται λίγα από τα ευρήματα των ανασκαφών της αρχαίας Καλλίπολης, θαμμένης πλέον οριστικά στον υγρό τάφο της λίμνης.
Χωριά της Γκιώνας και των Βαρδουσίων
Βόρεια του Λιδoρικιού, ο Μόρνος κυλά μέσα στη βαθιά χαραγμένη κοίτη του, άλλοτε αφρίζοντας φουσκωμένος από τις βροχές ή τα χιόνια που λιώνουν και άλλοτε εξασθενημένος από τις όλο και πιο συχνές ξηρασίες. Ενας ασφάλτινος δρόμος εκμεταλλεύεται την πρόσκαιρη απλωσιά που παραχωρούν τα Βαρδούσια και η Γκιώνα και συνδέει μετά από μια ενδιαφέρουσα περιπλάνηση το Λιδορίκι με τη Λαμία ή καλύτερα τα υψίπεδα της Φωκίδας με τον κάμπο της Φθιώτιδας και τα παράλια του Μαλιακού Κόλπου.
Το Λευκαδίτι, το Τριβίδι, ο Κουνιάκος, οι δύο οικισμοί της Μουσουνίτσας, η Στρόμη είναι οικισμοί που βρίσκονται γύρω από τη λεκάνη απορροής του ποταμού. Στο χωριό Συκιά (16 χλμ. από Λιδορίκι), που μοιάζει κολλημένο σαν στρείδι στη ρίζα της περίφημης αναρριχητικής ορθοπλαγιάς της Γκιώνας, αξίζει να παρεκκλίνετε λίγο από την αρχική σας πορεία για ν' αναζητήσετε τα δύο σπήλαια της Ζωοδόχου Πηγής ή Αρσαλής που βρίσκονται σε ύψος 980 μέτρων. Στο εσωτερικό τους είναι κτισμένοι οι ναοί του Αγίου Δημητρίου και της Ζωοδόχου Πηγής (υψόμετρο 980 μ.). Λίγο μετά τη Συκιά, με κατεύθυνση πάντοτε ανατολική και αφού περάσετε τη γέφυρα του Μόρνου, θα δείτε τον δρόμο που οδηγεί στη Μουσουνίτσα (3,5 χλμ.) και στον Αθανάσιο Διάκο –παλιά Ανω Μουσουνίτσα- (8 χλμ.), δύο χωριά που μοιάζουν φωλιασμένα στις ελατοσκέπαστες υπώρειες των Βαρδουσίων, σε υψόμετρο 850 και 1.100 μ. αντίστοιχα. Κοντά στην πλατεία του Αθανασίου Διάκου βρίσκεται το νεότευκτο Ιστορικό Μουσείου Αθανασίου Διάκου, που αξίζει να επισκεφθείτε (είναι συνήθως ανοιχτό τα Σαββατοκύριακα). Αν και για τους ντόπιους φαίνεται να έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία, εμείς εντελώς ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι εδώ και πολλά χρόνια τα δυο κεφαλοχώρια των Βαρδουσίων, η Αρτοτίνα και οΑθανάσιος Διάκος, ερίζουν για το ποιο από τα δυο είναι η γενέτειρα του ήρωα της Επανάστασης. Ικανοποιητική απάντηση σε αυτή την ιστορική αντιδικία δεν μπόρεσε να δώσει ούτε η Ακαδημία Αθηνών! Ενα είναι βέβαιο, πάντως: πως το χωριό Αθανάσιος Διάκος είναι αγαπημένος προορισμός των ορειβατών, αφού από εδώ ξεκινούν πολλά μονοπάτια που οδηγούν στα καταφύγια και τα υψίπεδα των Βαρδουσίων.
Επόμενη στάση είναι το χωριό Στρόμη, που βρίσκεται πάνω στον δρόμο Λιδορικίου – Λαμίας. Εδώ, εκτός από τον μικρό, φασαριόζικο καταρράκτη, αξίζει να δείτε και τους παλιούς νερόμυλους που εξακολουθούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους ντόπιους, κυρίως το καλοκαίρι. Με σύντομες παρακάμψεις από την αρχική πορεία θα επισκεφθείτε τα χωριά Πυρά, Μαυρολιθάρι και Πανουργιάς (παλιότερα ονομαζόταν Δρέμισσα), που οφείλει το σημερινό του όνομα στον ομώνυμο οπλαρχηγό του 1821. Το τμήμα αυτό της διαδρομής από Στρόμη μέχρι Καλοσκοπή είναι το ομορφότερο. Με καθαρό καιρό οι κορφές της Γκιώνας, της Οίτης και των Βαρδουσίων διακρίνονται στον ορίζοντα. Παντού πελώρια έλατα καλύπτουν τις πλαγιές και κατάφυτες κοιλάδες απαλύνουν την τραχιά όψη του τοπίου. Στη θέση Βρίζες (υψόμετρο 1.250 μ.) υπάρχει χώρος αναψυχής και ένα καφέ που ενδείκνυται για στάση και ξεκούραση. Ψηλότερα στις πλαγιές της Οίτης (5,5 χλμ. από τον κεντρικό δρόμο), θα συναντήσετε το χωριό Πυρά, την παλιά Γουρίτσα, όπως τη θυμούνται οι ντόπιοι. Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως υπολείμματα αρχαίου βωμού. Σύμφωνα με τη μυθολογία, σε αυτόν το βωμό ο πατέρας του ομηρικού ήρωα Φιλοκτήτη άναψε φωτιά (πυρά) για να καεί ο Ηρακλής και έτσι να λυτρωθεί από τους φρικτούς πόνους που του έφερνε ο δηλητηριασμένος από τον Κένταυρο Νέσσο χιτώνας του.
Αν θέλετε να επιστρέψετε πίσω στο Γαλαξίδι, στην Αμφισσα, στην Ιτέα ή να κατευθυνθείτε προς Δελφούς και Αράχοβα, θα ακολουθήσετε τον δρόμο που θα σας φέρει στο κεφαλοχώρι Καλοσκοπή (παλιότερα Κουκουβίστα), όπου υπάρχει δυνατότητα διαμονής και λειτουργούν ταβέρνες. Η Καλοσκοπή βρίσκεται σε ύψος 900 μ. και προσφέρει θαυμάσια θέα στις κορυφές της Γκιώνας από τις γειτονιές της. Από τη θέση Κεφαλόβρυσο πηγάζει ένας από τους δύο υδάτινους βραχίονες που χαμηλότερα σχηματίζουν τον ποταμό Βοιωτικό Κηφισό.
Η Καλοσκοπή απέχει από το γνωστό ορεινό θέρετρο της Οίτης, την Παύλιανη, μόλις 11 χλμ. Από την Παύλιανη, που διαθέτει υποδομή για φαγητό και διαμονή, μπορείτε εύκολα πλέον να κατηφορίσετε προς τον Μαλιακό Κόλπο και να βγείτε στην εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας στο ύψος των Θερμοπυλών (32 χλμ.) ή να συνεχίσετε προς Λαμία (48 χλμ.).
Fast info
Ο θρύλος της Μαρίας Πενταγιώτισσας
Το χωριό Πενταγιού, αν και είναι από τα πιο παλιά της Ρούμελης, έγινε γνωστό από την πεντάμορφη Μαρία Πενταγιώτισσα, που έζησε στα μισά του 19ου αιώνα και που σύμφωνα με το γνωστό δημοτικό τραγούδι, «στην ποδιά της σφάζονταν παλικάρια».
Από εδώ πίνει νερό η Αθήνα
Το φράγμα που συγκρατεί τα νερά του ποταμού Μόρνου κτίσθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, είναι χωμάτινο και έχει ύψος 126 μ. Τα νερά του μεταφέρονται στην πρωτεύουσα με ένα τεχνητό κανάλι μήκους 192 χλμ.
Αρχαία Καλλίπολη
Η ακρόπολη της πάλαι ποτέ ακμάζουσας Αιτωλικής Συμπολιτείας, που κατέστρεψαν το 279 π.Χ. οι Γαλάτες εισβολείς, βρισκόταν στην κορφή του λόφου, κοντά στο σημείο όπου αναβλύζει η πηγή Βελούχοβο, ένας από τους σημαντικότερους τροφοδότες νερού της λίμνης του Μόρνου. Χαμηλότερα αναπτυσσόταν το χωριό Κάλλιο, βυθισμένο σήμερα στα νερά της λίμνης. Προς τα τέλη του καλοκαιριού, όταν υπάρχει ανομβρία, τμήματα του παλιού οικισμού αναδύονται από τον βυθό της λίμνης δημιουργώντας ένα απόκοσμο σκηνικό.
Αλπικά Βαρδούσια
Οι αρχαίοι Ελληνες ήξεραν τα Βαρδούσια με την ονομασία όρος Κόραξ, ενώ ο Στράβωνας τα αναφέρει ως Μέγιστον Ορος. Πραγματικά, τα Βαρδούσια λόγω των πολλών αλπικών κορφών -εκ των οποίων αρκετές ξεπερνούν τα 2.000 μ.- είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά ελληνικά βουνά.
Απαρτα βουνά
Το Λιδορίκι ήταν ανέκαθεν, λόγω του δύσβατου εδάφους και της απόμερης θέσης, κέντρο της Κλεφτουριάς και έδρα επαναστατικών ομάδων κατά τον ξεσηκωμό του 1821. Για τους ίδιους λόγους υπήρξε και αργότερα ορμητήριο των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Κατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής Κατοχής η ορεινή πολίχνη πλήρωσε ακριβό αντίτιμο για την αντιστασιακή της δράση, καθώς το 1943 κάηκε από του Ιταλούς, ενώ το 1944 από τους Γερμανούς.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Γαλαξίδι
«Art hotel Αρχοντικό» (22650 42292, www.archontikoarthotel.gr)
«Ακρόπλωρο» (επιπλωμένες κατοικίες, 22650 41110, www.acroploro.gr)
«Γανυμήδης» (22650 41328, www.ganimede.gr)
«Βίλα Οιάνθεια» (22650 42434, www.villaoianthia.gr)
Λιδορίκι
«Καλλίπολις» (22660 22880, www.hotelkallipolis.gr)
Αθανάσιος Διάκος
«Ξενώνας Ραβάνης» (22650 63214, www.ravanis.com.gr)
«Βαρδούσια»
(22650 63150, www.hotelvardousia.gr)
Μαυρολιθάρι
«Μαυρολιθάρι» (22650 62410, www.mavrolithari.gr)
Παύλιανη
«Ο ξενώνας της Κατερίνας» (22310 83009, www.hotelkaterina.gr)
Ξενώνες «Πέτρινο» και «Εποχές» (22310 83111, www.pavlianiplaces.gr)
ΦΑΓΗΤΟ
Στο Γαλαξίδι λειτουργούν οι καλές παραδοσιακές ταβέρνες «Το μπάρκο της Μαρίτσας» και «Σκελετόβραχος», όπου θα βρείτε και φρέσκα θαλασσινά. Ακόμη υπάρχει το μεζεδοπωλείο «Μπεμπέλης», στο λιμάνι του Χηρόλακκα η ταβέρνα «Λιοτρίβι», ενώ νέα άφιξη είναι ο «Ζυγός» με μεσογειακή ποιοτική κουζίνα.
Στο Λιδορίκι θα πάτε στην ταβέρνα «Το καπηλειό του Βασίλη» για ντόπια κρέατα και στην πλατεία Αλωνάκι στην ψησταριά «Με Νου».
Στην πλατεία της Καλοσκοπής μένει ανοιχτή και τις καθημερινές η ταβέρνα – ψησταριά «Κoukou Vista», όπου θα δοκιμάσετε προβατίνα στα κάρβουνα, κοκορέτσι και σπέσιαλ φασολάδα.
Το «Στέκι του Καραπλί» θα το βρείτε στο κέντρο του χωριού Μαυρολιθάρι. Εδώ θα χορτάσετε με πιάτα της απλής, αλλά πεντανόστιμης, παραδοσιακής ελληνικής κουζίνας, καθώς και με χωριάτικες πίτες και ντόπια τυροκομικά.
Στον Αθανάσιο Διάκο, στην πλατεία, στην παλιά και αγαπημένη στους ορειβάτες ταβέρνα «Του Ραβάνη», θα απολαύσετε τα καλοψημένα παϊδάκια, το σπιτικό μπιφτέκι και για επιδόρπιο το περίφημο χειροποίητο παγωτό.
Στην Κάτω Παύλιανη επιλέξτε την ψησταριά «Αναστασίου» απέναντι από τον ξενώνα «Πέτρινο», παλιό μαγαζί που δίνει έμφαση στα καλοψημένα ντόπια κρεατικά.
Στην Ανω Παύλιανη θα βρείτε τις καλές παραδοσιακές ταβέρνες «Κατερίνα», «Ρηγάκης», «Λίτσα» και λίγο ψηλότερα την ταβέρνα «Ελατος».
Κείμενο – Φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης
www.viewsofgreece.gr
Τετάρτη 8 Απριλίου 2015
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΩΚΙΔΟΣ ΘΕΟΚΤΙΣΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ
ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
Ὁ Μητροπολίτης Φωκίδος
Θ Ε Ο Κ Τ Ι Σ Τ Ο Σ
Πρός:
Τον Ιερό Κλήρο και
τον ευσεβή και φιλόχριστο λαό της Ιεράς Μητροπόλεώς μας.
Αδελφοί μου, ευλογημένοι Χριστιανοί,
«Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια»
Η Αγία μας Εκκλησία καλεί να γιορτάσουμε το Πάσχα ως τη μόνη βεβαιότητα της πρόσκαιρης ζωής μας. Μας καλεί η κάθε στιγμή της ζωής μας να είναι μια νίκη όχι μόνον ενάντια στον βιολογικό θάνατο, αλλά μια νίκη ενάντια στο σκοτάδι αυτού του κόσμου. Η θλίψη μας και ο πόνος μας, αλλά και τα αδιέξοδά μας είναι το πέρασμά μας από την Μεγάλη Παρασκευή. Η ανάβασή μας στον Γολγοθά του βίου μας. Αλλά αυτή είναι και η θέλησή μας ζώντας εν Χριστώ, να είμαστε γεμάτοι από το φως Του. Αυτό το φως που παίρνουμε από την Εκκλησία μας εικονίζει το ανέσπερο και αιώνιο φως του Αναστημένου Χριστού.
Ο Κύριός μας έρχεται μέσα σ’ αυτόν τον ταλαίπωρο βίο να μας μάθει τι είναι και ποια είναι η αληθινή ζωή. Ίσως μας βοηθούν οι δύσκολες μέρες που διερχόμαστε, να φέρουμε στη μνήμη μας εικόνες από το πρόσφατο παρελθόν μας, όπου ηλικιωμένοι άνθρωποι, που είχαν περάσει από φοβερές δοκιμασίες, οδύνες, κινδύνους, πείνα, έχοντας όμως βαθιά και αληθινή πίστη, ζούσαν πραγματικά το Πάσχα. Προσέρχονταν διαρκώς στην Εκκλησία όλες αυτές τις Άγιες ημέρες, λάμβαναν τον Χριστό αφού πρώτα είχαν νηστέψει και με τη βοήθεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είχαν οδηγηθεί στη μετάνοια, πλημμυρισμένοι από το φως του Χριστού, χαρούμενοι και γιορτινοί κάθονταν με την οικογένειά τους σε ένα τραπέζι, όπου με λιγοστά αγαθά γιόρταζαν πραγματικά. Αυτή την πραγματική γιορτή, αυτά τα ολόφωτα πρόσωπα και αυτές τις τρυφερές πασχαλινές εικόνες, αξίζει να αναστήσουμε, γιατί αξίζει η ίδια μας η ζωή να είναι πλημμυρισμένη από το φως της Αναστάσεως, αλλά και τα καταχθόνια της ύπαρξης και της ψυχής μας, εκεί που φωλιάζει το κακό και μας διαστρέφει τόσο εμάς όσο και όλον τον κόσμο.
Μ’ αυτή την ισχυρή θέλησή μας, σας καλώ να αντισταθούμε στο σκοτάδι των καταχθονίων αυτού του κόσμου και να αφανίσουμε τον άρχοντά του με την ακλόνητη πίστη μας στον Αναστάντα Χριστό.
Αδελφοί μου και παιδιά μου αγαπητά,
Χ ρ ι σ τ ό ς Α ν ε σ τ η! - Α λ η θ ώ ς Α ν έ σ τ η!
Με πατρικές ευχές και ευλογίες
Ο Μητροπολίτης
† Ὁ Φωκίδος Θ ε ό κ τ ι σ τ ο ς
Τρίτη 7 Απριλίου 2015
Παρασκευή 3 Απριλίου 2015
Πέμπτη 2 Απριλίου 2015
Τετάρτη 1 Απριλίου 2015
Τρίτη 31 Μαρτίου 2015
Μια ακόμη απώλεια για το χωριό μας ,έφυγε σήμερα για το μεγάλο ταξίδι ο Γιάννης Καραμπέτσος του Ευαγγέλου και της Νικολέτας .Η εξόδιος ακολουθία θα γίνει την Πέμτη ,θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του.
Στο Λάκο ένα από τα αγαπημένα μέρη του αξέχαστου μπάρμπα Γιάννη,στην φωτο η γυναίκα του Ιουλία κσι η Ευθυμία Μπερτσιά
Ο Γιάννης Καραμπέτσος είχε διετελέσει για πολα χρόνια κοινοτάρχης και έχει αφήσει την σφραγίδα του στα κοινά του χωριού μας .
Στο Λάκο ένα από τα αγαπημένα μέρη του αξέχαστου μπάρμπα Γιάννη,στην φωτο η γυναίκα του Ιουλία κσι η Ευθυμία Μπερτσιά
Η Φωκίδα, τόπος με πανάρχαιη ιστορία και παράδοση, οφείλει το όνομα της στον Φώκο,υιό του Ορτυνίονα,αρχηγού των Κορινθίων ο οποίος σύμφωνα με τη μυθολογία κατέλαβε την περιοχή της Φωκίδας. Στην αρxαιότητα,γεωγραφικά η Φωκιδα απλωνοταν ανατολικά μέχρι τη Λοκρίδα και την Αντίκυρα. Με την ίδρυση του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους προστέθηκε σ’ άυτη ο χώρος της Εσπερίας Λοκρίδας με σπουδαιότερες πόλεις την Άμφισσα, τη Μυωνία (σημερινή Αγ.Ευθυμία), το Χάλαιον, την Οιάνθη (Γαλαξείδι),τη Τολοφώνα και το Ευπάλιον.
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ & ΑΡΧΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Η Πρώιμη κατοίκηση της τοποθετείται την Νεολιθική εποχή όπως μας μαρτυρούν ευρήματα τα οποία έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Στο σπήλαιο της πλαγιάς του Παρνασσού μάλιστα, στο επονομαζόμενο "Κωρύκειο Αντρο" τελούνταν για πρώτη φορά τελετές προς τιμήν της αρχέγονης Θεάς Γαίας η οποία λατρευόταν με την ονομασία Πυθώ. Σύμφωνα με αρχαίους μύθους ο Δίας μετά τη νίκη του επί των Τιτάνων άφησε ελεύθερους δύο αετούς τον έναν εξ’ Ανατολής και τον άλλον εκ Δύσεως ορίζοντας ως "γας ομφαλό" το σημείο στο οποίο συναντήθηκαν. Στη συνέχεια με σκοπό να οριοθετήσει το κέντρο του κόσμου λέγεται πως έριξε ένα γιγαντιαίο λίθο πάνω στο σημείο, δημιουργώντας έτσι το "Κωρύκειο Άντρο". Το σπήλαιο αυτό βρισκόταν πάνω στην αρχαία πόλη Κρίσσα, θέση του σημερινού Χρισσού. Η θεά Πυθώ έδινε τις προφητείες της στο σπήλαιο αυτό, το οποίο φρουρούσε ο υιός της Πύθωνας. Ο μύθος συμπληρώνει πως ο Απόλλωνας σε πολύ μικρή ηλικία θανάτωσε τον Πύθωνα κι έφυγε από τους Δελφούς μέχρις ότου εξαγνισθεί. Όταν επέστρεψε ίδρυσε το δικό του ιερό αναλαμβάνοντας την προστασία του. Για τον λόγο αυτό, ονομάστηκε Πύθιος και η ιέρεια του Μαντείου Πυθία.
Οι ιστορικοί έχουν αποδώσει διάφορες ερμηνείες στην ονομασία του ιερού. Μια πρωτη ερμηνεία επισημαίνει την συγγενή ετυμολογία των Δελφών με την λέξη δελφίνι- μορφή την οποία λέγεται πως είχε υιοθετήσει ο Απόλλων κατά την επιστροφή του. Απο άλλους ερευνητές υποστηρίζεται πως οι δελφοί προέρχονται απο την αρχαία λέξη "δελφύς" που σημαίνει μήτρα. Όποια κι αν είναι η ερμηνεία, δεν υπάρχει αμφιβολία πως το μαντείο των Δελφών και η σεβαστή ιέρεια του Απόλλωνα "Πυθία" προικισμένη να προβλέπει τα μελλούμενα, φιλοξενούσαν πλήθος αξιωματούχων από τα πέρατα του τότε γνωστου κόσμου για την λήψη ενος θεικού χρησμού, οδηγού των πράξεων τους. Ο χρησμός του Απόλλωνα- ιερός λύχνος με φλόγα την σοφία και την αρμονία, φώτιζε το «έρεβος» των ικετών που προσέπεφταν στο ιερό καθιστώντας τους κοινωνούς του δελφικού δέους και της έκστασης. Γρήγορα καθώς η προστασία και λειτουργία του ιερού κατέστη πρωτίστης σημασίας υποχρέωση των περιοχών οι οποίες γειτνίαζαν με αυτό, ελήφθη η απόφαση της δημιουργίας Αμφικτιονίας,ένωσης δηλαδή πόλεων η οποία θα συνεδρίαζε και θα λάμβανε αποφάσεις σχετικές των θεμάτων του ιερού. Αξίζει να σημειωθεί πως η αμφικτιονία των Δελφών ήταν η πιο φημισμένη αμφικτιονία εντός του Ελλαδικού χώρου. Χάρη αυτή θεσμοθετήθηκαν και για αιώνες επιβίωσαν οι εορταστικές αναπαραστάσεις της νίκης του Θεού Απόλλωνα επί του Πύθωνα, τα επονομαζόμενα Σεπτήρια, Δελφίνια,Θαργήλια και Πύθια. Τα Πύθια μάλιστα περιελάμβαναν πανελλήνιους αγώνες ισότιμους των Ολυμπιακών οι οποίοι διεξάγονταν στον πυθικό ιππόδρομο του Κρισσαίου Πεδίου-σημερινό Χρισσό.
Άτενίζοντας το Δελφικό τοπίο,το ένδοξο παρελθόν αναβιώνει στα μάτια μας μπροστά. Οι Δελφοί αποτέλεσαν όντως «Γας Ομφαλό»,κεντρο του κοσμου. Για αιώνες δέσποζε σ’αυτό τον χώρο ένα ισχυρό πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο, σύμβολο ενότητας ολόκληρης της επικράτειας του αρχαίου Ελληνικού Κόσμου.«Οι Δελφοί όπου άλλοτε εσυναθροίζοντο οι αμφικτιονίες [...] αντιπροσωπεύουνε για όλη την πολιτισμένη ανθρωπότητα τον πιο υψηλό δεσμό της Σωφροσύνης και του αρχαίου πόθου προς το Αγαθό και την Αρμονία...» ανέφερε χαρακτηριστικά ο μεγάλος Έλληνας ποιητής Αγγ. Σικελιανός στις αρχές του 20ου αιώνα. Χάρη σε αυτή τη παγκόσμια και διαχρονική ακτινοβολία του, το μαντείο των Δελφών καθίσταται μνημείο πολιτισμικής, κληρονομιάς μια οικουμενική παρακαταθήκη για την οποία ο Ελληνισμός και ιδιαιτέρως οι Φωκιδείς διακατέχονται απο υψηλό αίσθημα υπερηφάνιας.
Οσον αφορά στους πρώτους κατοίκους της Φωκίδας, μελέτες καταδεικνύουν τους Πελασγούς και τους Αιολείς. Την ιστορική πορεία της Φωκίδας έμελλε ωστόσο να χαράξει ανεξίτηλα το 1100 π.χ.η Κάθοδος των Δωριέων, των απογόνων της γενιάς του Ημίθεου Ηρακλή,οι οποίοι μετακινήθηκαν από τον Βορρά προς τον Νότο. Το περιεχόμενο δεκάδων μύθων επιχειρεί να δικαιολογήσει την Κάθοδο τους. Οι Δωριείς εγκαταστάθηκαν στην Στερεά Ελλάδα και συγκεκριμένα σε επαρχία της Φωκίδας η οποία από τις αρχές 12ου π.Χ αιώνα έως και σήμερα διατηρεί την ονομασία Δωρίδα. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, ένα μέρος των Δωριέων διαπέρασε και στην Πελοπόννησο όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα. Όσον αφορά στην ζωή και στις καθημερινές τους ενασχολήσεις, σύμφωνα με γλωσσολόγους, αυτές δηλώνονται από την ίδια την ονομασία τους.Η κατάληξη -ευς (Δωριεύς) στα μυκηναϊκά χρόνια μαρτυρεί επαγγελματία και η ρίζα δωρ-παρουσιάζει συγγένεια με το δόρυ ή δούρυ. Οι λέξεις αυτές ανευρίσκονται σε πινακίδες της εποχής ενώ πρωτοσυνατήθηκαν στα Έπη του Ομήρου τον 8ο αιώνα π.Χ. (δούρειος ίππος). Όπως είναι προφανές το δόρυ ταυτίζεται με το ξύλο επομένως η ιστορική κοινότητα πιθανολογεί πως πρόκειται περί ξυλοκόπων. Να τονισθεί οτι κατά την μυκηναϊκή περίοδο διενεργείτο οργανωμένο εμπόριο με την Ανατολή και την Αίγυπτο στο οποίο εξαγόταν συχνά ξυλεία. Άλλωστε η άποψη αυτή δικαιολογεί και τις τραχιές γεωμορφολογικά περιοχές με τις απότομες κλιτείς τις οποίες συνήθιζαν να επιλέγουν ως τόπο κατοικίας τους οι Δωριείς, μια εκ των οποίων ήταν και η Δωρίδα.Λεπτομερέστερα, το έτος 1100 π.Χ.και η Κάθοδος των Ηρακλειδών, αποτέλεσε τομή στην κοινωνία της εποχής καθώς μια μεγάλη αλλαγή -εξέλιξη άνθισε σε πρόσφορο έδαφος.Οι κατερχόμενοι ή''κατιόντες''όπως ο Ηρόδοτος σοφά τους ονόμασε κυριάρχησαν γρήγορα στις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου την πλέον χαρακτηριστική περίοδο της πτώσης του μυκηναϊκού κόσμου. Σύμφωνα με κάποιους μελετητές αποτέλεσαν μάλιστα το τελικό ισχυρό χτύπημα στην ήδη καταρρακωμένη μυκηναϊκή εξουσία.
Διαβαίνοντας το κατώφλι των Ιστορικών χρόνων, οι Δωριείς εγκαινίασαν την νέα εποχή κατά την οποία καταργήθηκε η βασιλεία του ''άνακτα" και τέθηκαν οι βάσεις για την διαμόρφωση των πολιτευμάτων της Αρχαίας Ελλάδας. Σε αντίθεση με όσους ταυτίζουν αποκλειστικά τους Δωριείς με φύλο πολεμικό το οποίο μετακινήθηκε με σκοπό να καταλάβει περιοχές, ή σύμφωνα με την μυθολογία να επανεγκατασταθεί σε αυτές που παλαιότερα του ανήκαν, η ιστορική κοινότητα κάνοντας αξιοσημείωτη παρατήρηση υποστηρίζει πως οι πιέσεις που οι Δωριείς άσκησαν σε συνδυασμό με άλλους κοινωνικους-οικονομικούς παράγοντες συνέβαλλαν στην πραγματοποίηση των δύο υπερπόντιων μετακινήσεων των ελληνικών φύλων προς την Ανατολή. Αναφερόμαστε στους δύο μεγάλους Αποικισμούς στη Μ. Ασία και στην ίδρυση πολυάριθμων ελληνικών πόλεων στις οποίες άνθισε και διαδόθηκε ο ελληνισμός για αιώνες.Χωρίς αμφιβολία, οι Δωριείς διαδραμάτισαν ρόλο αξιόλογο στην ιστορική πορεία της Αρχαίας Ελλάδος. Ιδιαιτέρως περήφανη των ριζών της είναι η Δωρίδα η οποία αιώνες τιμά με την ονομασία της τους Ηρακλείδες και συνάμα βαθιά συγκινημένη της παρακαταθήκης την οποία κληρονομεί ,του φημισμένου παγκοσμίως «Δωρικού ιδεώδους». Το ιδεώδες αυτό, θεμέλιο της κοσμοθεωρίας των Δωριέων προτάσσει τις αρχές της λιτότητας,απλότητας,αυστηρότητας και συνέπειας τόσο στο πλαίσιο της κοινωνικής τους ζωής, όσο και στην τέχνη, τον πολιτισμό και την λατρεία τους. H περιφερειακή ενότητα της Φωκίδας, με σεβασμό στο ένδοξο παρελθόν της, «βαπτίζει» τους δύο δήμους της Δ.Δελφών και Δ.Δωρίδας αντίστοιχα.
Η παρουσία της Φωκίδας στον χρόνο δεν σταματάει ωστόσο εδώ. Οι Φωκείς σύμφωνα με τον πατέρα της ιστοριογραφίας Ηρόδοτο, συμμετείχαν στην υπεράσπιση της Ελλάδας κατά την διάρκεια των Περσικών πολέμων και συγκεκριμένα στη μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. Σύμφωνα με εντολές του στρατηγού Λεωνίδα χίλιοι Φωκείς ανέλαβαν σε στρατηγικό σημείο -πέρασμα την προστασία φρουρίου από την επέλαση του περσικού στρατού. Μετά την ήττα στις Θερμοπύλες,οι Πέρσες εισέβαλαν στη Φωκίδα και κατέστρεψαν πολλές Φωκικές πόλεις όπως Δρυμαία, Έρωχο, Τεθρώνιο, Αμφίκλεια, Ελάτεια, Πεδιείς,Τριταία,Υάμπολη,Άβες,Νέων και Παραποτάμιους. Για την προσφορά τους στους Περσικούς πολέμους, η Αθήνα σύμφωνα με τις πηγές του Ηροδότου, τους παραχώρησε τον έλεγχο του Μαντείου των Δελφών το έτος 457 π.Χ. Περίπου 180 χρόνια αργότερα, το 279 π.Χ. η Αρχαία Καλλίπολις, στη θέση του σημερινού οικισμού Καλλίου του Λιδωρικίου έρχεται αντιμέτωπη με τον οργανωμένο στρατό των Γαλατών οι οποίοι οργανώνουν επέμβαση στην Ελλάδα με σκοπό την άμεση και ολοκληρωτική κατάληψη της. Η Αρχαία Καλλίπολη,στρατηγικής θέσης περιοχή, μοναδική δίοδος απο την θεσσαλία και την κοιλάδα του Σπερχειού προς την Αιτωλία και την Ναυπακτο,σύμφωνα με τις πηγές του μεγάλου ιστοριογράφου Παυσανία καταστράφηκε ολοσχερώς απο τους Γαλάτες οι οποίοι δεν δίστασαν να διαπραξουν και θηριωδίες σε βάρος των κατοίκων της. Η Καλλίπολις η οποία βρισκόταν στη θέση του κάστρου του Βελούχοβου συμμετείχε από τον 4ο π.Χ αιώνα στην Αιτωλική συμπολιτεία . Τειχίστηκε και αποτελεσε το πολιτικό, οικονομικό και θρησκευτικό κεντρο των γύρω αγροτικών οικισμών. Μετα την γαλατική επιδρομή η Αρχαία Καλλίπολις ανοικοδομήθηκε ξανα. Απο τα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα έως και τον 9ο μ.Χ καμία πηγή δεν αναφέρεται στο Κάλλιο. Τότε είναι που το Λιδωρίκι ορίζεται ως διοικητικό κέντρο της Δωρίδας και φιλοξενεί την έδρα του επισκόπου.Τον 14ο και 15ο αιώνα γίνεται μια μικρή αναφορά στο κάστρο του Λιδωρικίου το οποίο σύμφωνα με τους ιστορικούς ταυτίζεται με τα μεσσαιωνικά ερείπια της αρχαίας ακρόπολης του Καλλίου.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Κατα την διάρκεια της βυζαντινών χρόνων, πενιχρές είναι οι σχετικές με την Φωκίδα μαρτυρίες και πηγές. Το Λιδωρίκι ,στο οποίο αναφερθήκαμε και παραπάνω,αντιστάθηκε σθεναρά στις σλάβικες Φραγκικες, Καταλανικες και Βενετσιάνικες επιδρομές. Λίγες πληροφορίες αντλούμε επίσης για το χωριό Χρισσό στο οποίο κατα τα τέλη του 12ου αιώνα λειτούργησε σχολείο στο οποίο έλαβε τα πρώτα γράμματα ο λόγιος Λέων Μακρός, μετέπειτα επίσκοπος Βελλάς της Ηπείρου. Αξίζει να αναφέρουμε πως στα πρώτα χρόνια της περιοδου βασιλείας του Μανουήλ Κομνηνού οι επαρχίες του βυζαντινού κράτους γνώριζαν πρωτοφανή ακμή. Η άνοδος αυτή οφειλόταν στην διπλωματική πολιτική του σώφρονα πατέρα του, Ιωάννη Κομνηνού. Ο Μανουήλ επιθυμούσε να διατηρήσει μια παρόμοια πολιτική τακτική.Ωστόσο στα χρόνια του, οι Σελτζούκοι κατέλαβαν την σπουδαιότερη πόλη της Συρίας Έδεσσα κίνηση η οποία μεγιστοποίησε στα μάτια των βυζαντινών τον τουρκικό κίνδυνο. Παράλληλα την ίδια περίοδο ο Λουδοβίκος Ζ,βασιλιάς της Γαλλίας αποφάσισε να ηγηθεί μιας σταυροφορίας στην Ανατολή. Την κίνηση αυτή μιμήθηκε και ο βασιλιάς της Γερμανίας Κορραδός Γ’. Το έτος 1147 οι Σταυροφόροι περνούν απο τις βυζαντινές κτήσεις και ο Μανουήλ βιάστηκε να τους διαπεραιώσει στην Μ. Ασία για να απαλλαγεί απο αυτούς καθότι οι σχέσεις τους ήταν ιδιαιτέρως διαταραγμένες. Η Σταυροφορία αυτή λόγω κακού προγραμματισμού Γερμανών και Γάλλων κατέληξε σε αποτυχία.Τοτε είναι που ο Βασιλιάς των Νορμανδών Ρογήρος ο Γ΄εσπευσε να επωφεληθεί της αποτυχίας των σταυροφόρων στην Ανατολή και να επιτεθεί ελευθερος κατα του Βυζαντινού κράτους. Σε συννενόηση με τον Δούκα της Βαυαρίας Ερρίκο τον Λέοντα, εχθρό του Κορράδου Γ΄ ο οποίος καθηλωσε τους Γερμανούς, ο Ρογήρος επιτέθηκε εναντίον της Κορίνθου, των Θηβών και της Φωκίδας απο την οποία λέγεται πως άρπαξε τους όλους τους θησαυρούς των Δελφών και αιχμαλώτισε πολλές γυναίκες τις περιοχής.
Ιδιαίτερα πλούσια ιστορία παρουσιάζει η μικρή ναυτική πόλη του Γαλαξίδιου.Βασική πηγή των πληροφοριών που κατέχουμε, αντλείται απο το «Χρονικό του Γαλαξειδίου» το οποίο συνετάχθη το 1703 μ.Χ. απο άγνωστο ιερομόναχο, ανευρέθη στη Βασιλική μονή του Σωτήρος και δημοσιευθηκε απο τον Κωνσταντίνο Σάθα, Γαλαξειδιώτη μεσσαιωνοδίφη στα μέσα του 190υ αιώνα. Σύμφωνα με το Χρονικό, το Γαλαξίδι πρωτοεμφανίσθηκε τον 8ο αιώνα και μέχρι τον 10ο κατάφερε να αναπτύξει την ναυτιλία του. Στα χρόνια του Ρωμανού έζησε τον εφιάλτη της λεηλασίας και του ολέθρου καθώς καταλήφθηκε δύο φορές απο τους Βουλγάρους.Ωστόσο η λεηλασία του 1147 ήταν καθοριστική για οριστική εγκαταλειψη του απο τους κατοίκους του. Αργότερα τον 12ο αιώνα, το Γαλαξίδι υπαχθη στην ενότητα του Δεσποτάτου της Ηπειρου. Εκείνη την περίοδο κατα την οποία το Δεσποτάτο της Ηπείρου,το Δεσποτάτο του Μυστρά και η Αυτοκρατορία της Νίκαιας επιδίωκαν την ανακατάληψη της βυζαντινής αυτοκρατορίας απο τους σταυροφόρους και την εξασφάλιση του βυζαντινού θρόνου, οικογένειες ευγενών απο την Κωνσταντινούπολη εφθασαν στο Γαλαξίδι όπου εγκαστάθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν. Αξίζει να αναφέρουμε πως με την σύμπραξη των ευγενών και του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Γ΄την περίοδο αυτή το Γαλαξίδι ανέπτυξε τον τομέα της ναυτιλίας και και του εμπορίου με άλλες βυζαντινές περιοχές. Το 1446 λίγα χρόνια πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης το Γαλαξίδι όπως και τα Σάλωνα -σημερινή Άμφισσα καταλήφθηκαν από τους Οθωμανούς Τούρκους.
Ενα απο τα σημαντικότερα θρησκευτικά κέντρα της Ρούμελης αποτελεί η Ιερά Μονή Βαρνάκοβας,αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.Η Μονή ανεγέρθη, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή υπεράνω της πύλης της στα χρόνια του Αυτοκράτορος Μιχαήλ Ζ’ Δούκα (1077) στα τέλη της μεσοβυζαντινής περιόδου. Ιδρυτής της ήταν ο Όσιος Αρσένιος ο Βαρνακοβίτης, μοναχός, με καταγωγή απο τις Καρυές Δωρίδας. Στα χρόνια του Αλεξίου Α’ιδρυτή της δυναστείας των Κομνηνών, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες κατασκευής του συγκροτήματος του ναού ενώ το 1148 στα πρώτα χρόνια βασιλείας του Μανουήλ Κομνηνού ιδρύθηκε και δεύτερος ναός. Η φροντίδα και η αγάπη των Αυτοκρατόρων για την ιερά μονή της Βαρνάκοβας εκδηλώθηκε όχι μόνο απο την μεγαλοπρέπεια με την οποία περιέβαλαν τον ναό και τις αφιερώσεις που του χάρισαν αλλα και απο το γεγονός οτι αποτέλεσε τον τόπο ενταφιασμού τους.Στον ναό της Παναγίας ετάφη ο Αλέξιος Α’ ο Κομνηνός, ο Εμμανουήλ Πορφυρογέννητος ενώ σωζώμενη πέτρινη λάρνακα φέρει την επιγραφή «Σεβαστοκράτωρ Αννα και Κωνσταντίνος Κομνηνοί». Στα χρόνια της πτώσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η μονή πυρπολήθηκε. Το 1520 με ηγούμενο τον Όσιο Δαυίδ λειτουργησε ξανά και μάλιστα απο τις αρχές του 16ου αιώνα έως και τις αρχές του 18ου ανέλαβε θέση σχολαρχείου. Παρόλη τη λεηλασία που υπέστη στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, δεν έπαψε να αποτελεί ορμητήριο Κλεφτών και των Αρματωλών της Ρούμελης.Λίγο μετά την έξοδο του Μεσολογγίου, πηγές μαρτυρούν πως πολιορκήθηκε απο τις δυνάμεις του Κιουταχή και τελικά ανατινάχθηκε. Περι τα 1831 η βασιλική της Παναγίας της Βαρνάκοβας ανοικοδομήθηκε ξανά με προσωπική δαπάνη του κυβερνήτου,Ιωάννη Καποδίστρια ο οποίος αποτελεί τον δεύτερο κτήτορα της.Με την ίδρυση του νεου Ελληνικού κράτους η μονή επαναλειτούργησε χωρίς ωστόσο να κατέχει την ίδια έκταση και περιουσία. Οσον αφορά στην αρχιτεκτονική του,ο ναός ο οποίος χρονολογείται περί τα 1148,είτε ανεγέρθη εκ βάθρων, είτε αποτέλεσε επέκταση του προυπαρχοντος ναού (1077) και ανήκει στον τύπο της Τρίκλιτης Βασιλικής με τρούλο. Η σημερινή βασιλική, όπως κατασκευάστηκε περί τα 1831, είναι τρίκλιτη κεραμοσκεπής,απο λαξευτούς λίθους. Στα δεξιά της εισόδου της παρατηρείται δίβολο κωδωνοστάσιο, χαρακτηριστικό της επτανησιακής αρχιτεκτονικής.
Σύμφωνα με τις μελέτες του Αρχαιολόγου Ορλάνδου, η τοιχογραφία της Παναγίας της Οδηγήτριας (τεχνοτροπικός τύπος Παναγίας αριστεροκρατούσας) η οποία σώζεται σήμερα στον ναό, χρονολογείται στα μέσα της υστεροβυζαντινής περίοδου. Το δάπεδο της αποτελείται απο μαρμαροθετήματα του 11ου αιώνα και ο κυρίως χώρος του ναού απο τοιχογραφίες του 19ου. Χαρακτηριστικό της διακόσμησης της βασιλικής της μονής Βαρνάκοβας αποτελεί η ποικιλία των τεχνοτροπικών της τάσεων γεγονός που δικαιολογείται τόσο απο τον αριθμό των επισκευών όσο και των επανεγέρσεων στα θεμέλια της, τις οποίες και επιδέχθηκε. Χωρίς αμφιβολία η διαχρονική ακτινοβολία και δράση της μονής Βαρνάκοβας, δικαιώνει την φήμη της περί ανεκτίμητου θησαυρού και δικαιολογεί τον σεβάσμιο τίτλο της ως η Αγία Λαύρα της Ρούμελης.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
Καθοριστικής σημασίας θεωρείται η συμβολή και η προσφορά της Φωκίδας στον αγώνα της εθνικής απελευθέρωσης του 1821. Αγωνιστές καταγόμενοι απο τα χώματα της, σήκωσαν το λάβαρο της επανάστασης και θυσιάστηκαν για την πολυπόθητη ελευθερία. Δεν θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε την ιστορική διήγηση των γεγονότων χωρίς την αναφορά μας στον Επίσκοπο των Σαλώνων, Ησαία τον κληρικό ο οποίος συμμετείχε στην Φιλική εταιρεία, πέταξε τα άμφια αγωνιζόμενος για την ελευθερία και έπεσε ηρωικά μαχόμενος γι αυτή. Η ελληνική επανάσταση κυρήχθηκε στη Ρούμελη στις 24 Μαρτίου 1821 και ο Ησαίας ευλογησε τα όπλα των Ανδρών του αγωνιστή Πανουργιά στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία.Η Φωκίδα, υπο τις εντολές των οπλαρχηγών της οργανώθηκε άμεσα απο την αυγή της επανάστασης καθώς η γεωγραφική θέση που κατείχε αποτελούσε στρατηγικής σημασίας πέρασμα. Αναμεσα σε Ηπειρο και Πελοπόννησο, εμποδίζε την διάβαση του εχθρού χάρη στα στενά της Γραβιάς και της Δαυλίδας και των ορών Παρνασσού, Γκιώνας και Βαρδουσίων. Την επομένη της κηρυξης της, η επανάσταση ξεκίνησε στην Λιβαδειά .Στις 27 Μαρτίου τα Σάλωνα βρέθηκαν σε κατάσταση πολιορκίας απο τα παλικαρια. Στις 10 Απριλίου ανήμερα της Κυριακής του Πάσχα έληξε η πολιορκία του κάστρου των Σαλώνων και οι Τούρκοι παραδόθηκαν στη δύναμη του Πανουργιά. Στην μάχη της Αλαμάνας στις 23 Απριλίου 1821 ο Ησαίας πολέμησε κρατώντας τον σταυρό εναντιον των στρατευμάτων του Ομέρ Βρυώνη όπου και επεσε ηρωικά.
Στην μάχη της Αλαμάνας επίσης πληγώθηκε,ο μεγαλος ήρωας του 1821 Αθανάσιος Διάκος ο οποίος την επομένη καταδικάστηκε σε μαρτυρικό θάνατο απο τον Ομέρ Βρυώνη. Στην πρόταση του Βρυώνη να του παραχωρησει θέση αξιωματικού του τούρκικου στρατού ο Αθ. Διάκος αρνήθηκε ηρωικά «Εγω Γραικός γεννήθηκα,Γραικός θενα πεθάνω». Η θυσία του αυτή ενίσχυσε το φρόνημα των αγωνιζόμενων. Η συμβολή του Αθανασίου Διάκου στον αγώνα για την Επανάσταση και ο μαρτυρικός του θάνατος για την ελευθερία συγκινεί όλους τους Ελληνες. Σήμερα, μνημείο τιμά τον μεγαλο ήρωα του 1821 κοντα στην γέφυρα της Αλαμάνας όπου έδωσε την τέλευταία μάχη του και οι προτομές του στέκουν αγέρωχες στην πλατεία της Αρτοτίνας και της Μουσουνίτσας. Προς τιμήν του ήρωα της επανάστασης Αθανασίου Διάκου έχουν θεσπισθεί και τελούνται κάθε χρόνο στον Αθανάσιο Διακο και στην Αρτοτίνα «τα Διάκεια».
Ιστορική νικηφόρα μάχη εναντιον του Ομερ Βρυώνη στο Χάνι της Γραβιάς, έδωσε και ο οπλαρχηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος με 120 άνδρες στις 8 Μαιου 1821. Σε αντίθεση με τα έξι παλικάρια του Ανδρούτσου που έπεσαν ηρωικά στη μάχη, τα θύματα των Τουρκων ήταν πολυάριθμα. Η ήττα του Βρυώνη στο Χάνι της Γραβιάς τον συγκλόνισε έντονα και τον ανάγκασε να οπισθοχώρησει στην Ευβοια.Απο τότε το Χανι της Γραβιάς θεωρείται σταθμός στην Απελευθέρωση των Ελλήνων. Αξιόλογη ήταν και η συμβολή του πολεμιστή Γκούρα Ιωάννη, γεννημένου στην Γκουρίστα της Παρνασσίδας, ο οποίος διακρίθηκε για την στρατηγική του ικανότητα.Στην πολιορκία των Σαλώνων στρατολόγησε 700 άνδρες ενώ συμμετείχε και στην νικηφόρα μάχη στο Χάνι της Γραβιάς. Στις 17 Μαΐου 1821,μετά την απελευθέρωση των Σαλώνων, ο τούρκικος στρατός κινήθηκε απειλητικά προς τα Σάλωνα με σκοπό να καταπνίξει την επανάσταση. Στην θέση Αρβανιτοράχη, κοντά στο χωριό Ντρέμισσα, σημερινός Πανουργιάς, με αρχηγό τον Ιωάννη Γκούρα δόθηκε μια νικηφόρα μάχη.Η επιτυχής έκβαση της μάχης αυτής γέμισε αισιοδοξία και ανύψωσε το ηθικό των αγωνιστών για την ελευθερία. Στη μνήμη των Πεσόντων στη μάχη της Ντρέμισσας μάλιστα, η τρίτη Κυριακή του Μαΐου κάθε έτους, αποτελεί θεσμοθετημένη Εορτή.
Ο ήρωας του 1821 με καταγωγή απο τον Αβορίτι της Δωρίδας, αγωνιστής για την ελευθερία και την δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους,ο Μακρυγιάννης διακρίθηκε στους απελευθερωτικούς αγώνες της Ελλάδας. Το 1820 μυήθηκε στην Φιλική εταιρεία και πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Αυτοδίδακτος, με τον ερχομό του Καποδίστρια, διορίσθηκε Γενικός αρχηγός Σπάρτης και το 1829 γραφει τα απομνημονευματα του. «Είμαστε εις το εμείς και όχι εις το εγώ» Με τη φράση του αυτή καθολικοποιεί την επιτυχία της απελευθέρωσης της Ελλάδας και την καθιστά έργο συλλογικό και όχι ατομικό, αποπέμποντας τα παράσιτα του εγωισμου και της φιλαρχίας. Ενα οικουμενικό μήνυμα γνήσιας συνεργασίας και ειρήνευσης προβάλλεται μέσα απο τα λόγια του πολεμιστή του 21’ο οποίος κατάφερε να μαθει γράμματα σε προχωρημένη ηλικία.
Απο την αναφορά μας δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τον πολεμιστή Σκαλτσοδήμο απο την Αρτοτίνα Δωρίδος ο οποίος διακρίθηκε για τις νίκες του εναντίον του Δράμαλη στην μάχη της Υπάτης 1822 και στη μάχη στο Χάνι του σκορδά 30/6/1826. Ηρωικά πολέμησε για την ελευθερία και ο οπλαρχηγός Βασίλειος Μαστραπάς με καταγωγή απο το Διακόπι Δωρίδος. Στις 14 Ιουλίου του 1824 δόθηκε μια ακόμη ιστορική μάχη, στην Άμπλιανη. Στην μάχη αυτή,η οποία κατέληξε νικηφόρος για τους αγωνιστές της επανάστασης,αναχαιτίσθηκε ο τούρκικος στρατός και διωκόμενος οριστικά απο τη Δυτική Ελλάδα. Οι τοπικοί σύλλογοι της Φωκίδας και οι θεσμικοί της φορείς τιμούν τους ήρωες της επανάστασης του 1821 και διοργανώνουν ετήσιες εορτές στις οποίες αποδίδουν την ευγνωμοσύνη τους για την αγαθό της Ελευθερίας και τα ιδεώδη της αυτοθυσίας και του ηρωισμού των αγώνων τους τα οποία με περίσσεια αξιοπρέπεια κληρονόμησαν στις επόμενες γενιές.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΓΕΡΜΑΝΟΪΤΑΛΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Εξίσου σημαντική είναι η προσφορά της Φωκίδας στην αντίσταση κατα των συνασπισμένων Γερμανοιταλικών δυνάμεων.Στην πλατεία κάθε χωριού της Φωκίδας υψώνεται ηρώο προς τιμήν των αγωνιζομένων εναντίον των κατακτητών στο οποίο αποδίδεται στέφανος την 28η Οκτωβρίου, ημέρα εθνικής επετείου του Ιστορικού ΟΧΙ. Η Φωκίδα αριθμεί πολλά θύματα και καταστροφές κατα την διαρκεια της Γερμανοιταλικής κατοχής.Στις 29 Αυγούστου του 1944 το Λιδωρίκι και τα υπόλοιπα χωριά της Δωρίδας,τα οποία θα αναφέρουμε παρακάτω επλήγησαν απο την πύρινη λαίλαπα των Γερμανών. Ωστόσο,η Δωρίδα μετρά ανθρώπινα θύματα και μεγάλες καταστροφές ήδη από τα δύο προηγούμενα έτη. Πληροφορίες και στοιχεία τα οποία συγκεντρώθηκαν απο το βιβλίο του Επίτιμου Αεροπαγίτου Αθανασίου Μανέτα «Η Αμυγδαλιά στις φλόγες» μαρτυρούν πως το πρωινό η ώρα 8της 20ης Δεκεμβρίου του 1942 το χωριό Αμυγδαλιά εκκενώθηκε και πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς κατακτητές. Οι στιγμές που έζησαν οι κάτοικοι οι οποίοι κατάφεραν να βρουν καταφύγιο σε καποιο ορεινό σημείο εκτος του χωριού,ήταν δραματικές καθώς παρατηρούσαν ανήμποροι τις περιουσίες τους να καταστρέφονται. Λίγους μήνες αργότερα στις 20 Δεκεμβρίου 1942, ημέρα Κυριακή οι Ιταλοί δίχως ίχνος οίκτου εισέβαλαν στην Τολοφώνα την οποία και πυρπόλησαν.
Οσο περνούσε η ώρα,το έργο της καταστροφής τους γινόταν και πιο φοβερό. Τα περισσότερα σπίτια τυλίχθηκαν στις φλόγες αμέσως και κάηκαν ολοσχερώς καθότι διέθεταν μεγάλες ποσότητες λαδιού και σιτηρών τα οποία παράγονταν στην περιοχή. Τα χωριά Αιγίτιο ή Στρούζα και η Βραΐλα πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν ολοσχερώς στις 23/ιουλίου 1943. Στο Αιγίτιο μάλιστα οι κατεστραμμένες οικείες υπολογίζονται περίπου στις εκατό. Oι κάτοικοι των χωριών αυτών οδηγήθηκαν πεζοί ως την Αθήνα,όντας όμηροι για έναν περίπου χρόνο. Μετά από έρευνες, υπολογίζονται 180 όμηροι από την Βραΐλα και εκατόν είκοσι ένας από τη Στρούζα. Στις 5 Αυγούστου του 1944 στις Καρούτες ξέσπασε μεγάλη σύγκρουση μεταξύ των Ελληνικών και των Γερμανικών δυνάμεων η οποία επέφερε την ήττα των κατακτητών. Οι Καρούτες μάλιστα πυρπολήθηκαν τέσσερις φορές από τις Γερμανοιταλικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του πολέμου με αποτέλεσμα την ολοσχερή καταστροφή τους. Την ίδια ακριβώς περίοδο, οι κάτοικοι του χωριού Σκαλούλα έζησαν δραματικές στιγμές καθώς το χωριό τους τυλίχθηκε στις φλόγες και καταστράφηκε από τους Γερμανούς. Σημειωτέον πως η Σκαλούλα είχε πυρποληθεί ξανά στις 14 Σεπτεμβρίου του προηγούμενου έτους,από τις Γερμανικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν κυκλώσει το χωριό. Κατά τη διάρκεια μεσημβρινών ωρών της 29ης Αυγούστου του 1944 οι Γερμανοί προχώρησαν απειλητικά προς το Λιδωρίκι το οποίο και πυρπόλησαν.Συγκεκριμένα 460 κτίρια καταστράφηκαν ολοσχερώς.Οι περισσότεροι κάτοικοι,για να διασωθούν,κατέφυγαν στα γύρω ορεινά χωριά. Επτά ανήμποροι ηλικιωμένοι παρέμειναν στο Λιδωρίκι, ελπίζοντας σ’ένα ίχνος ανθρωπιάς.
Ωστόσο το μένος των Γερμανών κατακτητών ήταν ανυπέρβλητο. Η επομένη ημέρα, κατά την οποία διετάχθη η απόσυρση των Γερμανικών στρατευμάτων από την περιοχή,έφερε στο φως εκτός από τα εκατοντάδες ερείπια και τους καπνούς των κτιρίων τα οποία εξακολουθούσαν να φλέγονται,το τραγικό θέαμα του αποτρόπαιου εγκλήματος των κατακτητών κατά των επτά ανήμπορων αμάχων ηλικιωμένων. Λίγους μήνες πριν την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων απο την ελλάδα τα χωριά της Δωρίδας έζησαν την ολοκληρωτική καταστροφή. Η επαρχία της Παρνασσίδας η οποία σήμερα μετονομάστηκε σε Δήμος Δελφών υπέφερε απο τις αλλεπάλληλες επιθέσεις των εισβολέων. Η Αγία Ευθυμία, βομβαρδίστηκε στις 25 Απριλίου 1941 με αποτέλεσμα ο Ναός της Γεννήσεως της Θεοτόκου στο κέντρο του χωριού να υποστει πολλές ζημιές. Η αντίσταση των κατοίκων εξόργιζε τους ιταλούς κατακτητές οι οποίοι έκαψαν το χωριό στις 9 Απριλίου 1943 ενώ τον Αύγουστο του 1944 κάηκε και πάλι, αυτή τη φορά από τους Γερμανούς.Η καταστροφή του χωριού ήταν ολοσχερής καθώς τριακόσιες εξηντα πέντε οικείες καηκαν. Οσοι κατοικοι επέζησαν προσπάθησαν να βρουν σωτηρία στις πλαγιές της Γκιώνας. Με αισθητά μειωμένο πληθυσμό το χωριό ανοικοδομήθηκε ξανά μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων απο την Ελλάδα.
Στις 10 Απριλίου του 1943 οι γερμανοιταλικές δυνάμεις έκαψαν την Βουνιχώρα και εκτέλεσαν τους κατοίκους της. Ένα ακόμη μαρτυρικό χωριό ο Επτάλοφος ή Αγόριανη όπως ονομάζεται,τον Οκτώβριο του 1943 κάηκε απο τους Γερμανούς. Από τα 184 σπίτια που είχε τότε το χωριό κάηκαν τα 146 ενώ εκτελέστηκαν συνολικά 17 άμαχοι. Το χωριό Καλοσκοπή έζησε κι αυτό την πύρινη λαίλαπα των γερμανών καθώς το Πάσχα του 1944 πυρπολύθηκε δυο φορές μάλιστα. Τέλος να αναφέρουμε και το χωριό Προσήλιο ή Σεγδίτσα το οποίο καταστράφηκε ολοκληρωτικά απο τους κατακτητές στις 26 Οκτωβρίου 1942. Η διάβαση του ολέθρου των γερμανικό-ιταλικών δυνάμεων στα μαρτυρικά αυτά χωριά άφησε σημάδια τόσο στην περιοχή όσο και στους κατοίκους της καθώς δεν είναι λίγοι συμπατριώτες μας εν ζωή οι οποίοι έχουν χάσει γονείς, συγγενείς και περιουσίες στην διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης και των θηριωδιών των κατακτητών.
ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ
Παρα τις δυσκολίες όμως και τις κακουχίες με τις οποίες ήρθαν αντιμέτωποι, οι Φωκιδείς, με αξιοπρέπεια και απλότητα ως γνήσιοι Δωριείς στάθηκαν στα πόδια τους και υπερήφανοι πορεύτηκαν στο μέλλον σεβόμενοι την παράδοση και την κληρονομιά τους. Ανάμεσα στους επιβλητικούς ορεινούς όγκους της Γκιώνας και των Βαρδουσίων σε εναν «Αλπικό παράδεισο» κατασκευάστηκε ενα μεγαλο έργο ύδρευσης της Ελλάδας, η τεχνητή λίμνη του Μόρνου. Τα έργα της κατασκευής του φράγματος διήρκησαν από το 1972 έως το έτος 1979 και η λίμνη χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1981. Η λίμνη του Μόρνου συγκεντρώνει νερό απο τον ποταμό Μόρνο, τους παραποτάμους του και τον ποταμό Ευηνο. Για την κατασκευή της εκκενώθηκε το χωριό Κάλλιο, η Αρχαία Καλλίπολις, και μεταφέρθηκε παραπάνω. Οταν μάλιστα η σταθμη της λίμνης πέφτει κυρίως τους θερινούς μήνες αποκαλύπτονται τα ερείπια του παλαιού οικισμού. Η τεχνητή λίμνη του Μόρνου, η οποία καλύπτει τις ανάγκες ύδρευσης της Αττικής αποτελεί την ένατη μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας και ένα απο τα μεγαλύτερα υδραγωγία της Ευρώπης με συνολικό μήκος 188 χιλιόμετρα.
Στην εποχή της αλλοτρίωσης του ανθρώπου, της απομάκρυνσης του από την ίδια του τη φύση, η Φωκίδα θέλγει με την μαγευτική ομορφιά του παρθένου τόπου της και την φιλόξενη αγκαλιά των απλών κατοίκων της. Στην καρδιά αυτού του μοναδικά επιβλητικού, τραχύ και γεμάτου βλάστηση τοπίου ο επισκέπτης δύναται να αισθανθεί και πάλι «φυσικός άνθρωπος» και να γίνει ενα με το μπλε του ουρανού και το πράσινο της φύσης.
Kοιτίδα πολιτισμού της αρχαιότητας, περήφανη για την Δωρική της καταγωγή,τιμημένη απο τους ήρωες της,
η Φωκίδα ζει, αναπνέει, πορεύεται στους αιώνες
χάρη στο αποτύπωμα του μελανιού της πένας όλων μας στο «Χρονικό» του σφυγμού της.
Άλλωστε «Ουδέν αρ’ ην Φίλτερον άλλο Πατρίς»
Τίποτα πιο αγαπητό στον άνθρωπο από την ίδια του την πατρίδα.
Θεόγνις,Ποιητής 6ου π.Χ. αιώνα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)