Έκθεση του Κοκκινιώτη ζωγράφου Χαράλαμπου Στέφου "Κατοχή - Πείνα"

Έκθεση του Κοκκινιώτη ζωγράφου Χαράλαμπου Στέφου "Κατοχή - Πείνα"

ΕΚΘΕΣΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ: Εγκαίνια 30 Αυγούστου 2019, 19:30

ΑΜΦΙΣΣΑ, Μουσείο Ελληνικής Επανάστασης – Οικία Πανουργιά

Ένα παλιό γνώριμο έργο, σε έναν νέο ελπιδοφόρο χώρο 

Η πρώτη περιοδική έκθεση στο καινούριο δημοτικό μουσείο, το Μουσείο Ελληνικής Επανάστασης ̶ Οικία Πανουργιά στην πρωτεύουσα του Δήμου, είναι γεγονός. Ένας φόρος τιμής στον καλλιτέχνη Χαράλαμπο Στέφο (1932-2009), που έζησε και δημιούργησε στη Φωκίδα, με το σημαντικό πολυετές του έργου να ξαναζωντανεύει σημεία των καιρών στον ισόγειο χώρο του ιστορικού μουσείου, αφιερωμένο στους εθνικούς αγώνες για Ελευθερία. 

Η βιωμένη από τον ίδιον τον καλλιτέχνη εποχή της γερμανικής κατοχής, ιδωμένη με τα μάτια της νιότης του αποτυπώθηκε αργότερα, από το 1961 ως το 1965, με μία μεγάλη αποκαλυπτική σειρά έργων υπό τον τίτλο «Κατοχή ̶ Πείνα» να δηλώνει απερίφραστα τη ζωντανή μνήμη και την απορία για τον Άνθρωπο.  

Τα «προλεγόμενα» της περιοδικής αυτής έκθεσης παρουσιάστηκαν την ημέρα των εγκαινίων του μουσείου, δίνοντας το στίγμα του χώρου. Το σύνολο της εκθεσιακής παρέμβασης στο ιστορικό κτήριο αποκαλύπτεται την Παρασκευή 30 Αυγούστου 2019 στις 19:30. Η εικαστική παρέμβαση-έκθεση, σε σκηνογραφική επιμέλεια της αρχιτέκτονα-μουσειολόγου Τάνιας Παπαρίδη και σε γενικό συντονισμό της Μαρία-Νίκης Κουτσούκου, θα διαρκέσει ως τις 31 Δεκεμβρίου 2019. 

Ώρες λειτουργίας: Παρασκευή ως Κυριακή 10.00-14.00 / Περιοδική έκθεση: Είσοδος Ελεύθερη.

Ο Πρόεδρος Δ.Σ. του Δικτύου Δελφών

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Δήμαρχος Δελφών

Η σειρά έργων «Κατοχή-Πείνα» του Κοκκινιώτη ζωγράφου Χ. Στέφου
Ο ζωγράφος Χ. Στέφος, σύμβολο του Ρουμελιώτικου πνεύματος
Χαράλαμπος Στέφος: επιστροφή στο Κροκύλειο (10-16 Αυγούστου)
Ο Κοκκινιώτης ζωγράφος Χαράλαμπος Στέφος (1932-2009)

 

Το πανηγύρη της Αγίας Μονής στο κάμπο του Κόκκινου

23 Αυγούστου σήμερα και γιόρταζε το εξωκκλήσι μας η Αγία Μονή που εδώ και 40 χρόνια είναι θαμμένη στα νερά της τεχνιτής λίμνης του Μόρνου .  Η Αγία Μονή ήταν αφιερωμένη στη Παναγία. Από τα ερείπια που υπήρχαν αλλά και από διάφορες ιστορικές πηγές πιθανολογείται οτι προϋπήρξε μεγάλο μοναστήρι στα βυζαντινά χρόνια και  στα χρόνια της ενετικής κατοχής μετατράπει σε καθολικό. Η θέση που ήταν κτισμένη ήταν κομβική , οριοθετούσε το δυτικό άκρο της εύφορης κοιλάδας του Μόρνου και του Κόκκινου και ταυτόχρονα ήλεγχε την είσοδο , από πλευράς Ναυπάκτου , στο κάμπο το άλλο σημείο στην ανατολική πλευρά ήταν το Στενό . 

Στο σημείο που ήταν κτισμένη ,στο μικρό λόφο που ήταν δεξιά του ποταμιού και περνούσε και ο αμαξιτός δρόμος προς Ναύπακτο , η κοίτη του ποταμιού γινότανε πολύ στενή . Μαρτυρίες των παππούδων μας ανάφεραν οτι στην εποχή των δικών τους παππούδων ήταν τόσο στενή που μπορούσαν πηδώντας να βρίσκονται στην απέναντι όχθη .  Με την πάροδο του χρόνου τα νερά κατέστρεψαν τα γόνιμα χωράφια που υπήρχαν και στις  δυο όχθες και μεγάλωσε αρκετά την κοίτη .

Το πανηγύρι αποτελούσε την αφορμή να μαζευτούν οι κάτοικοι όχι μόνο του Κόκκινου αλλά και των γειτονικών χωριών ( Αγλαβιστα , Άβορος, Σεβεδίκο, Βελούχι, Γρανίτσα, Κλίμα, Πενταγιοί, Λιδωρίκι )  για να προσκυνήσουν αλλά και να διεσκεδάσουν . Με τα μουλάρια η τα άλογα τους  έφθαναν πρωί πρωί συν γυναιξί και τέκνοις αλλά και με κοφίνια γεμάτα πεντανόστιμα φαγητά , έπιαναν τις θέσεις τους που κατείχαν ΅κληρονομικώ δικαίω΅ στα γύρω της εκκλησίας πλατάνια και βελανιδιές , παρακολουθούσαν με ευλάβεια την θεία  λειτουργία και με το σχόλασμα της εκκλησίας βιαζόντουσαν να αρχίσουν το γλέντι.  Η ορχήστρα με τους τοπικούς οργανοπαίχτες ενίσχυε την γιορτινή διάθεση και ανέβαζε το κέφι των πανηγυριστών στα ύψη !!

Προβατίνα ψητή , κοντοσούβλι, κοκορέτσι και  κρύα μπύρα προσφερόταν άφθονα και απο τα δυο μαγαζιά που είχαν μεταφερθεί από το χωριό ,ειδικά για το πανηγύρι , του Καραμπετσου  του Γιάννη και του Καραγιάννη του Θύμιου. 

Μάλιστα ειδικά για το πανηγύρι είχαν έλθει και πολλοί μετανάστες κυρίως απο την Αθήνα ( ο σύλλογος των εν Αθήναις Κοκκινιωτών πολλές φορές έβαζε και πούλμαν )  αλλά και από Αμερική και Καναδά. Και για τον νεαρόκοσμο το πανηγύρι ήταν μεγάλο γεγονός και ένα επιπρόσθετο λόγο , είχε την δυνατότητα ( αν και τα χρήματα εκείνα τα χρόνια ήταν δυσεύρετα) να αγοράσει απο το υπαίθριο πάγκο απο σουγιάδες ,σφεντόνες, σφυρίχτρες ,καθρεφτάκια μέχρι αυτοκινητάκια ). Το γλέντι κρατούσε μέχρι αργά το απόγευμα όταν η κάθε οικογένεια έπαιρνε  το δρόμο της επιστροφής στην δύσκολη καθημερινότητα ....

Πως σώθηκε η Ελλάδα

ΔΗΜΟΣΙΕΎΤΗΚΕ ΣΤΙ

Μάχη ΚΑΛΛΙΠΟΛΗΣ

Στο βράχο που ο κόρακας σβήνει , γέρνοντας στα κρουσταλλένια νερά
του Μόρνου κι απλώνει το γεφύρι του Στενού , τα παλιά-παλιά χρόνια , ανθούσε
πόλη έμορφη , η Αιτωλική Καλλίπολη . Στις μέρες μας , ένα γκρενισμένο τείχος και
σωρός ονόματα , σπαρμένα δω κι’ εκεί , μαρτυράνε του τόπου τούτου του δύστυχου ,
τη μοίρα .

Ξεχασμένοι , στριμωγμένοι , ανάμεσα στη Γκιώνα και τα Βαρδούσια οι
Καλλιπολίτες , πνιγμένοι στην αφάνεια , καρτέραγαν την τρανή στιγμή , να τους
υψώσει – αστέρια και ήλιους -στην ιστορία , τη γιομάτη θυσίες . Και τη » στιγμή
» , την έφεραν οι Γαλάτες .

Κάπως έτσι έγινε τότε . Οι Γαλάτες ( Κέλτες ) απ’ τον 5ο π.Χ αιώνα
, διάβηκαν τις Άλπεις , πλημμύρισαν την πεδιάδα του Πάδου , κι’ από εκεί
ξαπλώθηκαν – αργότερα – στη Μακεδονία . Νομαδικός λαός , με πολλές πατριές και
μη έχοντας ξεπεράσει την οργάνωση του γένους , ζούσε απ’ το πλιάτσικο πού ‘κανε
κάθε κλάδος , για δικό του λογαριασμό και μόνο . 

Το Φθινόπωρο του 279 , ο τρομερός Βρέννος – με συνάρχοντά του τον
Ακιχώριο – έπεισε και τους υπόλοιπους αρχηγούς να ξεχυθούν κάτω απ’ τον Όλυμπο ,
βάζοντας στο μάτι τους Δελφούς και τ’ άλλα πλούσια ιερά . Για την καινούρια του
επιχείρηση , μάζεψε πολύ στρατό . Πάρα πολύ . Ο Παυσανίας , μιλάει για 152.000
πεζούς και 61.000 ιππείς , με τους υπηρέτες τους . ( Βέβαια τόσοι δεν μπορεί να’
ταν , γιατί αν βάλουμε πως σαν νομάδες , έσερναν μαζί και τις οικογένειές τους ,
θα ‘φταναν το ένα εκατομμύριο ψυχές , πράγμα αδύνατο ). Άλλοι λένε πιό λίγους .
Κι η αλήθεια δεν βρίσκεται , όσοι όμως μαζεύτηκαν , 20 – 30.000 μάλλον – ήταν
αρκετοί .

Σύμμαχός τους , μπροστά , έτρεχαν οι διαδόσεις , μια φήμη που τους
ήθελε απάνθρωπους , τρομερούς , σκληρούς , ανθρωποφάγους κι ότι άλλο χώραγε ο
νους . Τούτο ξύπνησε τους Έλληνες , τους έκανε να παρατήσουν τις φαγωμάρες και
να ενωθούν , για να σταθούν εμπόδιο στον εχθρό ,που θόλωνε τον ουρανό με τον
κουρνιαχτό που σήκωναν οι πολεμιστές του .

Τριάντα χιλιάδες άντρες αρματώθηκαν στις Θερμοπύλες , βάζοντας
αρχηγούς – για την παλιά δόξα και για τ’ ότι στεόλαν και μεγάλη δύναμη – στους
Αθηναίους , μ’επικεφαλής τον Κάλλιπο . Οι Αιτωλοί κι οι Οζόλες Λοκροί , έδωσαν
το » παρών » στο εθνικό αυτό προσκλητήριο με αρκετούς πεζούς – κατάλληλους για
κάθε είδους μάχη – μπόλικο ιππικό , εφτακόσιους ενενήντα » ψιλούς » και πάνω
από εφτά χιλιάδες οπλίτες , με στρατηγούς τους : Πολύαρχο , Πολύφρονα και
Λακράτη . Στην πρώτη κρούση των επιδρομέων , η ατσαλένια θέληση των υπερασπιστών
τους τσάκισε και τους ξανάστειλε στη Θεσααλία . Ο βρέννος , ψύχραιμος , γερός
οδηγητής , δεν τα ‘χασε .

Για να τους αναγκάσει να φύγουν εξασθενίζοντας τη φρουρά , χώρισε
τους μισούς πεζούς , πρόσθεσε κι οχτακόσιους ιππείς και βάζοντας αρχηγούς τον
Ορεστόριο και τον Κόμβουτι – τους χάραξε γραμμή – κάνοντας ελιγμό πίσω στη
Θεσσαλία , να χτυπήσουν στη γειτονική Αιτωλία . Πιστοί στις εντολές του , δεν
άφηναν χλωρό χορτάρι όπου πατούσαν . Κι’ ήταν γραφτό να γίνει έτσι
.

Μια γενιά πριν , η κόρη του βασιλιά των Χαόνων , Φαεννίς , είχε
πει στους Δελφούς , προβλέποντας την επιδρομή , πως » ο ολέθριος στρατός των
Γαλατών θα λεηλατήσει τον τόπο , όπου περάσει «. Το περίμεναν λοιπόν , οι
Έλληνες . Το περίμεναν , όχι όμως και στο μέγεθος που έγινε . 

Ο Ορεστόριος και ο Κόμβουτις ξεθεμελιώνοντας κάθε τι που τύχαινε
μπροστά τους , άγγιξαν την χωρίς φρουρά – έλειπαν στις Θερμοπύλες οι άντρες –
και δίχως τείχη , Καλλίπολη . Τσακίζοντας την ασθενική αντίσταση , οι Κέλτες ,
λεύτεροι διέπραξαν » ..τα μεγαλύτερα ανοσιουργήματα απ΄όσα εξ ακοής γνωρίζομεν
που δεν ομοιάζουν καθόλου με τολμηρά κακουργήματα ανθρώπων , όπως λέει ο
Παυσανίας . Κάθε άνδρας , χωρίς διάκριση , γέρος ή νέος , έφηβος ή βρέφος στα
στήθια της μάνας του , πέρασε από μαχαίρι . Από τα βυζανιάρικα , όσα ήταν πιό
παχειά αφού τα σκότωναν , έπιναν το αίμα κι’ έτρωγαν τις σάρκες τους . Από τις
γυναίκες , μια και είχαν μάθει για τούτους , όσες μπόρεσαν κι’ όσες πρόλαβαν ,
αυτοκτόνησαν την ώρα που γονάτισαν οι υπερασπιστές . Οι άλλες , όσες έζησαν ,
δέχτηκαν κάθε είδους εξευτελισμούς . Κι’ όσες βρίσκαν Γαλατικά σπαθιά ,
προτιμούσαν τον θάνατο , ενώ και στις υπόλοιπες – δεν άργησε να’ρθει ευεργέτης –
μετά από βασανιστήρια , πείνα και αϋπνία βδομάδων .

Ρήμωσε η Καλλίπολη , οι Καλλιείς , οι άμαχοι , οι γερόντοι , τα
γυναικόπαιδα , οι ανήμποροι χάθηκαν . Οι κατακτητές αφού άδειασαν σπίτια κι
‘ιερά και κάθε τι αξίας , έβαλαν φωτιά κι’ ύστερα περήφανοι , πήραν την κοιλάδα
του Μόρνου , προς τα κάτω , τη Ναύπακτο . Δεν έσωσαν όμως , φτεροκόπησαν τα
μαύρα μαντάτα , κι έφτασαν ως τις Θερμοπύλες . Οι αγγελιοφόροι του κακού ,
σκόρπισαν την είδηση παντού . Οι Αιτωλοί , παράτησαν τις θέσεις τους κι’ έτρεξαν
στη χώρα τους , να σώσουν τις άλλες πόλεις που κινδύνευαν και να πάρουν εκδίκηση
.

Στο μεταξύ , σ’όλη την ΑΙτωλία , όποιος μπορούσε να κρατήσει όπλο
, όποιος ήταν ικανός να κάνει το παραμικρό κακό στον επιδρομέα , ενωνόταν στη
στρατιά από άντρες και γυναίκες , γερόντους και παιδιά – που δυναμωμένη από την
κρίσιμη περίσταση – ορκίστηκε να διαλύσει τον εχθρό .

Ακόμα και από τη θάλασσα , έρχονταν – μόνοι απ’ τους Αχαιούς – οι
γείτονες Πατρινοί , έξυπνοι και αντρείοι μαχητές . Με τους Κέλτες , αντάμωσαν
κάπου κοντά στη Ρέρεση , έδωσαν γερή μάχη , αλλά έχασαν , κάτω απ’ τον όγκο και
την τρελή αποφασιστικότητα των ξένων . Δεν υπεχώρησαν όμως , έπιασαν τα στενά
κι’ ανάγκασαν τους βαρβάρους να υποχωρήσουν . Αυτό ήταν η καταστροφή τους . Στο
γυρισμό , σ’ όλο το δρόμο , δεξι΄;α κι’ αριστερά , στις πυκνοφυτεμένες πλαγιές ,
στα πλούσια πλατάνια , οι Αιτωλοί -με μανιασμένες τις γυναίκες – τους πέταγαν
ακόντια , ξύλα , λιθάρια κι’ ‘οτι άλλο βρίσκαν πρόχειρο . Οι Γαλάτες οπλισμένοι
μόνο με μικρές ασπίδες , δεν μπορούσαν να φυλαχτούν , κι έχασαν πολλούς άνδρες
γιατί – κι όταν τους κυνήγαγαν εκείνοι χάνονταν , μια και δεν είχαν βαρος , και
βγαίναν πιο πέρα , ξαναχτυπώντας τους . Το κακό ήταν μεγάλο , πάνω από τους
μισούε Κέλτες χάθηκαν σ’ αυτόν τον κλεφτοπόλεμο , κι’ όσοι μείναν – κουρέλια
στην ψυχή – δεν μπόρεσαν να μη νικηθούν αργότερα στη μάχη των Δελφών
.

» Έτσι , μολονότι αι συμφοραί των Καλλιέων είναι τόσον μεγάλαι ,
ώστε να κάνουν και τα αναγραφόμενα εις τα Ομηρικά έπη , περί Λαιστρυγόνων και
Κυκλώπων , να μη φαίνονται ως αναληθή , η επελθούσα εκδίκησις ήτο ανταξία » ,
σημειώνει ο Παυσανίας . Η συντριβή των Γαλατών , βέβαια , δεν ήταν απλή
Αιτωλολοκρική νίκη , σώθηκε η Ελλάδα .

Στη Μακεδονία , υπήρχαν κι άλλοι Κέλτες , έτοιμοι να τρέξουν , αν
τους καλούσαν οι συμπατριώτες τους . Τι θα γινόταν ; Αν ο Βρέννος δε νικιόταν ,
μετά τον αφανισμό της Καλλίπολης , φαίνεται απίθανο αν θα υπήρχε δύναμη να τον
κρατήσει στον Ισθμό ή αλλού , ενώ – όπως να’χε – είναι σίγουρο πως θα ρήμαζε τη
χώρα κα θα’ ταν δύσκολο να διωχτεί . Κι ήταν φοβεροί στο » μάζεμα » . Τόσο
φοβεροί – που για να καταλάβει κανένας – αρκεί ν σημειωθεί πως οι Πατρινοί , από
τα λάφυρα που πήραν , απ’ όσα είχαν κλέψει οι Κέλτες – έφτιαξαν στην αγορά τους
, το πιό καλό Ωδείο στην Ελλάδα , μετά της Αθήνας .

Απ’ το θρίαμβο ανάσαναν όλοι . Οι Αμφικτίονες , όρισαν ειδική
γιορτή – τα Σωτήρια – κι οι Θεσπιείς αφιέρωσαν στην Ολυμπία , αδριάντα του
Αιτωλού στρατηγού Ευρύδαμου . Του ίδιου – κι αγάλματα και άλλων Αιτωλών
στρατηγών – ύψωσαν κι οι Αιτωλολοκροί στους Δελφούς , μαζί με μαρμάρινα της
Αρτέμιδας , της Αθηνάς και του Απόλλωνα ( δύο ) ενώ τέλος , σκάλισαν τρόπαια κι
άγαλμα οπλισμένης γυναίκας , που συμβόλιζε την Αιτωλία και το ‘ βαλαν κι αυτό
στο ιερό , μαζί με πολλά όπλα των Κελτών που στήθηκαν – απ’ τους ιερείς – πλάϊ
στις χρυσές ασπίδες , εκείνες που χάρισαν οι Αθηναίοι μετά τη νίκη στο Μαραθώνα
, όταν έσωσαν κι αυτοί – όπως οι Αιτωλοί – την Ελλάδα .

Η ολοζώντανη αυτή ιστορική περιγραφή της καταστροφής της
Καλλίπολης , που κυριολεκτικά..» ξεχειλίζει » απ’ το μοναδικό περιγραφικό
λογοτεχνικό ύφος του αξέχαστου Λιδορικιώτη Γιώργου Καψάλη , δημοσιεύτηκε στην
Αθηναϊκή ημερήσια εφημερίδα » Βραδυνή » στις 13 Δεκεμβρίου 1965 

Η Μεταμόρφωση του Σωτήρoς

Η Μεταμόρφωση του Σωτήρoς, μια παμπάλαια εκκλησία στις όχθες του Κόκκινου ,παραπόταμου του Μόρνου , ήταν ένα από τα δυο εξωκλήσια του χωριού που και τα δυο γιόρταζαν τον Αύγουστο. Το άλλο ήταν της Παναγίας ,γνωστό ως Αΐμονή, κτισμένο στις όχθες του Μόρνου σε ένα μικρό ύψωμα απέναντι από το αβορόρεμα και γιόρταζε στις είκοσι τρεις .
Από πολύ παλιά όλοι, μικροί μεγάλοι ,περιμέναμε την μέρα αυτή με ιδιαίτερη προσμονή  και από  νωρίς το πρωί παρέες παρέες μαζευόμασταν και πιάναμε τις θέσεις μας γύρω από την εκκλησία .
Η κάθε οικογένεια η μάλλον το κάθε σόι είχε "αγκαζάρει " από πάππου  προς πάππου την θέση του . Μάλιστα  κάποιοι μερακλήδες για να ενισχύσουν  τον ίσκιο των μεγάλων πλάτανων που αφθονούσαν στην περιοχή ,  έκαναν και τα περίτεχνα τσαρδάκια σκεπασμένα  με δεματσούλες.
Βέβαια η φήμη του πανηγυριού ξεπερνούσε τα όρια της κοινότητας μας και είχαμε πολλούς  προσκυνητές από την διπλανή κοινότητα την Γρανίτσα ( Διακόπι) και μπορώ να πω ,πως και λόγω της στενής γειτνίασης οι γρανιτσιώτες το θεωρούσαν και σαν δικό τους πανηγύρι .
Πολλοί προσκυνητές ερχόντουσαν από το Βελούχι  ,την Αγλαβίστα,την Πενταγιού,το Κλήμα ,το Σεβεδίκο ,τον Αβορο , από τα διπλανά  Χανιά και από τα Χάνια του Στενού και δεν απουσίαζαν και οι προσκυνητές από την πρωτεύουσα της επαρχίας μας το Λιδωρίκι .
Οι νοικοκυρές είχαν ετοιμάσει και είχαν φέρει μαζί  τους τα λιτά αλλά πεντανόστιμα φαγητά τους και οπωσδήποτε τις περίφημες κολοκυθόπιτες  και τηγανισμένα ψάρια από τον ποτάμι μας τον Μόρνο .

Ας γυρίσουμε στο πανηγύρι , αμέσως μετά την λειτουργία στρώναμε τραπέζι και ακολουθούσε γλέντι με ζωντανή μουσική από οργανοπαίχτες της γύρω περιοχής όπως οι Καρμαίοι από το Σεβεδίκο , Φαλιαμπάλιας ,Πανάγος κτλ.
Βέβαια και οι δυο μαγαζάτορες του χωριού μας  (Καραμπέτσος και Καραγιάννης) για τις ανάγκες της ημέρας μετέφεραν τα μαγαζιά τους στο προαύλιο χώρο της εκκλησίας , και παρόλη την νηστεία , το κοκορέτσι και η ψητή προβατίνα έδιναν και έπαιρναν ....
Για τα παιδιά ήταν ακόμη μεγαλύτερη  η χαρά τους γιατί από το πάγκο που κάποιος μικροπωλητής έστηνε ( Γιαλαμάς ,Καλμαντής,κτλ) μπορούσαν (;) να αγοράσουν διάφορα μπιχλιμπίδια από σουγιάδες μέχρι σφυρίχτρες .
Επίσης και οι φωτογράφοι ήσαν παρόντες για τα οικογενειακά και όχι μόνο ενσταντανέ . Ο Γιαλαμάς από το Λιδωρίκι και ο Πανουργιάς ( Κολοκυθάς ) ο Νίκος που είχε καταγωγή από το χωριό μας .
Το γλέντι βαστούσε μέχρι αργά το απόγευμα και ουσιαστικά μέχρι  την ώρα  του σκάρου μια και οι περισσότεροι πανηγυρτζήδες είχαν και τα πράματα τους και έδιναν ραντεβού για το άλλο πανηγύρι του χωριού στις 23 Αυγούστου της Αΐμονής..