Προγόνων αναμνήσεις

 Καραμπέτσου Κωνσταντίνα ετών 93, απεβίωσε το 2005.

Χασιά 1975

 

Χασιά 1975. Τα αδέλφια Μπερτσιάς Σπύρος και Γεωργιος, ο γιος του Γιώργου ο Νίκος και οι μικροί:

 Νίκος και Κωστας Κοράκης του Γεωργίου.

Εκλεκτοί Λουτσοβιώτες

 

Στα δεξιά η εκλιπούσα πρόσφατα Βούλα Κοράκη 

Η κοιλάδα του Μόρνου πριν γίνει η τεχνιτή λίμνη

 

Αποχαιρετισμός αναχωρησάντων-Ευθύμιος Καραμπέτσος-

 Αύριο ημέρα Τρίτη 24/1/2023, ώρα 10.30´ θα τελεστεί η εξόδιος ακολουθία του Θύμιου Καραμπέτσου του Ιωάννη στο κοιμητήριο του Αγίου Δημητρίου.

Ο Θύμιος γεννήθηκε στον Κόκκινο το 1954 και ήταν το μεγαλύτερο από τα τέσσερα παιδιά του Γιάννη και της Ιουλίας, φοίτησε στο  γυμνάσιο Λιδωρικίου και νεαρός κατατάχθηκε ως εθελοντής στην αεροπορία. Εργάστηκε για λίγα χρόνια στα έργα κατασκευής της λίμνης του Μόνου. Αργότερα  μετακινήθηκε στην Αθήνα όπου εισήλθε στο σώμα της πυροσβεστικής, σταδιοδρόμησε επιτυχώς και εδώ και αρκετά χρόνια είχε συνταξιοδοτηθεί και ζούσε στο όμορφο κτήμα στο Γαλαξίδι.   

Ο Μάκης ήταν παντρεμένος με τη Κωνσταντίνα  Στάγια  από το Βελούχι και είχε μια κόρη και μια εγγονή. 

Μια από τις τελευταίες φωτογραφίες του Μάκη με την μητέρα του την Ιουλία 

Αποχαιρετισμός αναχωρησάντων, -Παρακευή Κοράκη-.

 Το τελευταίος της ταξίδι  στο χωριό «έκανε» η Βούλα Κοράκη … 

Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε χθες στο κοιμητήριο του Χωριού μας. Η Βούλα γεννήθηκε το 1924 και τα περισσότερα χρόνια τα πέρασε στην Αθήνα, αγαπούσε όμως υπερβολικά το  χωριό και τα καλοκαίρια το επισκεπτόταν και διέμενε για αρκετό μεγάλο διάστημα. Πολύ αγαπητός άνθρωπος και οι χωριανοί μας την αγαπούσαν και θα την θυμούνται πάντα . Θερμά συλλυπητήρια στα αδέλφια της και καλό κατευόδιο στην Βούλα.

Περί Λιδωρικίου από τον ταξιδιωτικό οδηγό του 1925

 125.ΛΙΔΩΡΙΚΙΟΝ (Κ.1366).-Απεσπ. εκ του Δ.Αιγιτίου (Δωρίδος), ού ήτο πρωτεύουσα. (Κ.1264).

Το πάλαι πρωτεύουσα των Αποδοτών, γνωστή υπό το όνομα Αιγίτιον, εις αρκετόν από της επιφανείας της θαλάσσης ύψος, αλλά πολίχνη ελάχιστα σημαντική.

Συγκοινωνία. Μετ’ Αμφίσσης 5 ώραι, Ερατεινής δι’ αμαξιτής οδού. Μετά δε των άλλων χωρίων διά βατών οδών. Εκτ. 15 χ. στρεμ. και 70 χ. χέρσα και λειμώνες. Ναοί 2, ιερείς 3. Ελλην. σχολ. αρρέν. θηλ. 180. Ειρ. Δασαρ. Μονοπ. Αποθ. Οικον. Εφ. Συμβολαιογραφ. Σταθ. Αστυνομ. Ταχ. Τηλεγρ.

Παραγωγή. Εις μικράς (55 χ. οκ.) ποσότητας σίτος, κριθή, αραβόσιτος, κτηνοτροφία: σφάγια. Γλεύκος 160 χ. οκ. Έλαιον 130 χ. οκ. Σταφίς 400 χ. ενετ. λίτρ. πατάτες 25 χ. οκ. όσπρια, αμύγδαλα, οπώραι, εσπεριδοειδή, κυψέλαι 300, ελαιοτριβεία 13, μύλοι ιπποκίνητοι 4, «Γεωργ. Συνεταιρισμός». Πανήγυρις εμπορική 25-28 Αυγούστου.

Χωρία.-ΠΑΛΗΟΚΑΣΤΡΟΝ (κ.45), ΧΑΝΙΑ (κ.45) ΣΤΑΝΟΥ (κ.57),

 Στις 19 Ιανουαρίου έφυγε από κοντά μας ο Ευθύμιος Καραμπέτσος του Ιωάννη στην ηλικία των 68 ετών. Η ταφή του θα γίνει την Τρίτη 24 Ιανουαρίου στις 10.30πμ στο νεκροταφείο του Αγίου Δημητρίου.

Οικογενειακό ενσταντανέ

 

1958 στο πανηγύρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, η οικογένεια Μπερτσιά, από αριστερά: ο Σπύρος, το μωρό ο Κώστας, η Κατίνα, η Μαρία, η Ευθυμία, ο Γεώργιος και οι μικροί Κωστας και Νίκος. Η εκκλησία βρισκόταν στην δυτική όχθη του Κόκκινου ποταμού, απέναντι από τα Χάνια Καραπιστόλη.

 

Ο αξέχαστος Θανασης Βώττας από τον Κονίακο σε νεανική ηλικία στο κέντρο που δούλευε τότε, μάλλον είναι η χωριάτικη αυλή στο Περιστέρι 

Γιώργος Κρανιάς

 

Ο αείμνηστος Γιώργος Κρανιάς με τον γιο του Γιάννη σε καφενείο στην Πετρούπολη 

Ζαχαριάς Καραπλής

 

 

Ο Χρήστος Καραδήμας και ο αείμνηστος Θύμιος Καραγιάννης που κρατά το μωρό (κώστας;)

Απεβίωσε η πιο αυθεντική φωνή της Δωρίδας, η Ελένη Λιάπη Αναδιώτη σε ηλικία 99 ετών!!

Ελένη Λιάπη-Αναδιωτη. 1924- 2023

 Απεβίωσε  η πιο αυθεντική φωνή της Δωρίδας, της Ρούμελης, η Ελένη Λιάπη Αναδιώτη

 σε ηλικία 99 ετών!!

Γεννήθηκε στον Κονιάκο στις 28 Απριλίου 1924. Ήταν το 7ο από τα 8 παιδιά του 

Βαγγέλη και της Ζωής

Από μικρή , ξεχώρισε για την φωνή της! Τραγουδούσε στις γιορτές και τα πανηγύρια

του χωριού της και εκεί την άκουσε ο Ανδρέας Xαρμαλιάς απ’ την Γρανίτσα 

 (ο οποίος έπαιζε κλαρίνο). Την οδήγησε στην ΕΙΡ (τότε) στο Ζάππειο όπου

 υπό την διεύθυνση της σεβάσμιας προσωπικότητας του Σίμωνα Καρά το 1942,

 μεσούσης της κατοχής, έκανε την πρώτη της δοκιμαστική ηχογράφηση

Ο Χαρμαλιάς ακολούθως την οδήγησε στην τότε Odeon – Parlophone 

(την σημερινή εταιρεία δίσκων MINOS-EMI) και το παρθενικό της τραγούδι 

“Για μιά Λιδωρικιώτισσα” , έγινε τεράστια επιτυχίαΣαν παιδί μεγάλωσε στο 

χωριό  και

 κατά διαστήματα στην Αθήνα κοντά στον πατέρα της βοηθώντας τον στο 

κοπάδι

 με τα πρόβατα , ενώ στο χωριό βοηθούσε την μάνα της σε διάφορες 

γεωργικές δουλειές !!!!!
Σχολείο πήγε και στο χωριό και στην Αθήνα !!!
Το φωνητικό της ταλέντο φάνηκε από τα μικρά της χρόνια Στις συγκεντρώσεις

 για τά ξεφλουδισματα καλαμποκιών ,σε νυχτερια για διάφορες δουλειές  και 

αργότερα στην Αθήνα. 

 Στο κρατικό ραδιόφωνο και  σε εταιρεία δίσκων  ηχογράφησε γύρω στα 24 τραγούδια 

ενώ στο ραδιόφωνο ηχογράφησε από τό 1943 μέχρι τό 1985 εκατοντάδες τραγούδια ,

 πού δυστυχώς μόνο 25 είναι ανεβασμένα στο διαδίκτυο παρέα με τά τραγούδια τών 78

 στροφών !!!! 

Το ευχάριστο είναι ότι ενώ Δεν τραγούδησε ποτέ επαγγελματικά και έχει αποχή 

πολλών δεκαετιών από τά μουσικά δρώμενα ,οι αναρτήσεις τραγουδιών της 

στο διαδίκτυο γνωρίζουν τεράστια επιτυχία και μεγάλη αποδοχή από τον κόσμο 

κυρίως αλλά και τούς νεώτερους μουσικούς τού παραδοσιακού τραγουδιού !!!!!!

Ακούστε το σχετικό τραγούδι :



 

Από ψηλά

 

Αεροφωτογραφία της κοιλάδας πριν σκεπαστεί από τα νερά του Μόρνου

 

 

Τα αδέλφια Πάνου από το Βελούχι (Κάλλιον)

 Εξαίρετοι συμπατριώτες 

Νικόλαος Κορακης (1900-1999)

 

Ο Νικόλαος Κοράκης επονομαζόμενος και Κατσαμπίνης.

1978 το Βελούχι πνίγεται …

 

 Ο αείμνηστος Δημήτρης Μπερτσιάς σε μια καλοκαιρινή επίσκεψη του στο χωριό, στα μέσα της δεκαετίας του 60  με τα ανήψια του Κώστα και Γιώργο, παιδιά του αδελφού του Σπύρου. 

 

Δυο φίλοι απ’ τα παλιά, και η Γκιώνα που τρίζει..

Ορεινογραφίες

Δυο φίλοι απ’ τα παλιά, και η Γκιώνα που τρίζει..

 

Ορεινογραφίες

 

Τί είναι εκείνο που φτιάχνει φιλίες; τι είναι εκείνο που ατσαλώνει τις ανθρώπινες σχέσεις και τις κάνει τόσο δυνατές, όσο και τα ψηλά βουνά;   Ποιο μπορεί να είναι το μέλλον μιας φιλίας που άρχισε κάποτε χρόνια πίσω, καθώς και το μέλλον ενός βουνού που κλυδωνίζεται από τις εξορύξεις; Υπάρχει σωτηρία στο μεγαλόπρεπο βουνό;  Πάντως εκεί οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά και οι αδυναμίες παραμερίζονται, στην καθαρότητα της ανθρώπινης προσπάθειας.  Μέχρι να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να γνωριστούμε..

_{Στη Βαθιά Λάκκα της Γκιώνας}

Ο φίλος μου – όπως και εγώ –ασχολείται με το βουνό κάμποσα χρόνια.  Εκδρομούλες, κάποια βουνά, παρεούλες, λίγη αναρρίχηση, μπόλικες κουβέντες γύρο από τον κόσμο του βουνού και ας μην είναι ο τύπος του να μιλάει πολύ. Γνωριστήκαμε χρόνια πίσω στην ξενιτιά, εκεί που τα όνειρα με τα σχέδια έδιναν και έπαιρναν, εκεί  που οι χαρές και οι λύπες δεν είχαν σημασία, αφού ανήκαν στο ίδιο όνειρο, το μεγάλο, τότε που τα όνειρα έστηναν καλλίτερους κόσμους.  Εγώ να μιλάω περισσότερο και αυτός να ακούει, εγώ να υπόσχομαι πολλά και ο άλλος να κουνάει το κεφάλι.  Εγώ να είμαι αισιόδοξος για το αύριο και ο εκείνος απαισιόδοξος γι’ αυτό.  Όταν κουραζόμασταν από την σοβαρότητα της κουβέντας και το αδιέξοδό της, αρχίζαμε τα παιχνίδια και τότε συναγωνιζόμασταν στις τρέλες και στα γέλια για να συμφωνήσουμε  από κοινού την επιθυμία μας για «αιώνια» φιλία.

_{Εργασίες εξόρυξης στο βουνό.  Απέναντι ο Παρνασσός με το χ. Βάριανη}

Κάποτε γυρίσαμε στην πατρίδα, ο καθένας φορτωμένος το δικό του σακίδιο.  Τραβήξαμε το δρόμο ξέχωρα για πάνω από δέκα χρόνια, κρατώντας ο καθένας για τον εαυτό του ό,τι θα μπορούσε ν’ αντέξει στον χρόνο.  ‘Έμειναν κάτι συζητήσεις για την ομορφιά του τόπου μας και κάποιες νοητές περιπλανήσεις στα ορεινά που κάναμε στην ξενιτιά για βουνοκορφές, που δεν είχαμε ποτέ περπατήσει και φυσικά σκαρφαλώσει.  Για την «άγνωστη» ομορφιά των ορεινών μας!  Και αυτά έμειναν στον καθένα μας.  Μετά από χρόνια, δεν μας έφεραν κοντά τα παιδιά μας ούτε και κάποιες δουλειές.  Οικογενειάρχες με δουλειά, σπίτι και αμάξι είχαμε μπει για τα καλά στην «ζωή» αν δεν το λέμε κάπως αλλιώς αυτό!.  (Μαγκανοπήγαδο)..

Αφήσαμε όλα αυτά στην άκρη και δώσαμε το πρώτο μας ραντεβού (επανένωσης) στα ψηλώματα της Γκιώνας.  Γιατί διαλέξαμε την Γκιώνα; Είχε και αυτό τους λόγους του.  Άνοιξη στην Γκιώνα.  Ένας ήλιος να καίει και κάτι σύννεφα  να απειλούν, μαζί με τα δυνατά τραντάγματα του τόπου απ’ τα συνεργεία που συνέχιζαν αμέριμνα το έργο τους.  Η Κίνηση Προστασίας Εθνικών Δρυμών, μια οικολογική οργάνωση, έδειξε το ενδιαφέρον της για την Γκιώνα.  Το βουνό αποτελεί ένα αξιόλογο οικοσύστημα, το οποίο, παρά την σημασία του, όχι μόνον δεν απολαμβάνει κανενός είδους προστασίας, αλλά επιπρόσθετα απειλείται άμεσα με ολοκληρωτική καταστροφή, όπως  έχει επισημανθεί ήδη από διάφορες οργανώσεις, όπως ο Χιονοδρομικός Ορειβατικός Σύλλογος Άμφισσας,  αλλά και από πλήθος μεμονωμένων ατόμων.  Από το 1984 άρχισε η κινητοποίηση της Κίνησης με διάφορες εκδηλώσεις ενημέρωσης και διαμαρτυρίας, με αρθρογραφία σε οικολογικό τύπο και αλλού. (Βλέπε: Τριαντάφυλλου Αδαμακόπουλου Γιώργου Σφήκα, Βασίλη Χατζηρβασάνη1988: Αξιολόγηση και διαχείριση του οικοσυστήματος της Γκιώνας).  ‘Έχουμε και λέμε,  

_{«Έρημες» στάνες και μαντριά στα ψηλώματα της Γκιώνας}

Το μονοπάτι ξεσαρισμένο, τα χορτάρια μουδιασμένα από το πλάκωμα του χιονιού και παντού υδάτινα ρυάκια.  Οι κακαράτζες, των ζωντανών και τα κακά των αλόγων πάνω στο μονοπάτι να διατηρούνται από το περασμένο καλοκαίρι.  Ακόμη να βγουν οι βοσκοί  στα ψηλώματα, είναι νωρίς φέτος..  Οι στάνες άδειες, έρημες, οι πέτρες πεσμένες  και τα δοκάρια της οροφής μαζεμένα, όσο πιο προσεκτικά γίνεται, στα ριζά του μεγάλου βράχου.  Τα σύννεφα γεμίζουν τον ουρανό, η βροχή δεν θ’ αργήσει.  Η Βαθιά Λάκα στέγνωσε, τα χιόνια φέτος ήταν λιγοστά.  Ψηλά απ’ το διάσελο τα αγριοκάτσικα φάνηκαν στην κορφή της Πλατυβούνας.  Οι φιγούρες τους πρόβαλλαν στην κορυφογραμμή και μετά ρίχτηκαν προς τα κάτω προσεκτικά, την στιγμή που ακούστηκα ένας τρομακτικός θόρυβος απ’ τα σπλάχνα του βουνού.  Σε λίγο η βροχή έπεσε με την ανυπομονησία και τη   φρεσκάδα που αυτή κουβαλούσε.  Η κορυφή της Πυραμίδας κρύφτηκε και η κοντινή στάνη ήταν μια ευκαιρία ανάσας για μας.  Μέσα στην βροχή, χωρίς τίποτα πάνω μας, τα λόγια στέρεψαν, παράξενο, και να σκεφθεί κανείς που τόσα είχαμε να πούμε..  Αντί άλλων η ομίχλη ακολούθησε τη βροχή και όλα χάθηκαν.

_{Στο δρόμο για την Πυραμίδα της Γκιώνας, ύψ.2.508μ.,}

Ώρες σιωπής και περισυλλογής ακολούθησαν τον ανοιξιάτικο ύμνο- πανδαισία στον χώρο.  Η πολύωρη σιωπή, όμως, έφερε μαζί της και συνειδητοποιήσεις από την κάθε μεριά.  Είμασταν εκεί μαζί και ο καθένας ελεύθερος να το εκδηλώνει την κάθε στιγμή..  ‘Όταν όλα ξαναγύρισαν στο πριν, ο γυπαετός φανερώθηκε στην κορυφή στην Πυραμίδας να κάνει βόλτες. Τα καλιακούδια ξεσήκωσαν τον τόπο με τις φωνές τους πάνω από τα κεφάλια μας, να γυροφέρνουν και οι μαυροσάλιαγκες γέμισαν την κάθε πατημασιά μας στο έδαφος. 

_{Από την Βαθιά Λάκα της Γκιώνας, τα Βαρδούσια, με το χ. Κονιάκος}

Η νύχτα άργησε, αφού μετά την συννεφιά ακολούθησε ένας ήλιος, αυτός της δύσης, που δεν έλεγε να μαζευτεί.  Η νύχτα με τους ήχους της, η νύχτα με το φεγγάρι, η νύχτα με τον ουράνιο ποταμό αστεριών.  Πόσες φορές άραγε θα ταξιδέψουμε σ’ αυτό το ουράνιο ποτάμι;  Πόσες φορές στα όνειρα γνωρίσαμε μαγικούς κόσμους;   Τούς ψάχνουμε μακριά μας αλλά εδώ που βρισκόμαστε τι είναι;  Πόσες φορές δεν ξέρουμε και όμως τολμάμε να πάμε και πιο πέρα ακόμη; Πού τερματίζει η απεραντοσύνη; Το φως της ημέρας βιάστηκε, όσο η νύχτα της προηγούμενης μέρας μας καθυστέρησε.  Οι λάκκες και τα διάσελα χρύσισαν, καθώς οι αχτίνες του ήλιου χαιρέτησαν μια – μια τις άπειρες δροσοσταλίδες.  Η χάραξη της πορείας μας, στο μονοπάτι για την κορυφή, στα γνωρίζει όλα.  Ανεβαίνει γυμνά, περνά δίπλα στα ριζά του κυρίως όγκου, να οι στάνες σε κάθε λάκκα και πίσω από κάθε βράχο να προλαβαίνουμε και τις πέρδικες, που δεν μας περίμεναν και ξαμολιούνται με θόρυβο.  Ο ήλιος φρέσκος και δυνατός τσουρουφλίζει το πρόσωπα.  Η μέρα κρατάει ώρες, καθώς  τα πόδια γυροφέρνουν τα ψηλώματα.  Στις αναγνωριστικές κουβέντες της προηγούμενης μέρας ακολούθησαν λέξεις για την ομορφιά του τόπου.  Προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε μέσα από «τρίτους». Που δεν υπάρχουν.  Είμαστε δυο μας και πρέπει να επικοινωνήσουμε. Όση ώρα γινόταν αυτό, τα σύννεφα κρατούσαν απειλή καινούργιας βροχής και τα αγριοκάτσικα τρομαγμένα από τα φουρνέλα δεν έλεγαν να παρουσιαστούν.  Τελικά η σιωπή μας πήγαινε καλλίτερα από τις κουβέντες.  Ήταν αυτή η απάντηση;

_{Το Λαζόρεμα της Γκιώνας}

«Kενό»..  Εσύ δεν μίλαγες, ενώ εγώ φλυαρούσα.  Εγώ έδειχνα αμήχανος και συνέχιζα να αερολογώ και εσύ ήσουν πάντα αυτός.  Πώς θα προχωρήσουμε;   To βουνό έτριξε και μας ταρακούνησε.  Έπρεπε να κινηθούμε, να πάμε πίσω (στο παρελθόν) ή μπροστά (σε κορφή);   Είμασταν στην κορφή Πυραμίδα της Γκιώνας 2.510μ. και αποφασίζουμε να πάμε μπροστά, να σκαρφαλώσουμε σε μια χαμηλότερη κορφή Πύργος, 2.066μ. οπότε αναγκαστήκαμε να μιλήσουμε!  Να πάμε πιο πίσω, εκεί που μπορούσαμε να ξαναπιάσουμε το νήμα της σχέσης..

Τί είχε άλλωστε να δώσει το μακρινό ή κοντινό παρελθόν;   Είχε να γεννήσει τούτη η επαφή κάτι καινούργιο, πρωτόγνωρο μέσα από νέες προσπάθειες επικοινωνίας μας, όπως αυτό το ανοιξιάτικο πρόσωπο της Γκιώνας αντάμα με τα τριξίματα του βουνού;  Ο ίδιος ο ορεινός χώρος, οι ανυπέρβλητες κορφές μάς δίδασκαν τώρα το ελεύθερο της σκέψης και του πνεύματος.  Να, όπως αυτό το αεράκι, που μας γυρόφερνε όπου ήθελε, όση ώρα κάναμε ν’ ανεβούμε απ’ το διάσελο στην κορφή του Πύργου, τόση ώρα έμαθα να μετρώ του ήλιου την δύναμη στο εκτεθειμένα μέρη του σώματός μου. 

Απ’ εδώ ψηλά ρίξαμε τη ματιά κατά το Λαζόρεμα  και στα σκιερά της χαράδρας.  Το μυαλό σκάλωσε, και μας ταξίδεψε στα τραγικά γεγονότα του εμφυλίου. (1)  Το παρελθόν είναι για να μας θυμίζει τι είμαστε, αλλά τώρα πρέπει να κάνουμε το βήμα μπροστά.

_{Αγριολούλουδο της Γκιώνας (Saxifraga)}

Παράξενο, όση ώρα ανεβαίναμε στον Πύργο δεν έτριξε το βουνό.  Όταν κατεβήκαμε, μοιραστήκαμε μόνο το φαγητό, περπατήσαμε  ραχούλες και αναπνεύσαμε ελεύθερα, αβίαστα, αμίλητοι..  Αυτά ήταν τα εφόδια μας, τα προικιά μας και πάνω σ’ αυτά έπρεπε να δημιουργήσουμε.  Τα λόγια φανήκαν φτωχά και τα βάλαμε στη άκρη και οι δυο  μας.   Διαλέξαμε ένα μονοπάτι που δεν ξέραμε και ανακαλύψαμε μια διαδρομή λησμονημένη.  ‘Ήταν η ωραιότερη στιγμή της  συνεύρεσής μας  Ξαναγεννηθήκαμε.  Ο τόπος έδειχνε την αυθεντική ομορφιά του και εμείς είχαμε ζήσει την ελευθερία μας μέσα από την κοινή προσπάθεια..  Όταν αρχίσαμε να χαμηλώνουμε τα σύννεφα που γέμισαν του ουρανό ήταν διάφανα και οι αστραπές είχαν μόνο θέαμα.  Οι κροτίδες απ’ τα μεταλλεία είχαν χάσει την ισχύ τους ή έτσι το εισέπραττα, ενώ ο γυπαετός ξαναφάνηκε στον ουρανό, ανάμεσα σε Γκιώνα και Βαρδούσια..

‘Όλα στηρίζονται σε μια ισορροπία, όλα κρατιόνται  σε μια λεπτή κλωστή, πόσο εύθραυστες είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, να όπως η Γκιώνα που αδιαμαρτύρητα ψυχορραγεί από ανθρώπινο χέρι.  Μπορούμε να κάνουμε κάτι; Εμείς oi δυο φίλοι επιβιώσαμε, γιατί αναγκαστήκαμε να ανοιχτούμε για να προχωρήσουμε..  Τί κοινό σκέπτομαι ότι μπορεί νάχει η σχέση η δική μας  με το μέλλον της Γκιώνας;

Ο δρόμος της επιστροφής μακρύς και, ενώ ξεμακραίνουμε, τα μουγκρητά του βουνού ολοένα σβήνουν στ’ αυτιά μας, μέχρι που «χάθηκαν» καθώς η νύχτα τα πλάκωσε όλα.   Αυτό το τελευταίο μου φάνηκε παρόμοιο. Μου φάνηκε ίδιο με την συνήθεια των ανθρώπων που πέφτουν στη ρουτίνα και η Γκιώνα να παραμένει μια ευχάριστη αναλαμπή.  Εκτός κι’ αν η επιστροφή πρέπει να περιμένει ακόμα… 

Τάκη Ντάσιου, Άνοιξη 1987

Παραπομπές

(1) «Η επιχείρηση Χαραυγή αποσκοπούσε στην «εκκαθάρισιν της περιοχής Ρούμελης, δια πλήρους εξοντώσεως (συλλήψεως ή φόνου) των εν αυτή συμμοριτών». Το τρίγωνο Βαρδούσια-Οίτη-Γκιώνα είχε οριστεί ως «τρίγωνο καταστροφής» και «χώρος σφαγείου» (ΓΕΣ/ΔΙΣ, ΑΕΠ, τομ.7,έγγρ74). Οι στρατιωτικές δυνάμεις σχημάτισαν ένα πέταλο, ένα τόξο (Λαμία – Καρπενήσι Αγρίνιο) μέσα στο οποίο σκόπευαν να εγκλωβίσουν τους αντάρτες και τους συνεργάτες τους. Οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 1948, ενώ το κρύο ήταν ακόμη τσουχτερό, είχε βροχές, ομίχλη και στα ορεινά χιόνι (ΑΣ/ΔΙΣ, 1970: 45,49-50, 59 Μαργαρίτης 2000, τομ.1:495-503. […] Στις 27 Απριλίου ο καιρός ήταν «βροχερός μετά χιόνων» σύμφωνα με τον Στρατό. Στις 28 Απριλίου ο καιρός ήταν καλός. «Συνελήφθηκαν 28 γυναικόπαιδα συμμοριτών παρεδόθησαν δύο συμμορίται και περισυνελέγησαν 108 ημίονοι και ίπποι μετά πολλών υλικών, ραπτομηχανών, μηχανών υποδημάτων κλπ.» (πρόκειται για τις υποδομές, τα συνεργεία, του Αρχηγείου Ρούμελης ή αλλιώς της 2^ης Μεραρχίας του ΔΣΕ). Στις 30 Απριλίου ο καιρός ήταν πάλι καλός: στις δασωμένες χαράδρες της Γκιώνας «συνελήφθησαν 215 συμμορίται εις αθλίαν κατάστασιν ων 40 γυναίκας και εφονεύθηκαν 5» στον Πύργο (υψ.1.330μ.) βρήκαν νεκρούς «εκ ψύξεως» τέσσερις γυναίκες και ένα γέροντα, στην χαράδρα Λάζου Ρέμα βρέθηκαν «66 γυναικόπαιδα και εις γέρων (πατήρ Αρχισυμμορίτου Διαμαντή)» (ΓΕΣ/ΔΙΣ, ΑΕΠ, τομ.7, έγγρ.74 ΑΣ/ΔΙΣ, 1970: 63-78). Ο Διαμαντής (Γιάννης Αλεξάνδρου) ήταν ο Διοικητής της 2^ης Μεραρχίας του ΔΣΕ, γνωστός ως ο «μελαμψός Χριστός» ή «ο σταυραετός της Ρούμελης». Το γεγονός ότι δεν μπόρεσε να σώσει τη ζωή του πατέρα του, σίγουρα, αποτέλεσε ένα μεγάλο προσωπικό πλήγμα. Συνολικότερα, όμως, στα ‘μάτια’ των αμάχων, το πλήγμα ήταν βαρύτερο, γιατί αφορούσε την αποτελεσματικότητα των ανταρτών να τους παρέχουν προστασία από τον Στρατό, και κατ’ επέκταση έπληξε καίρια τη σχέση εμπιστοσύνης των αμάχων προς το ΔΣΕ». (Τασούλα Βερβενιώτη2021: 341,343)

 

πηγή: ορεινογραφίες

 

Ο Γιώργος Κοράκης με την σύζυγο του Χριστίνα, ζουν στην Νέα Υόρκη.

Ο Γιώργος είναι γιος της Αγγέλως και του Νάσου (Πατερά), από μικρός μετανάστευσε στη Αμερική όπου σταδιοδρόμησε επιτυχώς στον επιχειρηματικό στίβο, έχει βοηθήσει πολλές φορές την γενέτειρα του. Τον ευχαριστούμε θερμά.

 

Η Κατίνα Γεωργίου Καραδήμα  (στα αριστερά) σύζυγος του Σπύρου Μπερτσιά.

Πάσχα στο χωριό.

 

Ο αείμνηστος Γιώργος ο Καραμπέτσος σε κάποιο Πάσχα της δεκαετίας του 80 στο χωριό. Την ξύλινη σούβλα την γυρίζει ο γιος του. Η οικογένεια Καραμπέτσου ζούσε στα Χάνια του Καραπιστόλη, πριν σκεπαστούν από τα νερά του Μόρνου.

Η τελευταία φωτογραφία στον ‘’πνιγμένο’’ κάμπο..

 

Στην φωτογραφία του 1975 εικονίζεται ο Κώστας Μπερτσιάς του Γεωργίου στην σκάλα του σπιτιού τους στη θέση Μαρμαράκι στον Λουτσοβιώτικο Κάμπο λίγο πριν η περιοχή θαφτεί από τα νερά της λίμνης  

 

Χρήστος Καραδήμας

 

Ο αείμνηστος Χρήστος σε νεαρή ηλικία 

Ζύμωμα ψωμιού στην παραδοσιακή σκάφη

 

Η Κατίνα σύζυγος του Σπύρου Μπερτσιά ζυμώνει το ψωμί της βδομάδας (στο τέλος της δεκαετίας  του 60)

1949 στην σχολή χωροφυλακής στην Σουδα Χανίων.

 

Δ.Παπαδημητριου με καταγωγή από Άβορο.

Η αγαπημένη γιαγιά

Η αγαπημένη μου γιαγιά Τασία Καραδήμα.Είχε 19 εγγόνια,πέντε παιδιά τρία κορίτσια και δύο αγόρια.ΟΙ θείοι μου Θύμιος και Σπύρος είχαν εγκατασταθεί στην Άμφισσα,και μαζί τους και η γιαγιά μου.Εμείς μέναμε στο χωριό. Κάθε φορά που πηγαίναμε να την δούμε η αγκαλιά της ήταν πολύ μεγάλη.Καθόμουν στο πάτωμα και αυτή στην καρέκλα της έβαζα το κεφάλι μου στην ποδιά της με χάιδευε στο κεφάλι μου και με ρωτούσε για το χωριό το σχολείο μου πως περνούσαμε κ.λ.π.Το χάδι και τα ωραία και γλυκά της λόγια τα θυμάμαι ακόμα και τώρα που είμαι παππούς.

Δεν θα τα ξεχάσω ποτέ!!!!!!! 

Αθανάσιος Στέφος 

Παλιά φωτο.

 Ο Χρήστος ο Καραδήμας (ζει εδώ και δεκαετίες στον Καναδά) με την μάνα του.

Καβάλα στο μουλάρι ο μικρός είναι ο Κώστας Μπερτσιάς του Σπύρου και της Κατίνας.

Στα Χάνια του Καραπιστόλη

 1972, ο Σπύρος Μπερτσιάς, επιστάτης του δασικού φυτωρίου, στα Χάνια του Καραπιστόλη διαβάζει με ενδιαφέρον την εφημερίδα 

Καφενείο:σοβαρό θέμα και αφορά όλα τα ορεινά χωριά

 Ο Μωυσής Ελισάφ και τα ..καφενεία

•Ο Μωυσής Ελισάφ δεν είναι τυχαίος ανθρωπος.Δήμαρχος Ιωαννίνων αλλά με πορεία στην ιατρική. Καθηγητής Παθολογίας. Δεν τον γνωρίζω αλλά ακούω από παντού τα καλύτερα.

Πως μου ήρθε; Διάβαζα προ ολίγου στα Νέα ένα άρθρο του. Έπεσε στα μάτια μου εν μέσω της σαββατιάτικης βαρειάς αρθρογραφίας ο τίτλος: «να κρατήσουμε ανοιχτά τα καφενεία». Μου έκανε μεγάλη εντύπωση.

Τι είναι τούτο; Όταν το διάβασα συνειδητοποίησα για μια ακόμα φορά το πως ένας άνθρωπος που διένυσε βίο σε επάγγελμα και όχι σε κομματικά γραφεία μπορεί να διακρίνει, κάτω από την επιφανεια, το ζωτικό και το ουσιωδες για τον συμπολιτη και να προτείνει δημιουργικά. Χωρίς ίχνος φόβου μη του πουν οι «αριστοκράτες». Μα με αυτό βρήκες να ασχοληθείς;

•Στο νου του ο άνθρωπος του χωριού και της μικρής πόλης ιδίως το χειμώνα.Γράφει

«Τα έχουν αποκαλέσει μικρά κοινοβούλια. Τα καφενεία…Στα χωριά όμως είναι αυτά που ενώνουν τους ανθρώπους. Όσο πιο μικρά είναι τα χωριά τόσο πιο σημαντικός ο ρόλος του καφενείου. Είναι αυτά που κρατούν ζωντανές τις μικρές κοινωνίες. Φέρνουν γύρω από τη σόμπα το χειμώνα ή κάτω από το πλάτανο το καλοκαίρι τους μεγάλους και τους νεότερους.Θα συζητήσουν,θα διαφωνήσουν για τα πολιτικά και τα κόμματα,θα πούνε ιστορίες, θα καβγαδίσουν για τις ποδοσφαιρικές ομάδες και στο τέλος θα φύγουν όλοι αγαπημένοι». Και το πιο σοβαρό: «Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το κλείσιμο του καφενείου καταδίκασε στην ερημιά ένα ολόκληρο χωριό.»

Αναλύει το πρόβλημα διεξοδικά για την ασφυξία των μικρων αυτών επιχειρήσεων καταλήγοντας: «ένα από αυτά τα απλά είναι η στήριξη των καφενείων. Η αλλαγή στο ασφαλιστικό καθεστώς δεν θα αποτελέσει σίγουρα απειλή για το προϋπολογισμό της χώρας».

Έτσι ώστε να μην υπάρχουν τόποι ελληνικοί όπου οι να περνούν μέρες χωρίς να μπορούν οι άνθρωποι «να ανταλλάξουν μια καλημέρα».

•Η απλότητα, η γνώση και το μεράκι είναι πάντα το απόγειο και η κατάληξη της αληθινής σοφίας στη πολιτική δράση.

Πάνος Μπιτσαξής 

Ο αρχαιολόγος Πέτρος Θέμελης θυμάται.

 ΚΑΛΛΛΙΟΝ η ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΣ, η αρχαία αιτωλική πολιτεία που πυρπολήθηκε από τους Κέλτες (Γαλάτες) εισβολείς  στις αρχές του 3ου αι. π.Χ., κείτεται εδώ και πενήντα περίπου χρόνια βυθισμένη στη λάσπη της τεχνητής λίμννης  του Μόρνου που κατασκευάστηκε για να ξεδιψάσει το άστυ των Αθηνών. Οι προσπάθειές μας να σωθεί η αρχαία πολιτεία που με όλες μας τις δυνάμεις και με την ουσιαστική συμβολή κατοίκων (κυρίως γυναικών) του επίσης πνιγμένου χωριού Βελούχωβου φέραμε στο φως έπεσαν δυστυχώς στο κενό. Δύο ντοκυμαντέρ, ένα του αείμνηστου φίλου Κώστα Βρεττάκου και ένα δεύτερο του σκηνοθέτη Α, Κωβότσου αποτυπώ νουν τον αγώνα και την αγωνία μαςόσο τα νερά της λίμνης του φράγματος ανέβαιναν απειλητικά. Θα έλεγε κανείς ότι θρηνούμε την κάθοδο της Κόρης στον Άδη!! Η φωτογραφία απεικονίζει ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της ανασκαφής, που κοσμεί σήμερα το Μουσείο της Άμφισσας, το ακέραιο άγαλμα της Κόρης Περσεφόνης που ήλθε στο φωςε πεσμένο μέσα στο ναό της. Η συγκίνηση, ο ενθουσιασμός και ταυτόχρονα η θλίψη για την απομάκρυνση του έργου μεταξύ των συνεργατών, των εργαζόμενων του ιερέα και άλλων που αποθανατίστηκαν μαζί του ήταν έντονη. Το Κάλλιον στον Μόρνο όπως το Ζεύγμα στον Ευφράτη είχαν την ίδια τραγική μοίρα: Τιμωρήθηκαν χωρίς οίκτο σε θάνατο με πνιγμό.

Παλιά φωτό

 Στην μέση η ευθυμία Καραδήμα σύζυγος του Γιώργου Καραδήμα (Χαρχαγγελος) με τα δυο παιδιά της: την Κατίνα και τον Χρήστο, που ζει χρόνια στον Καναδά.

Το νερό θυμάται* (διήγημα)

 Το νερό θυμάται*

Απόγευμα, δώδεκα Νοεμβρίου.
Η συγκομιδή των ελιών στο μικρό λιόφυτο στις απώ-
τερες βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας τελείωνε. Με τη βοήθεια δυο παλληκαριών από το Αργυρόκαστρο είχαμε ριχτεί με ιδιαίτερο ζήλο στη δουλειά από τα χαράματα. Δεν ήταν χρονιά με πολύ πλούσια σοδιά αλλά το λάδι της χρονιάς φαίνεται θα μας το έδιναν τα περίπου ογδόντα γέρικα ελαιόδεντρα. Δεν μου αρέσει να τραυματίζω τα δένδρα και έτσι επιλέξαμε την παλιά παραδοσιακή μέθοδο συγκομιδής, δηλαδή μάζεμα με το χέρι. Είναι μια μέθοδος αρκετά κουραστική και ελάχιστα αποδοτική, αξίζει όμως για το ιδιαίτερο αίσθημα που απολαμβάνεις αποσπώντας τις ελιές από τη μάνα τους χωρίς να την πληγώνεις, ακουμπώντας με τα χέρια σου αυτό τον ευλογημένο καρπό δίνοντάς του έτσι την αγάπη σου για να μετουσιωθεί σε λίγο, στο λιοτρίβι, σε χρυσαφένιο νάμα που καθημερινά συντροφεύει τα γεύματά σου.
Η πίεση να προλάβουμε το μάζεμα μέσα στη μέρα όπως το επιθυμούσα άρχισε να υποχωρεί μιας και ελάχιστα δέντρα είχαν μείνει αμάζευτα και απέμεναν ακόμη δυο ώρες για να δύσει ο ήλιος στην κοντινή κορφή. Έτσι αποφασίσαμε να κάνουμε μια μικρή διακοπή για απολαύσουμε το καφέ μας. Το λιόφυτο είναι σχεδόν στη κορφή ενός μικρού λόφου με το περίεργο όνομα Ντουσκαριά και πανοραμική θέα στον κάμπο του Ασωπού ποταμού και του Ευβοϊκού κόλπου και έχει νότιο σύνορο τον αγωγό μεταφοράς νερού της λίμνης του Μόρνου – ο Μόρνος φαίνεται να είναι παντού στη ζωή μου.
Καθίσαμε με τον Φώτη και τον Ηλία στο τοιχίο που στηρίζει το κανάλι, γεμίσαμε τα ποτηράκια με καφέ από το θερμός και αρχίσαμε τη κουβέντα που, χωρίς να το επιδιώκω, κατέληξε στην πατρίδα μου.
182 σελίδα   

Τους λέω πού γεννήθηκα και πού μεγάλωσα και τους εξηγώ πως αυτός ο τόπος δεν υπάρχει πλέον γιατί έγινε λίμνη και σκεπάστηκε από τα νερά του Μόρνου, το κανάλι δε, που πάνω του τώρα ακουμπάμε, μεταφέρει αυτό το νερό για να ξεδιψούν οι Αθηναίοι. Μάλλον η αφήγησή μου έδει- χνε κάποια πίκρα και ξαφνικά ακούω τον Ηλία να μου λέει συμπονετικά: «Είστε τυχερός! Ξέρεις τι ευλογία είναι το κάθε ποτήρι νερό που πίνεις να έχει μέσα την πατρίδα σου;… Το νερό, έλεγε ο παππούς μου, έχει μνήμη, θυμάται, και έτσι, όταν μπαίνει στο σώμα σου, βρίσκει έναν συμπατριώτη και με μεγάλη χαρά σου προσφέρει την ευεργεσία του!»

Ανέλπιστα άκουσα την πιο λυτρωτική κουβέντα. Να ’σαι καλά, ρε Λιάκο, από το μακρινό Αργυρόκαστρο!  

*διήγημα από το βιβλίο του Κ. Μπερτσιά: θαμμένα όνειρα, ζωντανές αναμνήσεις. Εκδόσεις οροπέδιο 

Επισκέπτες σήμερα στο χωριό μας!

 

Σπύρος Μπερτσιάς και Μήτσος Καραπιστόλης

 

Το δασικό φυτώριο στα Χάνια του Καραπιστόλη, περιοχή σκεπασμένη σήμερα από τα νερά της λίμνης Μόρνου.

 

Η Ευθυμία Μπερτσιά στο σπίτι της στο χωριό, στο βάθος η νύφη της 

Ο αξέχαστος Βασίλης Καλμαντης

 Ο αξέχαστος Βασίλης Καλμαντής με τον ανιψιό του (γιος της αδελφής του)

Μαλάματα

 

Ο Γιωργος Μπερτσιάς με συγγενείς του στα  Μαλάματα δωρίδας γύρω στο 1990

1991 στην βαθειά στο Λιδωρίκι

 Η παρέα του Τσίφτη (Κωστας Παπαδόπουλος) σε ένα ξέφρενο γλέντι! (17/8/1991)