Χάρμαινα, η γειτονιά των ταμπάκηδων

Χάρμαινα, η γειτονιά των ταμπάκηδων

Η Αμφισσα, η πρωτεύουσα της Φωκίδας δεν διακρίνεται για τις τουριστικές περγαμηνές της και σπάνια θα τη δείτε να φιγουράρει στους ταξιδιωτικούς οδηγούς ως δημοφιλής προορισμός. Και όμως το μεσαιωνικό της κάστρο, οι βυζαντινοί της ναοί, οι παλιοκαιρίτικες γειτονιές της, γοητεύουν τον ψαγμένο επισκέπτη.

Βέβαια τις εντυπώσεις κερδίζει –όχι άδικα– η Χάρμαινα, η γειτονιά των ταμπάκηδων με τα παραδοσιακά λιθόκτιστα εργαστήρια επεξεργασίας δέρματος, τα βυρσοδεψεία (η λέξη «βυρσοδέψης» προέρχεται από τη λέξη «βύρσα» που σημαίνει «τομάρι ζώου»). Η γειτονιά βρίσκεται στην ψηλότερη κατάληξη της πόλης, πολύ κοντά στο φράγκικο κάστρο των Σαλώνων (παλιά ονομασία της Αμφισσας) και λίγα μέτρα χαμηλότερα από την αξιόλογη βυζαντινή εκκλησία του Σωτήρος (11ος αι.).

Η ιστορική αυτή συνοικία προσμετρά ζωή τουλάχιστον 500 χρόνων! Το 1989 σαράντα δύο κτίρια της Χάρμαινας χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα, μερικά αναπαλαιώθηκαν, τα περισσότερα όμως παραμένουν ακόμη και σήμερα όπως ήταν παλιά.

Στις αρχές του 19ου αιώνα από τη Χάρμαινα πέρασε ο Αγγλος περιηγητής Dodwell και περιέγραψε τον τρόπο που επεξεργάζονταν οι ντόπιοι τεχνίτες το δέρμα, ενώ επαίνεσε την εξαιρετική του ποιότητα και τα λαμπερά του χρώματα. Μάλιστα, στάθηκε ιδιαίτερα στη χρήση του νερού από την πηγή Τουλασίδι, στο οποίο απέδιδε και τη φίνα υφή των παραγόμενων δερμάτων.

Τα επεξεργασμένα δέρματα χρησιμοποιούνταν στη βιβλιοδεσία, αλλά και για να κατασκευαστούν τσάντες, πορτοφόλια, χαρτοφύλακες και περγαμηνές. Η παρακμή των ταμπάκικων ξεκίνησε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το δέρμα άρχισε να εκτοπίζεται από το πλαστικό και τα φθηνότερα εισαγόμενα προϊόντα από την Ασία.

Σήμερα έχουν απομείνει μόλις δυο ενεργά εργαστήρια ταμπάκηδων, του Αυγερινού και του Μερινόπουλου, που συνεχίζουν να λειτουργούν με τον παραδοσιακό τρόπο και δύσκολα επιβιώνουν υπό την πίεση της κουλτούρας της μαζικής κατανάλωσης, αφού ελάχιστα πια αυτή εκτιμά τη χειροποίητη ποιότητα. Τις καθημερινές, ο επισκέπτης θα έχει την τύχη να δει τους ταμπάκηδες να δουλεύουν στα σκοτεινά τους εργαστήρια το δέρμα, με την ίδια ακολουθώντας την ίδια διαδικασία με τους προκατόχους τους.

📍 Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.com