Η Δωρίδα στην εποχή του Τρικούπη με την ματιά ενός Γάλλου.

 Απόσπασμα από το βιβλίο του Γκαστόν Ντεσάν  «η Ελλάδα του Χαριλάου Τρικούπη». Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Αναφορά στην Δωρίδα (Μαλανδρίνο και Λιδωρίκι)

…..Λίγο πριν φτάσουμε στο χωριό Μαλανδρίνο κάνουμε στάση σε κάποια ερείπια. Μια βυζαντινή μισογκρεμισμένη εκκλησία που οι βοσκοί του τόπου την λένε Άγιο Απόστολο, σκεπάζει με τα κομματιασμένα απομεινάρια της ένα ναό, τα ισχυρά θεμέλια του οποίου φαίνονται στο χώμα. 

Πιο ψηλά, μέσα στους θάμνους, ένας τοίχος ελληνικός, πολύ καλής τοιχοδομίας, και που διευρύνεται, σε κάποια σημεία, σχηματίζοντας τετράγωνους πύργους, αγκαλιάζει την κορυφή μιας Ακρόπολης. 

Ποιο είναι το όνομα αυτής της πόλης που έχει σβηστεί; Δεν ξέρω αν οι επιγραφές, οι στοιβαγμένες μέσα σε ακατάλληλα κτίσματα  του χωριού, μπορούν να μας το πουν. 

Γρήγορο γεύμα στο Μαλανδρίνο, σε μια γωνιά από  φυλλώματα, φτιαγμένη από πλεγμένα κλαδιά και φύλλα κληματαριάς, που θα την ονόμαζα πέργκολα αν η λέξη αυτή δεν ξυπνούσε εικόνες πολύ ξένες προς το δωρικό το οποίο. Ενώ τρώμε λίγα αυγά και μισή οκά κρέας που βρήκε ο Χαράλαμπος, δεν ξέρω πως, από αυτούς τους ανθρώπους που τρώνε μόνο βραστές ρίζες, συζητάμε  με τον πρόεδρο και τον παπά. Ο παππάς αυτός είναι ο πιο βρώμικος που έχω δει ποτέ μου. Το γλοιώδες καλιμαύκι του μοιάζει να κολλάει στα λιπαρά μαλλιά του, κάτω από το μαύρο ράσο του, καθώς άνοιγε, φαινόταν ένα χιτώνιο από χοντρό μπλε ύφασμα, σφιγμένο στη μέση με μια στρατιωτική ζώνη.

Είναι ταυτόχρονα, ο δάσκαλος του χωριού. Το πρόσωπο του, με την γενειάδα του, φαίνεται καλό και αγαθό. Παραδέχεται με αθωότητά την άγνοια των συμπατριωτών του αλλά και του ίδιου. 

Το ταχυδρομείο δε φτάνει ποτέ μέχρι εδώ. Όταν κάποιος απ’ το χωριό πηγαίνεις στο Λιδωρίκι, πρωτεύουσα της επαρχίας, ρωτάει τον Ταχυδρόμο αν υπάρχουν γράμματα για το Μαλανδρίνο: σπανίως υπάρχουν. 

Ο παπάς ρωτάει με περιέργεια τον Χαράλαμπο για τα πολιτικά, κυρίως για το νέο νόμο που κατέθεσε ο Τρικούπης στο σώμα για το θέμα των ιερέων.

Ένα πολύ όμορφο τοπίο πλαισιώνει αυτό τον πολιτικό διάλογο: 

οι μεγάλες κορυφογραμμές είναι σκεπασμένες με συστάδες κοντών δέντρων, που σχηματίζουν βαθυπράσινες κηλίδες. Μέσα στην ευφορία του απαλού και δροσερού αέρα, ένα βούισμά από μέλισσες… 

Στα τέλη του Ιουνίου, που για τους αθηναίους είναι τόσο βαρύ και τόσο θερμό, έχουμε ήδη, στις πρώτες βαθμίδες των υψηλών οροπεδίων, ένα ανοιξιάτικο αεράκι, όπως στις δροσιές του Απριλίου. 

Ο παππάς μας συνοδεύει για λίγο στο δρόμο, μέχρι να φτάσουμε σε μια πηγή , που το νερό της πέφτει σαν μικρός καταρράκτης μέσα σε πέτρινες γούρνες, κάτω από έναν πλάτανο. Το νερό είναι τόσο καθάριο που θα μπορούσες, μέσα από την διαφάνεια του να μετρήσεις τα χαλίκια. Ο παππάς κοιτάζεται μέσα του με ευχαρίστηση. Δε φοβάμαι μήπως έχει κι εκείνος την τύχη του Νάρκισσου. 

Λιδωρίκι, 2 Ιουλίου

Όσο πλησιάζουμε στο Λιδωρίκι, το τοπίο ζωηρεύει χάρη σε μια ζωή μετρημένη και γοητευτική που μας παρηγορεί για την χθεσινή ξεραΐλα. 

Συνιστώ στους ταξιδιώτες την επαρχία της Δωρίδας. Θα άξιζε να εγκατασταθεί στον τόπο αυτό μια αποικία καλλιτεχνών. Αυτό το μέρος δεν το έχουν επισκεφτεί ποτέ. 

Οι οδηγοί Ζοάν και Μπεντεκερ  δεν την κάνουν την τιμή έστω και για μιας μνείας. Είναι μια επαρχία διαφορετική, μια περιοχή ανεξερεύνητη. 

Αυτό το διαφορετικό στοιχείο που έχει της δίνει μία επιπλέον βοήθεια. Αν δε φοβάσαι πολύ τα μουλάρια τον αγωγιατών, της κάπως δύσκολες νύχτες που περνάτε προσπαθώντας να κοιμηθείτε στο πάτωμα, σε ένα χάνι  και τους λόγους των σχολαρχών, πηγαίνετε κάπου στην Δωρίδα, στο Λιδωρίκι για παράδειγμα. Δεν θα μετανιώσετε ούτε για το χρόνο σας ούτε για τον κόπο σας. 

Το Λιδωρίκι είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας Δωρίδας. Έχει ταχυδρομείο και τηλεγραφείο. Ένα σχολάρχης διδάσκει την αλφαβήτα στο όνομα της κυβέρνησης. 

Ένας  υπολοχαγός της χωροφυλακής, πολύ κομψός, μα την πίστη μου, χωρίς να θυμίζει σε τίποτα τους ατημέλητούς  γιουχμπασήδες , κάνει θόρυβο με τα σπιρούνια του και το ξίφος του πάνω στο πλακόστρωτο. 

Παρά την διοικητική σημασία που του αποδίδουν, το Λιδωρίκι δεν είναι  παρά μια κωμόπολη, ή καλύτερα ένα μεγάλο χωριό που τα σπίτια του, σκορπισμένα μέσα στο πράσινο, σκαρφαλώνουν, καταλαμβάνοντας το λόφο, απέναντι από μια κοιλάδα. 

Η θορυβώδης άφιξη μας πάνω στα χαλίκια του κεντρικού δρόμου είναι ένα γεγονός, και ένας κύκλος αργόσχολων και περίεργων έρχεται αμέσως, να μας δει από κοντά. 

Δεν ξέρω πόσα χέρια έσφιξα, στην υγεία πόσων ανθρώπων αναγκάστηκα να πιω ρακί και πόσες εμβριθείς  πολιτικές συζητήσεις άκουσα. 

Στην μικρή πλατεία, απέναντι από ένα πλάτανο και μια κρίνη  με τρεχούμενο νερό, ένας πρώην σχολάρχης, με την πρόφαση ότι ήθελε να μας καλωσορίσει, φρόντισε να μας έχει αποκλειστικότητα. 

Θα υποστούμε μέχρι τέλους την ευφράδεια του, με την απόλυτα σωστή γραμματική. Τις όμορφες εκφράσεις του που της δανειζόταν από τη γλώσσα του Ξενοφώντα και του Πολυβίου, τους αριθμούς αυτούς τους ιδιαίτερα ακριβείς, με τους οποίους οι έλληνες διανθίζουν το λόγο τους και που τους κάνει να μοιάζουν με αναφορές της επιτροπής προϋπολογισμού. 

Οι έλληνες υπήρξαν πάντα ομιλητές. Σε εμάς, η κουβέντα κόβεται από διακοπές, εξελίσσεται λίγο στην τύχη, σταμάτα απότομα, ανάλογα με τις ξαφνικές παρεμβάσεις. 

Εδώ ο ρήτορας μιλάει με την άνεση του, αναπτύσσει την ιδέα του μέχρι τέλους, ήσυχα, όσο θέλει. Οι ακροατές τον αφήνουν ανενόχλητο, διατηρώντας το δικαίωμα της ανταπόδοσης , μόλις έρθει η σωστή στιγμή. 

Και οι πιο πολλοί χωρικοί  έχουν μια φυσική ευκολία, μια καθαρή σκέψη, προσφορά ρητορικά μέσα, αρκετές πληροφορίες για να υποστηρίξουν την ανάπτυξη τους με γεγονότα. 

Δεν επαναλαμβάνεται όσο μιλούν. Οι λέξεις τους έρχονται χωρίς προσπάθεια. Οι ατέλειωτες κουβέντες τους είναι ταυτόχρονα πολύ ήρεμες και πολύ ζωντανές. 

Είναι πλατωνική διάλογοι, γυμνωμένοι από την πρώτη χάρη τους και προσαρμοσμένοι  στην χρήση τον καφετζήδων  και των υποψηφίων. 

Η Γαλλία αναφωνεί  αυτός ο ευφραδής δάσκαλος, η Γαλλία είναι πρώτη μεταξύ των εθνών. Δυστυχώς η λατινική φίλη περνάει σήμερα μια κακή περίοδο  και ο Γερμανός είναι πιο ισχυρός. 

Γιατί πρέπει αυτά τα λογύδρια που αντηχούν στην πλατεία του Λιδωρικίου, να κρύβουν μια τόσο θλιβερή αλήθεια! 

Ο σχολάρχης επιμένει στην μεγάλη ευγνωμοσύνη που χρωστάει η Ελλάδα τους Γάλλους. Όχι, η αλήθεια είναι συνεχίζει ότι εναντίον των Γάλλων δεν έχουμε τίποτα να πούμε δεν έχουμε παράπονο, ενώ με τους ιταλούς και τους άγγλους, είναι άλλο πράγμα. 

Έπειτα ο μονόλογος περιστρέφεται σε θέματα εσωτερικής πολιτικής, ο ρήτορας είναι τρικουπικός. Αλλά διατείνεται πως έχει το δικαίωμα να κρίνει ελεύθερα. Θαυμάζει πολύ τον κύριο Τρικούπη, αλλά κάνει κριτική στο φορολογικό σύστημα, ισχυρίζεται ότι ο ελληνικός λαός λυγίζει από το βάρος, όπως ένας παραφορτωμένος γάιδαρος. 

Τότε ο πρώην σχολάρχης, που υπήρξε βουλευτής, σηκώνεται. Το κουτσό τραπέζι όπου καθόμαστε του φαίνεται πως είναι βήμα. Η φωνή του ανεβαίνει, σαν να θέλει να φτάσει κάποιους αόρατους   ακροατές, σε κάποια φανταστική γαλαρία. 

Σιγά-σιγά, μερικοί φουστανελοφόροι κάνουν κύκλο γύρω από αυτό το ξεχείλισμα ρητορικής. Ο σχολάρχης σκουπίζει το μέτωπο του, ξανακάθεται, και ξαφνικά μας αφήνει. 

Φεύγει ευχαριστημένος…….