Παλιό ημερολόγιο του Συλλόγου μας 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΡΑΝΙΑΣ και ΣΠΥΡΟΣ ΜΠΕΡΤΣΙΑΣ 

Στην Κοίμηση της Θεοτόκου στην δεκαετία του 80.

μαθητές γυμνασίου Λιδωρικίου το 1965 διακρίνονται και δύο δικοί μας ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΡΑΝΙΑΣ και ο ΜΕΤΑΝΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ , η φωτογραφία είναι από το blog του K Καψάλη το Λιδωρίκι
 
 

τα πάνω σπίτια του χωριού

ο Κολοκυθάς Νίκος (Πανουργιάς ) από τον Κόκκινο που ζούσε στο ΛΙΔΩΡΊΚΙ και ήταν υπάλληλος των ΚΤΕΛ και ο Σωτήρης Γιαλαμάς  ,οι φωτογράφοι σχεδόν όλης της Δωρίδας στις δεκαετίες 50 ,60 και 70.Εμείς οι Λουτσοβιώτες τους θυμόμαστε στα πανηγύρια μας ,της Μεταμορφωσης και της Αγίας Μονής.Πιστεύω ότι οι περισσότερες φωτογραφίες που πιθανώς έχουμε εκείνης της εποχής είναι τραβηγμένες από αυτούς τους δύο φωτογράφους μια και ελάχιστοι άνθρωποι τότε μπορεί να είχαν τα χρήματα να αποκτήσουν δικές τους φωτογραφικές μηχανές . Πολλα οφείλουμε σε αυτούς τους αξέχαστους και αγαπητούς φωτογράφους μας.......

Η φωτο είναι από το εξαίρετο blog του Κ Καψάλη το Λιδωρίκι .

ο αείμνηστος πάτερ ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ ΜΕΤΑΝΙΑΣ

Γεώργιος Μπερτσιάς εγγράμματος 1846 

Φωτο Καίτη Στέφου

ΦΕΚ 251 24 Ιουλίου 1930 

Η κοινότης Λούτσοβον της αυτής επαρχίας μετονομάζεται είς " κοινότητα Κόκκινου" και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Λούτσοβος είς " Κόκκινος".

Το ζεύγος Νίκος και Βασιλική Κοράκη ( Κατσαμπίνη) με την τυρόπιτα που μόλις έχει βγεί από τον φούρνο στην αυλή του σπιτιού του γαμπρού τους Γεωργίου Μπερτσιά.

Η φωτογραφία είναι από το blog του Κώστα Καψάλη το Λιδωρικι

Στα μέσα της δεκαετίας του 50 ο παπά Κοράκης Σπυριδων στο Λιδωρικι ,ο πατέρας Σπυρίδων καταγόταν απο το Κόκκινο.

Χριστός Ανέστη χρόνια πολλα σε ´ολους 

Ο Τομ Στεφόπουλος το 1950 ζωγραφίζει  σε κάποιο δρόμο του Portland του Oregon.

Τομ Στεφόπουλος

O Tom Στεφόπουλος που γεννήθηκε στο Λουτσοβο το 1892 και μετανάστευσε στην Αμερική διέπρεψε ο ζωγράφος του δρόμου ,δάσκαλο της καλλιγραφίας τον στο αποκαλούν οι αμερικάνοι ,πέρισυ μάλιστα το ελληνοαμερικανικό μουσείο του Portland είχε αφιερώσει έκθεση προς τιμή του .

Το Ελληνο-Αμερικανικό Πολιτιστικό Κέντρο & Μουσείο στο Πόρτλαντ Παρουσιάζει Μάστερ Penworks του Tom Στεφόπουλος Exhibit Ανοίγει 8, Ιούνη 2013

Δημοσιεύτηκε στις 25 του Μάη 2013από editorOrthodoxNorthwest

Το Ελληνο-Αμερικανικό Πολιτιστικό Κέντρο & Μουσείο (HACCM) ( FB ) παρουσιάζει: 

Ενημέρωση Καλοκαίρι 2013: «Ο κύριος στόχος αυτής της έκδοσης του ενημερωτικού δελτίου μας είναι η ενημέρως για την έκθεση μας των penworks του Tom Στεφόπουλος, καλλιτέχνης των Lovejoy .. Αυτός ο Έλληνας καλλιτέχνης - ένας Έλληνας μετανάστης - είναι μέρος της ιστορίας του Πόρτλαντ, χρησιμοποιώντας μια μορφή τέχνης που έχει χάθει σε μεγάλο βαθμό σήμερα. Θα  δείτε εικόνες από μυθικά τέρατα και από τους φιλόσοφους  της Ελληνικής κληρονομιάς καθώς και έργα   με πένα, μελάνι και χαρτί. Η έκθεση θα είναι στη διάθεση σας  -. Από τον Ιούλιοτου 2013 μέχρι τον Απρίλιο του 2014 ».

ABOUT TOM STEFOPOULOSTom Stefopoulos may be the city of Portland’s first graffiti artist. Over the course of his life, Tom developed a number of pen and ink drawings. The drawings, previously unseen by the media until this exhibition, are shown at HACCM.

Για τον αξέχαστο Μπαμπη βρήκαμε από [DOC]

x. stefos - Δήμος Άμφισσας

www.amfissa.gov.gr/files/999/x.%20stefos.doc και το μεταφέρουμε :

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΣΤΕΦΟΥ: ΚΑΤΟΧΗ- ΠΕΙΝΑ

Η συγκλονιστική ζωγραφική της Μνήμης των παθών, 1941-44.

 

 

Εκλεκτός  αυτοδίδακτος ζωγράφος συμπατριώτης Χαράλαμπος Στέφος έφυγε καταξιωμένος. Και μόνον η αναφορά του ονόματος του, ανακαλεί  στη μνήμη το Ρουμελιώτικο τοπίο με το απλό παραστατικό σχέδιο και τα φωτεινά ζεστά χρώματα. Ο απλός και πολύ καταδεκτικός κυρ. Μπάμπης έρχεται από μακριά. Μικρό παιδί έζησε τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Έφυγε απ’ το χωριό ( τον Κόκκινο Δωρίδας). Αγωνίστηκε  σκληρά στο στίβο της ζωής. Πήγε μπροστά. Στην Άμφισσα. Έκανε οικογένεια. Υπηρέτησε κα την τέχνη του. Τη ζωγραφική. Είδε τον κόσμο, αποτύπωσε τη μαγεία του, αλλά δεν ξέχασε κείνα τα πρώτα, τα συνταρακτικά βιώματά του. Και, για να παραλλάξουμε στίχους γνωστούς, Σα δώρο που πανάξια του δόθηκε η ζωγραφική, την εποχή εκείνη με τα πάθη τα ανείπωτα, ήρθε με το χρωστήρα του να ιστορήσει.

        Η βία, ο πόνος, η απελπισία, η αγωνία, ο φόβος, ο θάνατος, η φονική στέρηση των πιο απαραίτητων αγαθών – και της ελάχιστης τροφής της επιβίωσης, το τραγικό αδιέξοδο, η –ακόμη κι αυτή- εχθρική φύση, η τυφλή στην ατοπία φυγή, ο θάνατος του πατριώτη αγωνιστή, η απόγνωση της μάνας, στο χαμό του παιδιού, επικείμενο και συντελεσμένο, η φρίκη του μικρού παιδιού μπρος στον όλεθρο η παραίτηση από όλα – απάθεια όσων βίαια σπρώχτηκαν και βαδίζουν αργά κι αναπότρεπτα το δρόμο του τέλους, τα αποσωμένα, λιωμένα ζωντανά κορμιά, τα πεσμένα σώματα, τα ικετήρια ανοιγμένα χέρια σαν ερωτήματα του ανεξήγητου κακού, το παράπονο, το αναπάντητο «γιατί» της συμφοράς, το σχήμα περίκλειστο του στυγερού θύτη: κράνος, όπλο, στολή, χειρονομία αδίστακτης εντολής, όλα αυτά είχαν πλημμυρίσει την παιδική ψυχή, θρονιάστηκαν στη μνήμη ανεξίτηλα κι όταν ο καλλιτέχνης είχε προχωρήσει στη ζωγραφική και οι μορφές έλαβαν το οριστικό και αυστηρό περίγραμμά τους, με ένα χειμαρρώδες ξέσπασμα στη λευκή επιφάνεια, έφεραν πίσω, σε διάσταση αισθητική τελειωμένη, εποχή, κόσμο και πάθη.

Αρχές της δεκαετίας του ¨60, πλάι στης καθημερινής βιοπάλης το μόχθο, με μια πυρετώδη προσπάθεια, χωρίς επαφές και συζητήσεις, την πολλή συνάφεια του κόσμου, ο Χαράλαμπος Στέφος δημιούργησε τη σειρά ΚΑΤΟΧΗ – ΠΕΙΝΑ, και ίσως ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, Εξήντα δύο (62) καταμετρημένους πίνακες – έργα, άλλα με κάρβουνο στο απλό χαρτί/χαρτόνι, άλλους σε πανί κάμποτ μεγαλύτερων διαστάσεων με χρώμα, 3-4, λίγες τέμπερες και μελάνι. Η σειρά ολοκληρώθηκε στα μέσα εκείνης της δεκαετίας (60) και παρέμενε χρόνια στο ατελιέ του ζωγράφου.

Ο απαράμιλλος εκφραστής των νεκρών φύσεων και των παραστατικών τοπίων του φωτός, των χρωμάτων και της αιθρίας. Έχει μεταφερθεί με το παρουσιαζόμενο έργο, σε ένα άλλο επίπεδο, μια άλλη διάσταση. Των  πασχόντων, μέχρι θανάτου, προσώπων, των σχηματοποιημένων μορφών,των χαρακτηριστικών – ερμηνεύσιμων συμβόλων, του ζοφερού σκότους και της συσσωρευμένης οδύνης. Υπάρχουν – λιγότερες οι παραστατικές συνθέσεις, τα θεματικά πολυπρόσωπα έργα. Η καρτερική σειρά των εξουθενωμένων στο συσσίτιο. Η μάνα που οδύρεται πάνω απ’ το σκοτωμένο παιδί της. Κεντρικός άξονας της έκθεσης είναι οι συνέπειες του πιο απάνθρωπου δεινού που γνώρισε ο κόσμος: του πολέμου, σε μια απόκεντρη γωνιά της ελληνικής περιφέρειας. Η αποτύπωση της βιωμένης συμφοράς και του τελευταίου σταδίου του πόνου λίγο πριν την μοιραία κατάληξη. Τα μάτια ορθάνοιχτα στο κενό την άβυσσο, απογυμνωμένα από όλα, μόνο το χτυπητό μαύρο πλαίσιο, ένα γύρω τα περισφίγγει….

Οι άνθρωποι στις αποχρώσεις του γκρίζου και του μαύρου. Ο κατακτητής βλοσυρός στη στολή του. Σκοπός στο στρατόπεδο – φυλακή των κρατουμένων, φιγούρα πάνω από τον τοίχο – συρματόπλεγμα. Ανέκφραστα παρών στις εκτελέσεις πατριωτών, όπως και στο μπλόκο, τη σύλληψη αμάχων για αντίποινα της αντίστασης. Διώκτης γυναικών με τα παιδιά στα χέρια, που προσπαθούν να ξεφύγουν. Η δευτερεύουσα παρουσία των εχθρών – είναι η πηγή και αιτία της βίας, κι αρκετή να συντηρεί τη διάχυτη θανατική απειλή.

Πρωταγωνιστές του απεικονιζόμενου δράματος είναι τα παιδιά και οι νέοι, εξαθλιωμένα, γυμνητεύοντα, σκελετωμένα, άλλοτε στα χέρια της μάνας, άλλοτε ίσα που στέκονται όρθια, συχνά πεσμένα, ανήμπορα πια το τέλος εγγύς, είτε να ζητούν στα σκουπίδια (με λίγες γραμμές, λιτά και σχεδόν υπαινικτικά δοσμένα) λίγη τροφή. Με άδεια πινάκια στο χέρι, είτε κάποιο ξεροκόμματο και της αθωότητας το παράπονο στα μεγάλα ορθάνοιχτα μάτια, που κοιτούν καταπρόσωπο. Η κίνησή τους δύσκολη, έως σβησμένη. Και διαρκώς παρόντα τα παιδιά, τα πιο αθώα, τα πιο ευάλωτα κι ευπαθή θύματα της πιο απάνθρωπης βίας.

Συχνές και επαναλαμβανόμενες και οι γυναικείες μορφές. Οι βαθύτατα αθεράπευτα πληγωμένες μάνες. Άλλοτε σε πολυπρόσωπες συνθέσεις κι άλλοτε μάνες με το παιδί στην αγκαλιά σε σπαραχτικές εκφράσεις. Με χαρακτηριστικά από την βυζαντινή και μεταβυζαντινή αγιογραφία. Σαν Πανάγιες Βρεφοκρατούσες στη στάση, αλλά με τον βαθύ πόνο του Πάθους στο πρόσωπο. Κυριαρχημένες από τα δύο ένστικτα, το μητρικό και της ομαδικής φυγής μπρος στον κίνδυνο. Η απόλυτη αδυναμία να δώσουν τροφή και να γλιτώσουν τα παιδιά τους, πολεμά να ακυρώσει και τα δύο όπως στις σολωμικές γυναίκες των Ελεύθερων Πολιορκημένων.

Οι άνδρες είτε είναι στη φυλακή, είτε νεκροί στις εκτελέσεις, ένας αλυσοδεμένος σε στύλο, είτε με το ένα πόδι ο κρυοπαγημένος του Αλβανικού, σε μια αφιλόξενη – εχθρική επιστροφή σε τόπο πόνου και ερειπίων. Κάποτε όλη η οικογένεια. Θλίψη και απόγνωση. Ένας άλλος φεύγει βιαστικά από την καλύβα, άλλος κρυμμένος μ’ ένα άλογο στο στάβλο. Μόνη πιθανολογούμενη συμβατική ασχολία, από το γεωργικό σύνεργο στον ώμο, η ταφή των αφημένων νεκρών. Των πεθαμένων της πείνας και των εκτελέσεων. Τα χέρια ανοίγονται. Η απορία της τόσης δυστυχίας, του διαρκώς επικείμενου ή επελθόντα θανάτου. Τα χέρια υψώνονται στον άφωτο ήλιο, τον δακρυσμένο ήλιο, το άδειο στεγνό φεγγάρι. Μιαν άλλη φορά το χέρι σκεπάζει το πρόσωπο σε μια ενστικτώδη, έσχατη αποτροπή, της θέας τουλάχιστον, του κακού.  

Στις συνθέσεις με κάρβουνο (των 3-4 μορφών), αλλά και τις άλλες, τα βλέμματα είναι ασύμπτωτα, οι άνθρωποι δεν έχουν επαφή- επικοινωνία, κι ας είναι δίπλα το ένα άτομο στο άλλο. Τα κεφάλια γερτά, μόνο η επίγνωση της θανάσιμης παγίδας, άφευκτου τέλους. Η κίνηση τυφλή στην ομαδική φυγή, ξέπνοη στους αποκαμωμένους. Οι πεσμένοι δεν κείνται λόγω ξαφνικής προσβολής. Βρίσκονται σε θέσεις που φανερώνουν τη σταδιακή έως πλήρη εξουθένωση. Νεκύων αμενηνά κάρηνα (Οδ.κ 521) οι σκιές, τα φαντάσματα των νεκρών στον Άδη της Οδύσσειας. Βασικά στοιχεία πολιτισμού καίρια υπονομευμένα. Καταθλιπτικά παραμορφωμένα σπίτια, άδεια εσωτερικά, ετοιμόρροπες καλύβες, σπασμένα τζάμια παραθύρων, ερείπια.

Σε μια σύνθεση, σε δεύτερο πλάνο, στέκει μια εκκλησία. Ελπίδα ακριβής μεταστροφής ότι από ψηλά δεν θα γίνονται άλλο, όλα τούτα ανεκτά ή παρηγοριά σε τόσον σκόρπιον απλόχερα θάνατο; Ένα εύθυμο πουλί πάνω απ’ τη σορό ενός αγωνιστή, ένα νεκρό υποζύγιο πλάι σε άψυχα κορμιά, διάσπαρτοι σταυροί, σήματα πρόχειρων τάφων. Η φύση σπάνια και όχι ενεργά συμπάσχει, είναι σε αναστολή λειτουργιών, πλαισιώνει απλά ίσα που υπάρχει… Ένα δέντρο όλο κι όλο στους δεκάδες αυτούς πίνακες συνδέεται αρμονικά με τις τοπιογραφίες του Χαράλαμπου Στέφου. Το φόντο στενεύει οδεύοντας προοδευτικά σε κατάργηση του χώρου.

Την ενότητα των πινάκων της ΚΑΤΟΧΗΣ – ΠΕΙΝΑΣ διαπερνά πέρα ως πέρα η ένταση του σπαραχτικού πόνου, το πνεύμα της θυσίας και της εγκατάλειψης του αθώου θύματος, η διαμαρτυρία για την καταρράκωση του ανθρωπισμού. Οι σχηματοποιημένες μορφές των προσώπων, στεγνές και βασανισμένες έως θανάτου από ανείπωτη συμφορά, η αφαίρεση, τα μουντά χρώματα, η λιτή γραμμή, ο ριζικός περιορισμός της προοπτικής, μια ενίοτε σκόπιμη σύγχυση του αρχιτεκτονικού σχεδίου των συνθέσεων, συνέπειαμεγάλης ψυχικής ταραχής, αλλά και επιδιωκόμενη πρόκλησή της, κλιμακώνουν συναισθηματικές φορτίσεις, ικανές να επιφέρουν τη μέθεξη και στον πιο ανυποψίαστο θεατή. Οι κινηματογραφικοί συμβολισμοί του Πολέμου στον Ι. Μπέργκμαν, οι αντιπολεμικές εικαστικές συνθέσεις του Π. Πικάσο, ο ποιητικός θρήνος του Επιταφίου Γ. Ρίτσου, με τις υπόγειες συνειρμικές συσχετίσεις και αναλογίες τους προς την έκθεση ΚΑΤΟΧΗ- ΠΕΙΝΑ, διαμορφώνουν στάσεις, παράγουν βιωματικές γνώσεις και γενούν την πιο αυθόρμητη απόφαση: ΠΟΤΕ ΠΙΑ! Στην ωμή βία, την απανθρωπιά, την καταστροφή.

Την Ειρήνη, με το σεβασμό της αξίας και αξιοπρέπειας του ανθρώπου, που «όλοι τη θέλουμε αλλά δεν μας αφήνουν να την έχουμε», κατά τον Χαράλαμπο Στέφο, την έχει αποδώσει και υμνήσει, με τα ζεστά φωτεινά χρώματα, τα διαυγή περιγράμματα, την ανεπανάληπτη ρουμελιώτικη φύση και τον ανεκτίμητον ανθρώπινο μόχθο, την κατάφαση της ζωής και την αισιοδοξία του μέλλοντος, στο υπόλοιπο έργο του, γνωστό και διακεκριμένο ο ζωγράφος. Το πλήρωμα του χρόνου για τους πίνακες της ΚΑΤΟΧΗΣ-ΠΕΙΝΑΣ ήρθε και, με συγκλονιστική υποδοχή, το κοινό επισκέφτηκε πρώτη φορά την έκθεση την άνοιξη του 1980 σε διοργάνωση του Πολιτιστικού Κέντρου Φωκίδας, στην ισόγεια αίθουσα του παλαιού Δημαρχείου, όπου τότε στεγαζόταν και η Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας. Από τους ανθρώπους που «τα είχαν ζήσει» και στους πίνακες αναγνώριζαν εαυτούς και συνανθρώπους, κυρίως εκείνους που χάθηκαν, ήρθε για άλλη μια φορά ελληνική αντίκρουση της καθ’ όλα σεβαστής άποψης πως «μετά το Άουσβιτς δεν υπάρχει ποίηση». Στον ελληνισμό με οποιοδήποτε τίμημα προσωπικό του καλλιτέχνη, η Τέχνη υποδαυλίζει και συντηρεί με αισθητικά αρτιωμένες μορφές, πάντα τη Συλλογική Μνήμη, ακόμη κι όταν χρειάζεται να υπενθυμίζει «οικεία κακά».

Επιθυμία του Χαράλαμπου Στέφου είναι η σειρά και των 62 πινάκων- που έχει από χρόνια προταθεί στο Δήμο η δωρεά τους- να παραμείνει ως σύνολο και να εκτίθεται αδιάλειπτα κι απρόσκοπτα στο κοινό. Γι’ αυτό και δεν έχει πουληθεί, ως σήμερα κανένας. Ευθύνη όχι των αρμοδίων, αλλά του τόπου κι όλων μας, είναι η πραγματοποίηση, με τους καλύτερους δυνατούς όρους αυτής της επιθυμίας.

 

ΚΑΤΟΧΗ – ΠΕΙΝΑ:

Δυο λόγια για την έκθεση….

Μπορεί να έχουν περάσει σχεδόν επτά δεκαετίες από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, να έχουν πολλά σημαντικά και μεγάλα γεγονότα μεσολαβήσει, όμως η φρίκη και ο εφιάλτης από τις φθίνουσες πλέον γενιές όσων  τα έζησαν, τα θυμούνται και τα διηγούνται στους νεώτερους, δε λέει να σβήσει απ’ τις ψυχές. Ο πόλεμος και με πιο επώδυνη και αποτρόπαιη μορφή, δεν έχει πάψει ν’ απειλεί την ανθρωπότητα.

Η Τέχνη, πολύτιμος και ανεκτίμητος σύντροφος του ανθρώπου, πάντοτε παραστέκει εμψυχωτικά. Με των βιωμάτων την αμεσότητα παρέχει γνώση, ευαισθητοποιεί συνειδήσεις, διασφαλίζει τη συλλογική μνήμη. Η έκθεση «ΚΑΤΟΧΗ – ΠΕΙΝΑ» του εκλεκτού συμπατριώτη μας ζωγράφου κ. Χαράλαμπου Στέφου οργανώθηκε και παρουσιάζεται για να τιμήσει μνήμες πατέρων, αγωνιστών και  θυμάτων. Να υπενθυμίσει οφειλές, σε έναν τόπο που πλήρωσε βαρύ το τίμημα της αθρόας συμμετοχής των παιδιών του στους πατριωτικούς αγώνες. Και να διατρανώσει τη βούληση των απλών ανθρώπων για Ειρήνη, δικαιώματα στη ζωή, όπως η εργασία, όλων με ισότητα, αξιοπρέπεια, ανθρωπιά και δημοκρατία.

​Σε έναν κόσμο όπως ο σημερινός, με την αποσταθεροποίηση θεσμών και την υποβάθμιση των αξιών, η Τέχνη όταν είναι αληθινή, όπως του Χαράλαμπου Στέφου, κρατεί με την αυθεντική της έκφραση, ζεστή την καρδιά του ανθρώπου. Και μπορεί να του παράσχει εκείνα τα νοήματα για μια σταθερή πορεία, ακόμα και μέσα στην έρημο.

Ο Δήμος Άμφισσας, με επίγνωση της αξίας, αλλά και της ευθύνης έναντι της ανεκτίμητης ευγενικής προσφοράς του Χαράλαμπου Στέφου, δεν πρόκειται να σταματήσουμε τις προσπάθειες, ώσπου αυτό το πολυσήμαντο έργο ν’ αποτελέσει κτήμα διαρκώς προσιτό στο φιλότεχνο κοινό και τους επισκέπτες της πόλης μας.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΜΦΙΣΣΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΦΙΛΟ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ

 

Αξέχαστε φίλε Μπάμπη,

Αισθάνομαι βαρύ στους ώμους μου το χρέος που έλαχε σε μένα να σου απευθύνω τον τελευταίο χαιρετισμό, σαν πρώτος πολίτης της αγαπημένης μας Άμφισσας. Της πόλης που τόσο αγάπησες και αποτύπωσες στον καμβά με την δεξιοτεχνία του πηλού και των χρωμάτων σου. Από μικρός κατέβηκες στην Άμφισσα από το Κόκκινο Δωρίδας.

Έζησες την φρίκη του πολέμου, επιβίωσες, πήγες μπροστά με τον τίμιο και σκληρό αγώνα σου. Έκανες μια αξιοσέβαστη οικογένεια. Παράλληλα ασχολήθηκες με την τέχνη, την αγαπημένη σου ζωγραφική. Άρχισε από μέσα σου να αναδύεται το αξιόλογο ταλέντο σου.

Μόνος σου, έχοντας σαν μοναδικό σου όπλο την μεγάλη σου αγάπη για την τέχνη, δημιούργησες έργο πλούσιο και πολύτιμο.

Αποτύπωσες με τον χρωστήρα σου τον κόσμο, όπως αυτός πέρασε μέσα από τα μάτια σου, σε όλο του το μεγαλείο, από τις χειρότερες μέχρι τις καλλίτερες στιγμές του. Η απαράμιλλη τέχνη σου, λειτουργώντας σαν ανεκτίμητος σύντροφος του ανθρώπου, μας εμψυχώνει και μας συμπαραστέκεται. Μας παρέχει γνώση, ευαισθητοποιεί συνειδήσεις και διασφαλίζει την μνήμη.

Ιδιαίτερα η σειρά των έργων σου με τίτλο «ΚΑΤΟΧΗ –ΠΕΙΝΑ» τιμά με τον καλλίτερο τρόπο μνήμες πατέρων, αγωνιστών και θυμάτων.

Μας υπενθυμίζει τις οφειλές μας σε ένα τόπο που πλήρωσε βαρύ το τίμημα στους αγώνες για την λευτεριά. Οι συμπατριώτες μας, οι Σαλωνίτισσες και οι Σαλωνίτες, θα σου είναι αιώνια ευγνώμονες για την προσφορά που έκανες στον Δήμο μας, το ανεκτίμητο αυτό έργο των χεριών σου. Εγώ προσωπικά αλλά και σύσσωμη η σημερινή Δημοτική αρχή, υποσχόμαστε να τηρήσουμε την υπόσχεσή μας να δημιουργήσουμε ένα χώρο, όπου θα λειτουργήσει σαν μόνιμο εκθετήριο των έργων σου, ώστε να μπορούν οι επερχόμενες γενεές να κάνουν κτήμα τους το μήνυμα που εκπέμπουν.

Από μέσα από την καρδιά μας θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά σου και ας είναι ελαφρύ το χώμα της Αμφισσαϊκής γης, πάνω στην οποία άφησες έντονα τα χνάρια σου, που σε λίγο θα σε σκεπάσει.

 

Με πολύ χαρά πληροφορήθηκα ότι , με πρωτοβουλία της οικογένειας του αείμνηστου συμπατριώτη μας ζωγράφου Χ Στέφου , δημιουργήθηκε ιστοσελίδα με τα έργα του , την βιογραφία του και με άλλες πληροφορίες για τον μεγάλο ζωγράφο. Την επισκέφθηκα και πραγματικά αισθάνθηκα περήφανος που  το χωριό μας έχει ένα τόσο μεγάλο καλλιτέχνη ,σας προτείνω να την δείτε και να θαυμάστε το εξαίρετο έργο του αξέχαστου Μπάμπη ...

Χαράλαμπος Στέφος-Ζωγράφος

charalabosstefos.gr/

Η ιστοσελίδα με τα έργα και τη βιογραφία του Ζωγράφου Χαράλαμπου Στέφου.

Όπως είναι γνωστό η λίμνη του Μόρνου έχει σκεπάσει μια εύφορη κοιλάδα που το μεγαλύτερο μέρος της ανήκε στους κατοίκους του Κόκκινου , οτιδήποτε ήταν δυτικά του ποταμού Κόκκινου και βόρεια της όχθης του Μόρνου ήταν περιουσίες των Λουτσοβιωτών. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι , οι περιουσίες αυτές άνηκαν οι περισσότερες μέχρι τις στις αρχές του περασμένου αιώνα κατα κύριο λόγο σε κατοίκους του Λιδωρικίου ,του Κλήματος , του Βελουχιού , του Σεβεδίκου και του Αβόρου. Οι κάτοικοι του Λούτσοβου φιλοπρόοδοι άνθρωποι και πολύ εργατικοί σιγά σιγά απέκτησαν το σύνολο της έκτασης και έγιναν πολύ καλοί  γεωργοί και κατάφερναν να επιβιώνουν σχετικά καλά ιδιαίτερα τα χρόνια της κατοχής.Παράλληλα με την κτηνοτροφία και η καλλιέργεια της γης τους έδοσε ένα σημαντικό πλεονέκτημα εκείνα τα δύσκολα χρόνια...

Το πιο κάτω συμβόλαιο αποδεικνύει την πώληση ενός αγρού το 1891 από το Θεόδωρο Λαλαγιάννη κάτοικο Λιδωρικίου στον Δημήτρη Μπερτσιά κάτοικο Λουτσόβου, το τίμημα ήταν 740 δρχ ,ο συμβολαιογράφος λεγόταν Μαρίνος Παναγιωτόπουλος και μάρτυρες ήσαν οι  Β Πουρνιάς και Κ Παδόπουλος κάτοικοι Λιδωρικίου.Στον Κάμπο του Λούτσοβου υπήρχε περιοχή που λεγόταν Λαλαγιαννέικα και μάλιστα στις αρχές της δεκαετίας του 60 η περιοχη πλημμύρισε απο τα νερα του Μόρνου και του Κόκκινου και τα κτήματα έπαθαν μεγάλες ζημιές ...

Βαρδούσια δαφνιώτικα λειβάδια

ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ,απο το βουνο αυτό πηγάζει και το δικό μας ποτάμι το όνομα του οποίου φέρει το χωριό μας

Πριν 30  χρόνια στην γέφυρα του Κόκκινου στο δαφνόρεμα 

1964 στο κάμπο στην θέση  Μαρμαράκι ,τεμαχισμός ψητού που μόλις είχε βγεί από τον ξυλόφουρνο.

Σήμερα όλος ο κάμπος ειναι σκεπασμένος απο τα νερά της λιμνης Μόρνου.

ΠΑΛΙΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ   2007

Φανερώθηκε το χωριό-φάντασμα του Μόρνου!

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Φανερώθηκε το χωριό-φάντασμα του Μόρνου!

Κυριακή, Νοέμβριος 18, 2007 - 15:48

Ενα εντυπωσιακό κι απόκοσμο θέαμα έχει αποκαλυφθεί εδώ και λίγο καιρό στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου, στο Λιδωρίκι Φωκίδας. Ενα ολόκληρο χωριό που «αναπαυόταν» για χρόνια στον πυθμένα της λίμνης ήρθε στο φως, σαν να το ρυμούλκησε και το ανέσυρε στην επιφάνεια κάποιος υποβρύχιος μηχανισμός.

Το φράγμα του Μόρνου ολοκληρώθηκε το 1979 για να καλύψει τις ανάγκες ύδρευσης του νομού Αττικής και μετά την κατασκευή του δημιουργήθηκε η τεχνητή λίμνη. Στα νερά της καταποντίστηκε την Πρωτοχρονιά του 1980 το χωριό Κάλλιο και εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1989, εξαιτίας της λειψυδρίας. Εκτοτε έχει φανερωθεί άλλες τρεις φορές. Πριν από λίγες μέρες βγήκε πάλι στην επιφάνεια για να πάρει μια... ανάσα πριν ποντιστεί ξανά στην υγρή φυλακή του.

Οι εικόνες είναι εντυπωσιακές. Πότε-πότε στις άνυδρες περιοχές της λίμνης, πάνω σε μικρούς λόφους και πλαγιές, ξεχωρίζει κι από ένα κουφάρι σπιτιού. Σε άλλα σημεία της λίμνης, στα οποία η στάθμη του νερού έχει υποχωρήσει αρκετά, βλέπεις γκρεμισμένους τοίχους, στέγες, ερείπια, ό,τι έχει απομείνει από τα σπίτια που κάλυψε το νερό της λίμνης. Συνολικά σαράντα σπίτια του παλιού οικισμού Κάλλιο βγήκαν στην επιφάνεια εξαιτίας της λειψυδρίας και του περσινού, φτωχού σε βροχές χειμώνα. Καλυμμένα με φύκια και μύδια, μοιάζουν σαν να έχουν βγει από τις σελίδες παραμυθιού ή κάποιου βιβλίου με κελτικούς μύθους, νεράιδες και θαλάσσια τέρατα.

«Οι τουρίστες έρχονται από παντού για να το φωτογραφίσουν και φεύγουν εντυπωσιασμένοι. Η περιοχή όμως έχει ενδιαφέρον για ακόμη ένα λόγο: ο οικισμός ήταν χτισμένος δίπλα στα ερείπια της Καλλίπολης, της πιο σημαντικής Αιτωλικής πόλης της αρχαιότητας» είπε στην «Epsresso» ο δήμαρχος Λιδωρικίου Γιώργος Κουλούλας.

Οπως εξηγεί ο καθηγητής στον Τομέα Υδάτινων Πόρων του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Δημήτρης Κουτσογιάννης, ιδωμένο από επιστημονική σκοπιά, το φαινόμενο είναι φυσιολογικό. «Είναι φυσικό να αυξομειώνονται τα αποθέματα των ταμιευτήρων. Ο περσινός χειμώνας ήταν ξηρός και δεν έβρεξε πολύ. Αν συνεχιστεί και φέτος όμως η λειψυδρία, θα έχουμε πραγματικό πρόβλημα» τόνισε.

Στον Μόρνο, που ενισχύει την υδροδότηση του λεκανοπεδίου της Αττικής, τα αποθέματα ελαττώθηκαν κατά 67% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Σε μετρήσεις της ΕΥΔΑΠ στις 2 του μήνα η τεχνητή λίμνη διέθετε 208,3 εκ. κυβ. νερού έναντι 631,41 της αντίστοιχης περσινής ημέρας. Το αύριο προδιαγράφεται ακόμη πιο δύσκολο, αν και ο φετινός χειμώνας αποδειχθεί ήπιος, χωρίς πολλές βροχές.


Οι πονεμένες  ιστορίες  της λίμνης

Εκτός του ότι αποτελεί τουριστική ατραξιόν, η λίμνη κρύβει και πολλές πονεμένες ιστορίες. Μία από αυτές είναι της 63χρονης Κατίνας Καραχάλιου που το σπίτι της καταποντίστηκε στη λίμνη. Το κοιτά αποσβολωμένη να στέκει σωστό ερείπιο, γνωρίζοντας πως θα ξαναβυθιστεί στον πάτο της λίμνης.

«Δεν μπορώ να στρέψω το βλέμμα αλλού. Η καρδιά μου σκίζεται βλέποντας το σπίτι μου. Κάθε φορά αισθανόμαστε σαν να γίνεται εκταφή και αποκαλύπτονται τα κόκαλα των συγγενών μας» λέει.

Στο διώροφο σπίτι της στο Κάλλιο έζησε οκτώ ευτυχισμένα χρόνια μαζί με τον άντρα της που δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Οταν πλημμύρισε το χωριό τους, μετακινήθηκαν στο Λιδωρίκι και κατόπιν στο πατρικό σπίτι του άντρα της, στο Κλήμα, μια περιοχή κοντά στο νέο Κάλλιο, που χτίστηκε σε μεγαλύτερο υψόμετρο, στη θέση του χωριού που βυθίστηκε στη λίμνη. Εκεί ζει σήμερα ολομόναχη, χωρίς παρέα και γείτονες.

Μαζί με την κ. Κατίνα το έργο στον Μόρνο ξεσπίτωσε ακόμη πενήντα οικογένειες που διασκορπίστηκαν στα γύρω χωριά ή έχτισαν άλλα σπίτια στο νέο οικισμό. «Ημασταν σαν πρόσφυγες στην ίδια μας τη χώρα. Ξεσπιτωθήκαμε για να πιει η μισή Ελλάδα νερό. Αυτή τη στιγμή στο Κάλλιο υπάρχουν μόνο τρεις άνθρωποι» καταλήγει με παράπονο.


ΜΑΡΙΑ ΜΕΪΜΑΡΗ

 

ΛΙΜΝΗ ΜΟΡΝΟΥ


Είναι τεχνητή λίμνη που κατασκευάστηκε για να καλυφθούν οι ανάγκες για την ύδρευση της Αθήνας. Το έργο  τελείωσε το 1979 με κατασκευή φράγματος στον ποταμό Μόρνο. Η συνολική επιφάνεια της λίμνης, που αντιστοιχεί στη μέση στάθμη της, είναι περίπου 15.500 στρέμματα και είναι η 9η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας. Βρίσκεται στο κέντρο του νομού Φωκίδας και καλύπτει με τα νερά της ένα λεκανοπέδιο δυτικά από το Λιδωρίκι, που υπήρχε ανάμεσα στα βουνά Γκιώνα και Βαρδούσια. Συγκεντρώνει νερό όχι μόνον από τον Μόρνο και τους παραποτάμους του, αλλά και από τη λίμνη του Εύηνου, μέσω μίας σήραγγας που κατασκευάστηκε για τον σκοπό αυτό. Τα έργα για τη δημιουργία της λίμνης έγιναν στο διάστημα 1972-1979 και η λίμνη άρχισε να χρησιμοποιείται το 1981. Για τη δημιουργία της κατασκευάστηκε φράγμα ύψους 125 μέτρων (το 7ο πιο ψηλό της Ελλάδας), με συνολικό όγκο 17 εκατ. κυβικά μέτρα και εκκενώθηκε το χωριό Κάλλιο, που μεταφέρθηκε σε άλλη θέση πάνω από τις όχθες της λίμνης επίσης σκεπάστηκαν από τα νερά όλα τα εύφορα μέρη πέριξ του ποταμού Μόρνου, περισσότερο πλήγηκε το χωριό Κόκκινος που οι κάτοικοι του καλλιεργούσαν το μεγαλύτερο μέρος της κοιλάδας . Το υδραγωγείο του Μόρνου που μεταφέρει το νερό της λίμνης στην Αττική, είναι ένα από τα πιο μεγάλα της Ευρώπης με συνολικό μήκος 188 χλμ. Στη διαδρομή του κατασκευάστηκαν 15 σήραγγες συνολικού μήκους 71 χλμ.

Απο το blog του ΚΩΣΤΑ ΚΑΨΑΛΗ  το Λιδωρικι www.lidoriki.com

Ο ΛΟΥΤΣΟΒΟΣ (περιγραφή του 1851 )

 

Μιάμιση ώρα μακρυά απ’ το Λοιδωρίκι , δυτικά , είναι ο Λούτσοβος , χωμένος σε δάσος μ’ ένα ποτάμι . Με 16 οικογένειες και 96 νομάτους – όσους και επί Τουρκοκρατίας σχεδόν – βγάζει στάρι , καλαμπόκι , κρασί και κάστανα . 
Γνωστοί Λουτσοβιώτες είναι οι : 
Α ν ά σ τ ο ς η Ανέστος η Νάστος Γιώργος , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) . 
Κ α ρ α μ π έ τ σ ο ς Τριαντάφυλλος , κτηματίας , 75 χρονών . ( Αγωνιστής ) . 
Κ ο ρά κ η ς Μήτρος , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) . 
Λ ο ύ τ σ ο β ο ς Δημήτρης , κτηματίας , 59 χρονών .( Αγωνιστής ) . 

Εφη Κρανιά με  άριστα , μπράβο έφη !!!

Απο το blog του ΚΩΣΤΑ ΚΑΨΑΛΗ  το Λιδωρικι www.lidoriki.com 

Αρχείο  Γ. Μπουλούμπαση - Ριόλα


                               ΤΟ  ΧΑΝΙ  ΚΑΡΑΠΙΣΤΟΛΗ- ΝΤΑΚΟΥΙΝΟΥ

   Ένα χιλίομετρο , περίπου , βορειοδυτικά , απ’ το χάνι Κολοκύθα , και λίγο πριν τη διασταύρωση του κεντρικού δρόμου , με τον επαρχιακό , χωματόδρομο , που πήγαινε προς Διακόπι και Δάφνο , υπήρχε το χάνι του Καραπιστόλη , τελευταίος χανιτζής ήταν ο μπάρμπα Μήτσος Καραπιστόλης ή Ντακουίνος .
   Άγνωστο από πότε άρχισε να λειτουργεί το χάνι αυτό , πάντως ήτα μέσα στα πλατάνια , διώροφο κι’ αυτό , διέθετε και χώρο για ύπνο , αλλά και ολόγυρα είχε άπλα , για τα κοπάδια , που κατέβαιναν , για να επιβιβασθούν στα φορτηγά .
   Στην περίοδο του 1821 , το χάνι αναφέρεται και σαν το χάνι του Σκορδά , παρότι υπάρχουν αναφορές και άλλων χανιών , σε άλλες περιοχές της Ελλάδας , με την ονομασία αυτή . Ο Λιδορικιώτης συγγραφέας , Γιώργος Καψάλης , στο βιβλίο του “ Η Φωκίδα στο 1851 “ , αναφέρει :
“ Ο Κιουταχής όμως μετά τη νίκη του στο Μεσολόγγι , θέλησε να ξεμπερδεύει μια και καλή με τη Δωρίδα , και αποφασίζει να χτυπήσει τα ορεινά , από Πενταγιού και πάνω . Επικεφαλής δυο χιλιάδων Τούρκων , φεύγει από Λομποτινά και φτάνει στην Πενταγιού . Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν οι  Ράγκος και Τζόγας . Έγινε μάχη φοβερή , στις 30 Ιουλίου 1826 , όπου οι Τούρκοι αποδιώχτηκαν προς το ποτάμι Κόκκινος και σταμάτησαν στου Σκορδά το χάνι , το γνωστό στις μέρες μας χάνι Καραπιστόλη . Εκεί όμως τους χτύπησε ο Σκαλτσάς και γέμισε το ποτάμι κουφάρια και λαβωμένους . Στην Πενταγιού οι Τούρκοι είχαν 46 σκοτωμένους και 8 αιχμαλώτους , έχασαν και πολλά άλογα φορτωμένα “.
    Υπάρχει επίσης και κάποια άλλη σχετική αναφορά στα απομνημονεύματα του Νικολάου Κασομούλη , στο έργο του  “Στρατιωτικά ενθυμήματα “ :
   “ Οι Δήμος Σκαλτσάς , Γεώργιος Κίτζιος , Γεωργάκης Βαλτινός , Αναγν. Καραγιάννης , καθώς και ο Γεν. Έφορος των στρατευμάτων της Στερεάς  Γ. Αινιάν , ευρίσκοντο τοποθετημένοι ταις περισσότερες φοραίς κατά το Κλήμα και Σκορδά το Χάνι , και είχαν προκατειλημμένον το γεφύρι υποκάτω του Λιδορικίου , θέσιν εις την οποίαν πολεμήσαντες με τους εχθρούς , πολλάκις τους ενίκησαν “.
   Βέβαια , πέρα απ’ τις ιστορικές αυτές αναφορές , δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία , ντόπιου , που να μεταφέρθηκε από γενιά σε..γενιά , αναφορικά με το θέμα αυτό , θα πρέπει όμως να αναφέρουμε , πως στην περιοχή μας , στη Δωρίδα , και ιδιαίτερα στο χωριό μας το Λιδορίκι , λεγόταν , και ίσως ακόμα να λέγεται , η..έκφραση :  “ Καλή αντάμωση στου Σκορδά το χάνι “ , συνήθως όταν αναφέρονταν σε..αόριστη , σε μη..συγκεκριμένη , χρονικά ή και..τοπικά ακόμα , συνάντηση ..
   Ο μπάρμπα Μήτσος , ο Ντακουίνος , ήταν κοντός , λγόσωμος , συγγενής μας , και ερχόταν τακτικά στο Λιδορίκι , ενώ προσωπικά τον ..επισκεπτόμουνα κάθε..χρόνο , στις 6 Αυγούστου , στο πανηγύρι της Αγίας Σωτήρας , έτσι λέγανε , ένα μικρό εκκλησάκι , που ήταν στην απέναντι όχθη του ποταμιού , και φυσικά , απέναντι απ’ το χάνι . Στο εκκλησάκι αυτό , που ανήκε μάλλον στο Λούτσοβο , τον Κόκκινο , και ήταν στην ακροποταμιά , μέσα στα ΄δέντρα ,τη μέρα αυτή , γινόταν ένα όμορφο , απλό , πανηγύρι , και έρχονταν απ’ όλα τα γύρω χωριά , κι’ απ’ το Λιδορίκι , βέβαια συγκοινωνίες δεν υπήρχαν , ει μη μόνο δυο ταξί , του μπάρμπα Βασίλη Ρέλλου και του Γιάννη Μποβιάτση , τα περίφημα..δίδυμα..Φορτάκια ..

Έργα του Θανάση Στεφόπουλο tom stefopoulos 

Ο Διογένης έργο του Θανάση Στεφόπουλο tom stefopoulos .

Έργα του Θανάση Στεφόπουλο. Tom Stefopoulos .

Εργα του Θανάση Στεφόπουλου .

Tom Stefopoulos

Επιφανείς συμπατριώτες μας
Αθανασίος Στεφοπουλος  γεννήθηκε στο Λούτσοβο  ( Κόκκινος ) το 1892 και μεταναστεύσε στην Αμερική το 1910.Ήταν θείος του Θύμιου Καραγιάννη , αδελφός της μητέρας του Αλεξάνδρας  ,στην αρχή βρέθηκε στο Seattle και αργότερα μετακινήθηκε στο Portland  όπου εργαζόταν ως φύλακας στους σιδηροδρόμους.Είχε μεγάλο ταλέντο και διακρίθηκε ως εμπορικός ζωγράφος ,με ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιγραφική ζωγραφική .Τα θέματα του τα εμπνεόταν από την ελληνική μυθολογία ,από τα πιο γνωστά του εργα  ήταν ο Διογένης  περιφερόμενος στους αθηναϊκούς δρόμους προσπαθώντας να βρείτε ένα τίμιο άνθρωπο . Θεωρείται ο πρωτοπόρος του graffiti .Δεν επέστρεψε στην Ελλάδα και πέθανε το 1971.

Θα προσπαθήσουμε να βρούμε πιό πολλά στοιχεία για τον Στεφόπουλο και θα επανέλθουμε .....

          Παρατίθενται  αποσπάσματα από το  συγκλονιστικό βιβλίο  «Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΟΥΡΑΝΙΑ»(2007)  του γιού της ΓΙΑΝΝΗ   Ι. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ .

(Σελ. 219)

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

H δασκάλα Ουρανία Νικολάου Παναγιωτοπούλου- Ηλιοπούλου γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1901. Έλαβε το πτυχίο της δασκάλας από το διδασκαλείο του Κεντρικού Παρθεναγωγείου της Ορθοδόξου Κοινότητος Σμύρνης το Μάιο του 1917.

Υπηρέτησε σαν δασκάλα στις Φώκιες και την Σμύρνη κατά την επόμενη πενταετία. Ήταν εθελόντρια νοσοκόμος στα αναρρωτήρια του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη από το 1919 κι ως τον Αύγουστο του 1922.

Κατά την Μικρασιατική καταστροφή έχασε στην Σμύρνη πατέρα και αδελφό. Κατέφυγε πρόσφυγας στην Ελλάδα, με τη μητέρα της και δύο ακόμα αδέλφια.

Από το 1925 βρίσκεται παντρεμένη στο Ζωριάνο Δωρίδας και από από το 1930 υπηρετεί ως δασκάλα στο διτάξιο σχολείο του Κροκυλείου Δωρίδας, μέχρι το Σεπτέμβρη του 1947.

Στο Αλβανικό Έπος συμμετέχει ενεργά στη συμπαράσταση του λαού προς τους μαχόμενους, και στην περίοδο της Κατοχής παίρνει μέρος στην αντιστασιακή οργάνωση της ΕΚΚΑ. Ακολουθεί ο πρώτος γύρος του ΚΚΕ και προγράφεται.

Κατά τον τρίτο γύρο του 1946-1949 αντιδρά στο παιδομάζωμα. Συλλαμβάνεται από το Δημοκρατικό Στρατό, και συγκεκριμένα από τα τμήματα Γιώτη (Χαρίλαου Φλωράκη) και Διαμαντή (Γιάννη Αλεξάνδρου) και μεταφέρεται δέσμια μαζί με τη δεκαεπτάχρονη κόρη της Όλγα στο ξωκλήσι της Θεοτόκου, όπου κατασφάζονται και οι δύο, ύστερα από ατιμωτικά μαρτύρια.

(Σελ. 203)

Τι είχε γράψει ο τύπος της εποχής

Εμβόλιμα, χρήσιμα είναι και τα εξής:

Η θεία Εριφύλη κρατούσε στο συρτάρι, καλά κρυμμένο ένα φύλλο της εφημερίδας «ΕΜΠΡΟΣ» των Αθηνών της 8^ης Αυγούστου του 1949, όπου δημοσιευόταν η δολοφονία της αδελφής της, της δασκάλας Ουρανίας Ηλιοπούλου και της ανεψιάς της Όλγας, από τους καπεταναίους του Δημοκρατικού Στρατού Γιώτη και Διαμαντή, σε μια σειρά δημοσιευμάτων του Τάκη Παπαγιαννόπουλου με τους τίτλους:

«Μια τραγική αφήγηση του δράματος της ελληνικής υπαίθρου, στηριζόμενη εις τα πραγματικά γεγονότα».

Μου το έδωσε και το διάβασα όταν τελείωνα το Γυμνάσιο της Καλλιθέας, λίγα χρόνια αργότερα. Έτσι είχα γνωρίσει τότε την έκταση που είχαν πάρει τα δραματικά γεγονότα της Θεοτόκου, που δεν παρέμεναν καθόλου κρυφά.

Κατά τον Ιούνιο του 1991 βρέθηκα στην Αθήνα και πήγα για σχετική έρυνα στην Εθνική Βιβλιοθήκη, όπου βρήκα τα παλιά φύλλα του «Εμπρός» και πήρα φωτοαντίγραφα της σειράς των αφηγημάτων που με αφορούσαν, από το 25^ο μέχρι το 30^ο. Εκεί διάβασα τα περιγραφόμενα γεγονότα του Σεμτεμβρίου του 1947, τα μαρτύρια και τους τρόπους δολοφονίας τόσο των δικών μου ανθρώπων, όσο και όλων των Κροκυλιωτών. Διασταύρωσα τις μέχρι τότε γνωστές πληροφορίες, αλλά βρήκα και νέα στοιχεία, κυρίως για τους Κατσίμπα, Αυγερόπουλο, Παπαζαχαρίου και για την άτυχη Βασιλική Καρφίτσα. Μακάριες ας είναι οι ψυχές τους αιώνια η σεπτή τους μνήμη

(Από σελ. 115-129)

……………………………………………………………………………….

«Αρματώθηκαν λοιπόν οι γενναίοι του Δ.Σ. Πήραν τουφέκια, πήραν πιστόλια, πήραν χειροβομβίδες. Δεν ξέχασαν να πάρουν μαχαίρια, βούρδουλες, τη μαύρη ψυχή τους και ό, τι το ανθρώπινο κτήνος μπορεί να φανταστεί σε σύνεργα θανάτου.»

……………………………………………………………………………..

«Εχθροί ήταν αυτή τη φορά η δασκάλα του Κροκυλείου Ουρανία, η θυγατέρα της Όλγα και η Βασιλική Καφρίτσα, ένα από τα τέσσερα κορίτσια ενός μετανάστη στην Αμερική. Αυτή είχε την ατυχία λίγες μέρες νωρίτερα να περάσει από το σπίτι τους ο Κουπακιώτης Παναγιώτης Τσατούχας, πρώτος τους ξάδελφος, πηγαίνοντας στο στράτευμα και μάλιστα στο στρατόπεδο της Τρίπολης, όπου κατατάχτηκε στη Χωροφυλακή. Από εκεί έστειλε στη Βασιλική ένα γράμμα ότι έφτασε καλά και χαιρετίσματα. Το γράμμα αυτό ο πρώην Επονίτης ταχυδρόμος-κατάσκοπος των συμμοριτών, το άνοιξε και ισχυρίστηκε ότι τάχα στο δρόμο του πήραν το ταχυδρομείο οι αντάρτες, άνοιξαν και εκείνο που ο νεαρός ξάδελφος έστειλε στη Βασιλική λίγες μέρες αφότου έφθασε στην Τρίπολη, περιείχε, όπως διέδωσε, στρατιωτικά μυστικά και πληροφορίες που έβλαπταν το Δημοκρατικό Στρατό. [Μία ανάλογη σκευωρία χαλκεύτηκε και για τη δασκάλα. Ότι δηλαδή παρείχε πληροφορίες προς τις αρχές με γράμματα, που τυχαία ο Δ.Σ. πήρε από τον ταχυδρόμο και διαπίστωσε το ..κατασκοπευτικό δίκτυο..] Πήγε λοιπόν, το γράμμα στο αρχηγείο του βουνού και διατάχτηκε η σύλληψη και η ανάκριση, για να γίνουν γνωστές οι πληροφορίες που δόθηκαν και το δίκτυο των κατασκόπων! Στην πραγματικότητα όμως το έκανε για τα λύτρα που θα αποκομίζονταν από τον πατέρα της, που βρισκόταν από την προπολεμική περίοδο στην Αμερική.

          Το κατατοπινό μαρτύριο του κοριτσιού, ανομολόγητο: Μετά από ομαδικό βιασμό, βασανιστήρια και κατακρεούργηση, συνελήφθησαν ως ένοχες και ιμπεριαλίστριες αμερικάνες Αθανασία Σαϊτη, Μαρία Γιαννοπούλου και η Νένω Σταυροπούλου, πλούσιες πηγές λύτρων. Οι σύζυγοί τους ήταν μετανάστες στην Αμερική από χρόνια. Και ύστερα σου λένε ότι δεν ήταν κατσιαπλιάδες και συμμορίτες, αλλά δημοκράτες.

Από όπου και να το πιάσεις το πράγμα ,βρομάει……….....................Αυτές αφού βιάστηκαν ομαδικά στα πεζούλια της εκκλησίας, μεταφέρθηκαν στο βουνό με τη συνοδεία συγγενών- διαπραγματευτών και γνωστών κομμουνιστών του χωριού. Εκεί τους ζητήθηκαν λύτρα και με την εγγύηση των κομματικά προσκείμενων ντόπιων ύστερα από λίγες μέρες ελευθερώθηκαν, αφού βέβαια κατέβαλαν δολάρια και λίρες Αγγλίας!

          Όπως μαθεύτηκε αργότερα , τα «Πρώτα λύτρα» όπως ήταν ο τίτλος ρεπορτάζ στην εφημερίδα Ακρόπολη του Οκτωβρίου του 1947, τα πήρε η συμμορία του Γιώτηαπό την οικογένεια Αλεξοπούλου(Χαντζάρα) στο Παλαιοξάρι Δωρίδας για την απελευθέρωση της μικρής τους θυγατέρας Ελένης, που παιδομαζεύτηκε στις 17 Σεπτεμβρίου του 1947 μαζί με άλλα παιδιά αντιφρονούντων. Όπως μας βεβαίωσε ο Γιώργος Αλεξόπουλος, αδελφός της Ελένης, έδωσαν στον αρχισυμμορίτη Γιώτη πεντακόσιες (500) λίρες Αγγλίας. Για το γεγονός αυτό υπάρχουν κι άλλες έντυπες πληροφορίες πέρα απ΄ τις μαρτυρίες των Παλαιοξαριτών……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σελ 119. Άκουσα τη μάνα μας να ρωτάει μέσα από την πόρτα την ώρα που τα χτυπήματα πολλαπλασιάζονταν και οι φωνές δυνάμωναν:

          -Ποιοι είστε;.. Τι θέλετε;….

          Απάντησαν φωνές σκληρές, απότομες, προστακτικές τριών τεσσάρων ατόμων.

          -Ανοίξτε την πόρτα! Δημοκρατικός Στρατός!

…………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………….

Ανοίγοντας διάπλατα η πόρτα, η δασκάλα αντίκρισε γενειοφόρους να εισορμάνε βίαια και να την παραμερίζουν, αποσταλμένοι έλεγαν, τ΄αρχηγού.

          -Τι γυρεύτε; Τόλμησε η μάνα μας.

          -Τη συναγωνίστρια Όλγα ζητάει στην πλατεία ο αρχηγός. Να έρθει τώρα μαζί μας! Που είναι;

          Και παραμερίζοντας τη γυναίκα ανοιγόκλειναν τις πόρτες των διπλανών δωματίων, ερευνώντας με φακούς που κρατούσαν στα χέρια τους.

          -Τι το θέλετε τέτοια ώρα το κορίτσι! Να έρθω εγώ, αντιπρότεινε η μάνα μας……………………………………………………………………………

Στο διάδρομο είδα για τελευταία φορά μάνα κι αδελφή, ανάμεσα σε κουστωδία πέντε-έξι συμμοριτών.

………………………………………………………………………………………

Καημένη μάνα… Σε σένα αλήθευε εκείνη τη στιγμή η λαϊκή παροιμία «Από σένα, Χάρε, ξεφεύγω, σε σένα και χειρότερα καταντάω»………………………………………..Ίσως η μάνα μας να πίστευε πως η προσωπική της συνομιλία με τον αρχηγό θα έφερνε καλό αποτέλεσμα. Όποιος καπετάνιος και να ήταν. Όλοι τους της ήταν γνωστοί. ………………………………………………………………Κι εξάλου ο καπετάνιος ζητούσε ένα αθώο παιδί. Θα το υπερασπιζόταν. Θα το έσωζε, αν κινδύνευε. Δεν ξέραμε τότε για το παιδομάζωμα, που από καιρό είχε αρχίσει το κόμμα του λαού! Και ούτε ότι η όλη ιστορία ήταν ένα πρόσχημα, για να τραβήξουν τις γυναίκες παραέξω, στον τόπο του κρανίου, και να τις εκτελέσουν(σφάξουν-κατακρεουργίσουν) εφαρμόζοντας τις αποφάσεις που το στρατηγείο τους είχε πάρει πριν από μέρες. Αυτό θα το μάθαινα κι εγώ αργότερα…………………………η Όλγα μας παντρευόταν με το Χάροντα!

          ………………………………………………………………………………..

          Δεν με χωρούσε το σπίτι……………………………Αργότερα έμαθα πως εκείνες τις ώρες η μάνα μας και η Όλγα σφαγμένες κείτονταν στης εκκλησιάς το δρόμο. Στο μεταξύ η γιαγιά πλησίαζε στο Κροκύλειο………………………………………………………………………..

-Γύρισε πίσω, της είπε η Αθηνά. Τις σκότωσαν. Το χωριό φεύγει, ετοιμάζομαι και εγώ να φύγω.…………………………………………………

          Στο μεταξύ τα τραγικά συμβάντα πέρασαν σαν αστραπή στα γύρο χωριά κι ο κόσμος άρχισε να τα εγκαταλείπει ομαδικά Έφευγαν όλοι για τις πολιτείες, για να σωθούν……………………………………….. ………………………………………………………………………………………»

(Από σελ. 153-155)

Πρίν μερικά χρόνια γνωρίστηκα με τον Παναγιώτη Μπάστα από το Κλήμα Ευπαλίου ύστερα από δική του πρωτοβουλία.

Ο Μπάστας ήταν φύλακας φυλακών το 1949 στις φυλακές της Κέρκυρας.Εκεί γνώρισε πολλούς υπόδικους και θανατοποινίτες του Δημοκρατικού Στρατού, δηλαδή συμμορίτες, κι ανάμεσα τους έναν θηριώδη, όπως μου το περιέγραψε, συμμορίτη, με τα΄ όνομα Παπαϊωάνου Ηλίας. Είχε τραυματιστεί στο Γράμμο, αιχμαλωτίστηκε απ΄ τον Ελληνικό Στρατό κι  οδηγήθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας.

Αυτός , λοιπόν, καυχιόταν για τα κατορθώματά του κι ανάμεσα σ΄αυτά ισχυριζ’όταν ότι ήταν ένας από τους μαχαιροβγάλτες που έσφαξαν τη δασκάλα στο Κροκύλειο.  …………………………………..

Τυχαία και γύρω στα 1985 ο ίδιος συμμορίτης, που λευτερώθηκε με τα μέτρα ειρήνης του Πλαστήρα, συναντήθηκε σε νοσοκομείο της Αθήνας με το συγγενή μας Νίκο Ράπτη από το Κροκύλειο.

Ήταν στο ίδιο δωμάτιο με εγχείρηση κοίλης. Όταν έμαθε ότι ο Νίκος ήταν από το Κροκύλειο, του διηγήθηκε τη δράση του στην περιοχή, κάτω, λέει, απ΄ τις διαταγές του Γιώτη το 1947.

-Εγώ και δύο- τρείς άλλοι σκοτώσαμε τη δασκάλα στη Θεοτόκο, είπε.

-Τι σας έφταιξε; ρώτησε ο Ράπτης.

-Τίποτα! Δεν φταίγαμε εμείς. Άλλοι μας έβαζαν και κάναμε τους φόνους.

Ποιοι άλλοι, εκτός από τους αρχηγούς τους και τους πολιτικούς υπευθύνους των τμημάτων του Δημοκρατικού Στρατού και τους συμπαθούντες αυτούς και τα έργα τους.

……………………………………………………………………………….

Ένας παιδικός μου φίλος από το Κροκύλειο, ο Παρασκευάς Σερέλης, πριν τέσσερα ακριβώς χρόνια μου διηγήθηκε τα εξής, όταν η κουβέντα ήρθε στα γεγονότα του 1947: «……………………………… Ήταν ο συμμορίτης Σπύρος Καλλιαντέρης απ΄ την Αγλαβίστα και καταζητούσε τον αδελφό μου. Μη βρίσκοντας τίποτε έφυγε βλαστημώντας. Αυτός και ο Αλεξόπουλος Ηλίας απ΄ το ίδιο χωριό έσφαξαν τη δασκάλα στη Θεοτόκο. Το ξέρουμε αυτό όλοι στο χωριό»

Αργότερα έμαθα στο Ευπάλιο απ΄το Νίκο Καλαντζή ότι ο Γιώργος Νικολέτσος από το χωριό του ήταν εκείνος που κατέβασε το θανατηφόρο μαχαίρι στο λαιμό της δασκάλας. Έχει εξαφανιστεί από προσώπου γης και κανένας στη Φιλοθέη, το χωριό του, δεν τον ξαναείδε. Ένας ακόμα της ομάδος των δολοφόνων ήταν απ΄ τον Άβορο κι ακόμα ένας απ΄ τη Στρούζα»

(Από σελ.168-172)

«Εκείνο τον καιρό είχαμε τα μαντριά κοντά στη Θεοτόκο» μου είπε ο φίλος μου Κώστας Δάφνης, «και κοντά στα πράματα τη βραδιά των γεγονότων ήταν ο αδελφός μου Νίκος. Κοιμόταν στην ανθρωποταράτσα, όταν κοντά τη χαραυγή άκουσε τα σκυλιά να χλίβονται!

Πετάκτηκε έξω. Από πέρα στο λόγγο, στο δεντριά, άκουσε οχλοβοή απ΄ ανθρώπους και ζώα. Περνούσαν στο δρόμο που πάει στον Κόκκινο. Νύχτα και ακούγονταν σκουσμοί, φωνές γυναικείες και αντρικές ανάκατες. Αυτή η φασαρία κράτησε ως μισή ώρα. Ύστερα κι ο τελευταίος θόρυβος έσβησε πίσω απ΄ τη ράχη.

Σαν έφεξε καλά και πρίν βαρέσει ακόμα ο ήλιος, έβγαλε τα πράματα πέρα στη Ρουπακιά μαζί με  τον Πολυζώη, που είχε το δικό του μαντρί λίγο πάρα κάτω.

Έβγαλαν πέρα τα πράματα, πήγαν κι  αυτοί από κοντά.

Καθώς ανέβαιναν στο λόγγο, από κάτι τρόμαξαν τα πράματα και γύρισαν, προγκώντας προς τα πίσω. Πήγε ο Νίκος να δει τι ήταν.

Και είδε θέαμα φρικτό: Η Όλγα ξαίματη, μαυρισμένη στο ξύλο, τρυπημένη κοντά-κοντά με το μαχαίρι, μαζεμένη σ΄ ένα ματωμένο κουβάρι.

Σχισμένα , ματωμένα ρούχα εδώ κι  εκεί. Χαμόκλαδα, πέτρες, χορτάρια, χώματα ματωμένα, παραμερισμένα, έδειχναν πάλη και όργιο αίματος.

Λίγα μέτρα πιο κει, τεντωμένη ανάσκελα στη γης, η δασκάλα! Φόραγε μόνο ένα ρούχο, μουσκεμένο σε φρέσκο αίμα από μια βαθιά πληγή που έκανε μαχαίρι χωμένο στο λαιμό με κατεύθυνση την καρδιά. Ο κότσος είχε λυθεί κι άλλα μαλλιά τη σκέπαζαν κι  άλλα είχαν μπλεχτεί στα χορτάρια.

Μ΄ ανοιχτά τα μάτια και το στόμα κοίταζε τον ουρανό. Το ένα χέρι κρατιόταν ακόμα από τα χορτάρια και το δεξί είχε κοκαλιάσει πάνω στο στήθος, σχηματίζοντας το σημάδι του σταυρού. Είχε τα δυο μικρά δάκτυλα μαζεμένα και τα΄ άλλα τρία δεμένα, όπως κάνουμε το σταυρό μας. Ήρθε κι ο Πολυζώης. Είδε κι αυτός τη σφαγή και φύγαμε τρέχοντας»………………………………………………………………..

«Συλλογιέσαι», διέκοψε τις σκέψεις μου Κώστας « Το ίδιο παθαίνω κι εγώ κάθε φορά που θυμάμαι τα γεγονότα εκείνα. Μα όποια κι αν ήταν τα αίτια, κατηγορώ τους θεωρητικούς του κόμματος και τους αρχηγούς των τμημάτων για τα μαρτύρια που εν γνώσει τους γίνονταν στους ομήρους, που γίνονταν θύματά τους. Τους κατηγορώ για τη χρήση του μαχαιριού. Τους κατηγορώ για τις ατιμώσεις που έκαναν σε γυναίκες και γέροντες. Τους κατηγορώ, γιατί βασάνιζαν κι εξευτέλιζαν ένα παιδί μπροστά στη μάνα του, γιατί να της σπάσουν το ηθικό. Και ακόμα κατηγορώ, τους αρχηγούς, που συσκέφτηκαν, αποφάσισαν, διέταξαν και ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ τη σφαγή της δασκάλας! Κι ακόμα τους κατηγορώ, γιατί κατά την ίδια μέρα υπερηφανεύτηκαν στη Πενταγιού, όταν ο σύνδεσμος Α. Καρράς, που τον έστειλαν από το χωριό επίτηδες στον τόπο του μαρτυρίου, δήθεν για να διαπιστώσει μήπως καταφθάνουν αποσπάσματα στρατού και χωροφυλακής, ερωτήθηκε «τι είδες στο δρόμο;»κι εκείνος απάντησε «είδα φοβερά κατασφαγμένες δυο γυναίκες» τότε εκείνοι απάντησαν μεγαλόφωνα , για να ακουστούν από πολίτες και να περάσει η τρομοκρατία τους: «Έτσι σκοτώνουμε εμείς!» Κι αυτός ο αρχηγός λεγόταν καπετάν-Γιώτης.

Μα πιο πολύ κατηγορώ τους άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού, γιατί τά δέχτηκαν κι εκτέλεσαν αισχρές διαταγές ατιμάζοντας και θανατώνοντας ανθρώπους αθώους, συνανθρώπους τους. Κι ακόμα κατηγορώ τους αρχηγούς για την προσβολή των νεκρών, που άταφους διέταξαν ν΄ αφήσουνε για μέρες. Τους κατηγορώ για έλλειψη ανθρωπισμού, αξιοπρέπειας, μεγαλοψυχίας, ανεκτικότητας, μακροθυμίας, γενναιοψυχίας. Τους κατηγορώ ακόμα για το μίσος που έσπειραν ανάμεσα στον κόσμο, στους ανθρώπους, στο λαό και για τους τάφους που άνοιξαν για θέρο»

Σωστά θα ήταν τα κατηγορώ του φίλου μου του Κώστα, αν αφορούσαν ανθρώπινες προσωπικότητες..

 (Από σελ. 197-198)

Γνωρίζεις το Σπύρο τον Μπρούμα; Ρώτησα το Κώστα. Μου έλεγε την άλλη φορά ότι τότε, το 1947,δεκαεξάχρονος όντας, κρατούσε το σχοινί, το καπίστρι του μουλαριού που πάνω του είχαν φορτώσει τη δασκάλα, και το οδήγησε μέχρι το εκκλησάκι της Θεοτόκου. Έτσι ήταν μάρτυρας των όσων συνέβησαν στην ανάκριση της πλατείας από τον καπετάν Γιώτη. Είδε πως με τη βία ανέβασαν πάνω στο μουλάρι τη δασκάλα και την έδεσαν εκεί με το σχοινί, πως φώναζε στους δρόμους και ζητούσε βοήθεια καθώς η κουστωδία περνούσε έξω από τα σπίτια σχεδόν στο ιερό της εκκλησίας, πως τη χαράκωνα με τα μαχαίρια και πάνω στις  πληγές της έριχναν αλάτι για να υποφέρει περισσότερο και να το διασκεδάζουν, πως μπροστά στα μάτια της βίασαν τη θυγατέρα της και άλλα ακόμα.