1993 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΤΕΦΟΣ & ΘΥΜΙΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ( φωτογραφικό αρχείο Θ Στέφου ) 

Στο βυθό της λίμνης Μόρνου φωτογραφία του 1972

Παγίδες για πουλιά

Παγίδες για πουλιά

Παγίδες για πουλιά

[Λαογραφικά από τη ζωή των παιδιών της υπαίθρου]

(του Γεράσιμου Γρηγόρη σε διασκευή του Τάκη Ευθυμίου)

Οι παγίδες των πουλιών, σε παλιότερες εποχές, για τα παιδιά της υπαίθρου δεν ήταν απλά ένα  παιχνίδι που περνούσαν τις ώρες τους, τα καλοκαίρια, αλλά έπαιζαν και το ρόλο της ωφελιμότητας του κυνηγιού για βιοποριστικούς λόγους.

Τρία ήταν τα είδη των παγίδων που χρησιμοποιούσαν παλιά τα παιδιά της επαρχίας για να πιάνουν τα πουλιά: Η πετροπαγίδα, η ξυλοπαγίδα και το τενέλι.

Η πετροπαγίδα ή τσάκα αποτελούνταν από δυο πέτρες, μια πλακουδερή, την πλάκα, και μια τετράγωνη, το αντιστύλι, από τρία ίσια ξυλαράκια και από ένα πιο κοντό, πελεκημένο ή καμωμένο από σχισμένο καλάμι. Αυτό το τελευταίο το λένε σοφιλιαστάρι επειδή μ’ αυτό σοφιλιάζεται, δηλαδή στήνεται η παγίδα και πάνω σ’ αυτό ακουμπούσαν τα άλλα τρία ξυλαράκια. Αφού διάλεγαν το μέρος που θα έστηναν την τσάκα, έστρωναν στην κατάλληλη θέση τις δυο πέτρες και ανασήκωναν την πλάκα σε λοξή θέση.  Ακουμπούσαν στην κόψη της τετράγωνης πέτρας, με μικρή κλίση, το σοφιλιαστάρι και στην κορυφή του τοποθετούσαν το πρώτο ξυλαράκι, έτσι που να κρατούσε ανασηκωμένη την πλάκα. Δεν άφηναν το χέρι τους από το σοφιλιαστάρι αν δεν έβαζαν και στην κάτω άκρη του και τα δυο άλλα ξυλαράκια ακτινωτά, ώστε να ακουμπούν αντίστοιχα στα πλάγια της πλάκας, προς τη βάση της. Έτσι στήνονταν  η παγίδα. 

Για δόλωμα σκορπούσαν σπειριά δημητριακών κάτω από την πλάκα. Μερικές φορές έσκαβαν από κάτω μια λακούβα για να πιάσουν ζωντανό το πουλί. Συμπληρωματικά, κρεμούσαν κι από πάνω μια ακρίδα, με ανοιγμένα φτερά, ή ένα σκουλήκι για ζωντανό δόλωμα. Δίπλα στην παγίδα έστηναν και το πόστο που ήταν μια μακρουλή πέτρα ή ένα ξύλο μπηγμένο στο έδαφος, για να καθίσει το ανυποψίαστο πουλί. Απ’ αυτή τη θέση το πουλί μόλις έβλεπε το δόλωμα χυμούσε για να χορτάσει την πείνα του. Τρώγοντας όμως λαίμαργα, όλο και κάποιο από τα ξυλαράκια θα σκουντούσε απρόσεχτα με αποτέλεσμα να πέσει η πλάκα και να πιαστεί.

Η ξυλοπαγίδα είχε άλλη κατασκευή και άλλο μηχανισμό. Αποτελούνταν από τη βέργα, τα αδραξούλια (ίσια ξυλάκια), το σκουληκαντήρι, την κολόνα και το σουβλί. Μια γερή βέργα λυγαριάς ή αγριελιάς λυγίζονταν και κρατιόνταν σε σχήμα τόξου, δεμένη με δυο παράλληλα δεσίματα διπλού σπάγκου. Τα αδραξούλια περνούσαν κάθετα, σε κανονικές αποστάσεις, με χιασμό των διπλών σπάγκων και ξαναδένονταν στην καμπύλη του τόξου, αφήνοντας στο κέντρο του να κρεμόταν η θηλιά. Το σκουληκαντήρι γίνεται από χοντρή φρέσκια κληματόβεργα. Την έκοβαν με τον κόμπο της και την πελεκούσαν και την ξεμύτιζαν, τη γύριζαν και έχωναν τη μύτη της στην ψύχα προς τον κόμπο. Κάτω από τον κόμπο κάρφωναν με αγκάθι γκορτσιάς ή παλιουριού το σκουλήκι. Το σκουληκαντήρι το περνούσαν σαν σκουλαρίκι στο μεσιανό αδραξούλι.

Έστηναν την ξυλοπαγίδα περνώντας την κολόνα ανάμεσα από τ’ αδραξούλια της, στο επάνω μέρος, αφού τη στέριωναν στη γη. Στη διχάλα της κολόνας ακουμπούσαν το σουβλί, που η μια άκρη του κρατιόνταν στη θηλιά και η άλλη, η μυτερή, στο σκουλκαντήρι, αλλά ίσα-ίσα να στέκονταν. Φόρτωναν με λίγες αμάδες την παγίδα για να ‘χει βάρος και λίγο πιο πέρα έστηναν το πόστο. Έτσι όλα ήταν έτοιμα. Το σκουλήκι έπρεπε να ήταν ζωντανό για να κουνιόταν. Όταν έβλεπε τέτοιο δόλωμα το πουλί ήταν αδύνατο να μην πέσει στον πειρασμό και να μην ριχτεί. Έτσι, συνήθως, πιανόταν ζωντανό.

Το Τενέλι βασιζόταν στην ευλυγισία χλωρού κλαδιού και στη θηλιά. Υπήρχαν δυο τύποι, ο ένας ήταν με κολόνα (ίσιο ξύλο σε μέγεθος μπαστουνιού) που μπήχνονταν γερά στη γη. Η κορυφή του ήταν πελεκημένη και τρυπημένη για να έμπαινε το ποδόξυλο ή καθίστρα (ένα μικρό ξυλαράκι ξεμυτισμένο σαν μολύβι).

 Είχαν κι ένα γερό σπάγκο διπλό, που την αναδιπλωμένη άκρη του την κομπόθιαζαν, αφήνοντας μια μικρή θηλιά. Η άλλη άκρη του δένονταν χαμηλότερα σε κάποιο κοντινό λυγερό κλαδί ή σε βαθειά μπηγμένο ελαστικό κλαδί. Λύγιζαν το κλαδί προς το μέρος της κολόνας, τεζάροντας τον σπάγκο και πέρναγαν τη θηλιά και τον κόμπο από την τρύπα. Με το ποδόξυλο οριζόντιο βούλωναν την τρύπα για να μην περνάει ο κόμπος και τη στέριωναν τόσο, ίσα-ίσα για να στέκονταν. Άνοιγαν τη θηλιά κύκλο και την ακουμπούσαν με προσοχή πάνω στο ξυλαράκι. Το τενέλι ήταν πια στημένο. Μόλις καθόταν εκεί το πουλί με το βάρος του ενεργοποιούσε την παγίδα και πιανόταν με τη θηλιά από τα πόδια ζωντανό.

Άλλος τύπος τενελιού ήταν μια γερή βέργα λυγισμένη σε σχήμα τόξου, αλλά ανάποδα στημένη, με τις άκρες προς τα πάνω και την καμπύλη προς τα κάτω στερεωμένη στη γη ή πάνω σε κλωνάρι δένδρου. Το ένα άκρο ήταν πελεκημένο και με τρύπα και στο άλλο δεμένος ο διπλός σπάγκος με τη θηλιά. Το πουλί πιάνονταν όπως και στον προηγούμενο τύπο τενελιού.

Οι παγίδες αυτές στήνονταν στα αλώνια, όταν άδειαζαν από τις θημωνιές, στα χωράφια, σε κήπους και σε μέρη που περνούσαν συχνά τα πουλιά. Περιστερουδιές, δαγκανιώροι και συκοφαγάδες ήταν συνήθως τα θηράματα.  Τα σπουργίτια σπάνια πιάνονταν με τις παγίδες επειδή είναι πονηρά πουλιά.

Μ’ αυτόν τον τρόπο τα παιδιά περνούσαν τα καλοκαίρια τους. Τα πουλιά που έπιανε η παρέα τα θεωρούσε τρόπαια και αποτελούσαν γι’ αυτά μια διαφορετική λιχουδιά όταν τα τηγάνιζαν με κάνα δυο αυγά χτυπημένα. Έτσι αρταίνονταν τα ξελιγωμένα από τη χορτοφαγία και την οσπριοφαγία παιδιά της επαρχίας εκείνους τους στερημένους καιρούς!

Πηγή: «Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο»

Κυνήγι με τη σφενδόνα ( από το http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.gr/ )

Κυνήγι με τη σφενδόνα ( από  το http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.gr/ )

Κυνήγι με τη σφεντόνα

[Παιδικά κι απερίσκεφτα]

Του Τάκη Ευθυμίου

Η σφεντόνα ή καλύτερα λάστιχο όπως το λέγαμε εμείς ήταν το συνηθισμένο κυνηγητικό μας όπλο. Μερικές φορές χρησιμοποιούσαμε τη σφεντόνα και στον πετροπόλεμο. Την κατασκευάζαμε μόνοι μας μ’ ένα διχαλωτό κλωνάρι (τσιατάλα), δυο λάστιχα που κόβαμε από σαμπρέλα αυτοκινήτου ή στην καλύτερη περίπτωση προμηθευόμασταν από τα μπακάλικα της γειτονιάς κι ένα κομμάτι δέρμα, θήκη για τα βόλια που εκτοξεύαμε, κομμένο από παλιά παπούτσια.

Μη φαντασθείτε βέβαια πως κυνηγούσαμε κοτσύφια και μεγάλα πουλιά. Κανένα σπουργιτάκι, κομπαγιανάκι και τα κιτρινάκια ήταν ο στόχος μας. Τα βόλια ήταν μικρές στρογγυλές πέτρες που αφθονούσαν στο χαλιά του Σπερχειού.

Κάποιο παιδί της μεσαίας γειτονιάς που έμεινε κοντά στο νεκροταφείο σκέφτηκε την εξής ιδέα. Να χρησιμοποιούμε για βόλια χαλικάκια ψηφίδας τυλιγμένα σε χαρτί σαν σκάγια για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Μάλιστα, κατασκευάζαμε και αυτοσχέδιες καραμπίνες με λάστιχο για σταθερότερη σκόπευση. Φυσικά την  ψηφίδα οι τολμηροί την προμηθεύονταν από τα μνήματα του Νεκροταφείου. Με την ψηφίδα είχαμε τη δυνατότητα να σκοτώσουμε δυο μαζί πουλιά κι αυτό θεωρούνταν σπουδαίο κατόρθωμα. Ο Σπύρος και ο Δημητράκης τα κατάφερναν καλύτερα απ’ όλους μας!

Στη γειτονιά μου υπήρχε ένας πλάτανος όπου το σούρουπο κούρνιαζαν κάτι παχιά σπουργίτια. Ο φίλος μας ο Βασίλης μάς παρότρυνε να πάμε το βράδυ με το φακό να τα θαμπώσουμε και να τα τουφεκάμε εύκολα με το λάστιχο. Έτσι κι έγινε! Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι δεν λαθέψαμε ούτε μια φορά. Ήταν μια καθαρή γενοκτονία σπουργιτών που αργότερα βέβαια το μετανιώσαμε πικρά, αφού διαπράξαμε το έγκλημα από καπρίτσιο και παιδικό εγωισμό, ως σπουδαίο κυνηγητικό άθλο!

Μια άλλη φορά που χιόνισε βγήκα μοναχός μου κυνήγι με το λάστιχο στο Κουτσομύλι για κιτρινάκια που ήταν εύκολη λεία μιας και ήταν απολύτως απορροφημένα στο τσιμπολόγημα των πλατανοκούβαρων. Όπως μετακινιόμουν προσεχτικά για να τα σκοπεύσω να σου μπροστά μου ο γυμνασιάρχης με το δίκανο! Πάγωσα!

-Πως πάει το κυνήγι βρε; με ρωτάει. Εγώ προκειμένου ν’ αποφύγω τις συνέπειες, αφού η σφεντόνα θεωρούνταν απαγορευμένη για μας, του λέω:

-Να το χαλάσω το λάστιχο;

-Γιατί βρε τι σου φταίει; μου απαντάει αφοπλιστικά.

Αυτό μου έφτανε. Το βάζω στα πόδια για το σπίτι σχηματίζοντας την εντύπωση πως μου επέτρεψε να κυνηγάω και από τότε το διατυμπάνιζα στους φίλους μου με καμάρι!

Έρχεται το γρήγορο ίντερνετ στα χωριά μας

Έρχεται το γρήγορο ίντερνετ στα χωριά μας

Ανάπτυξη Ευρυζωνικών Υποδομών σε Αγροτικές “Λευκές” Περιοχές Φωκίδας

Ποια χωριά και συνοικισμοί της Δωρίδας εντάσσονται 

Η Φωκίδα εντάχθηκε, στο μεγαλύτερο τμήμα της, στο έργο με τίτλο «Ανάπτυξη Ευρυζωνικών Υποδομών σε Αγροτικές “Λευκές” Περιοχές της Ελληνικής Επικράτειας και Υπηρεσίες Εκμετάλλευσης - Αξιοποίησης των Υποδομών με ΣΔΙΤ» και συγκεκριμένα στο Lot 2 (περιοχή όπου εντάσσεται η Στερεά Ελλάδα) με ανάδοχο την εταιρεία ειδικού σκοπού RURAL CONNECT ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΕΕΣ (ΙΝΤΡΑΚΑΤ).

Όπως ανακοίνωσε ο βουλευτής Φωκίδας Ηλίας Κωστοπαναγιώτου εντός του έτους, διαβεβαίωσε η Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, αναμένεται και η υλοποίηση του έργου, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.

Τα χωριά και οι συνοικισμοί της Δωρίδας που εντάχθηκαν είναι:

Άβορος, Αλποχώρι, Αμυγδαλιά , Αρτοτίνα, Βραΐλα, Δάφνος, Διακόπι, Διχώρι, Δροσάτο, Δωρικό, Ζωριάνος, Ι.Μ. Βαρνάκοβας, Κάλλιο, Κάμπος, Καρούται, Καστράκι, Κερασιά, Κλήμα, Κόκκινος, Κονιάκος, Κουπάκι, Κριάτσι, Κροκύλειο, Λεύκα, Λευκαδίτη, Μαγούλα, Μοναστηράκι, Παλαιόμυλος, Παλαιοχώρι, Παραλία Σεργούλας, Πενταγιοί, Πεντάπολη, Περιβόλι , Περιθιώτισσα, Πηγή, Πύργος, Σκάλωμα, Στύλια, Συκιά, Σώταινα, Τείχιο, Τρίστενο, Υψηλό Χωριό, Φιλοθέη, Χιλιαδού.

Πηγή: http://dorida.blogspot.gr

Ασύρματο ίντερνετ στο Κροκύλειο

Η έλευση οπτικής ίνας στα χωριά μας είναι πολύ σημαντική και θα βελτιώσει την ποιότητα διαμονής των κατοίκων και επισκεπτών.  Έχουμε την εντύπωση πως η Φωκίδα αρχικά ήταν εκτός του προγράμματος, κάτι το οποίο απ' ότι φαίνεται γίνονται προσπάθειες να διορθωθεί. Μακάρι το έργο να πραγματοποηθεί γιατί τα χωριά μας εντάσσονται στις "λευκές" περιοχές της επικράτειας, που δεν έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε γρήγορο ίντερνετ. Το πρόβλημα αυτό προσπαθούν να το μετριάσουν κάποια από τα χωριά με την ανάπτυξη δικτύου wi-fi, μεταφέροντας σήμα (με ασύρματη ζεύξη) από το Λιδωρίκι (Κροκύλειο, Περιβόλι) ή το Παλιοξάρι (Αλποχώρι). Αυτά τα δίκτυα που αναπτύσσονται με κόστος των ίδιων των κατοίκων, έχουν πολλά προβλήματα και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν σε ταχύτητα, ποιότητα και αξιοπιστία την οπτική ίνα.

Το ηρώο των πεσόντων στην πλατεία του Αγίου Βασιλείου 

Υπέρ πατρίδος πεσόντες ....

Απόσπασμα από το εγκόλπιο , των απανταχού Κοκκινιωτών Δωρίδος ,( συγγραφέας ο  δάσκαλος Θεμιστοκλής  Κοράκης, έκδοση 1990 ).

Οι καστανιές του Χωριού 

Βόρεια - Ανατολικά του χωριού , και σε απόσταση 3 περίπου χιλ. από το χωριό και μετά από πορεία δια μέσου αρκετά καλού βατού αυτοκινητόδρομου , συναντούμε το μικρό δάσος των παμπάλαιων καστανιών . Οι καστανιές αυτές όπως αναφέρω είναι παμπάλαιες και υπολογίζεται περίπου ηλικία τους το λιγότερο 4 αιώνων ( 400 χρόνια ) .  Δηλαδή αρχάς του 1600 μ.χ .
Είναι και αυτές μια από τις όμορφες τοποθεσίες και ωραίο κόσμημα του χωριού . Στο μέσον αυτών βρίσκεται σαν διαμαντόπετρα το ευλαβικό πανοραμικό εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.  Στις 6 Αυγούστου που γιορτάζει το εκκλησάκι οι κάτοικοι του χωριού καθώς και άλλοι προσκυνητές από τα γειτονικά χωριά συγκεντρώνονται στο χώρο αυτόν για να εορτάσουν την Μεταμόρφωση του Σωτήρος , να κουβεντιάσουν για διάφορα ευκαιριακά θέματα και το σπουδαιότερον  να απολαύσουν τον δροσερό και παχυλό ίσκιο , μέσα στην Αυγουστιάτικη ζέστη του καλοκαιριού .
 Οι καστανιές αυτές παλαιότερα αποτελούσαν για το χωριό βασικούς πόρους διατροφής αλλά και εισόδημα με το οποίο κατα ένα μέρος ζούσαν οι κάτοικοι του χωριού.
 Τα κάστανα αυτά τα οποία μάζευαν ήταν ένα μέρος της τροφής των , αλλά ήταν και προϊόν εμπορίου με ανταλλαγή με αλλά προϊόντα .Χαρακτηριστικόν είναι  οτι μερικοί από τους κατοίκους τότε , με ζώα μετέφεραν στην Άμφισσα τα κάστανα και έπαιρναν ελιές .  Ένα κιλό κάστανα - ένα κιλό ελιές έτοιμες προς βρώσην.

Σήμερα οι καστανιές αυτές δεν είναι προσοδοφόρες καθόσον λιγοστά είναι τα κάστανα , αλλά είναι ένας περίπατος και μια ασχολία των κατοίκων , συνδυάζοντας το τερπνόν μετά του ωφελίμου.

Αυτά έχουμε να γράψουμε για το πανοραμικό τοπίο των καστανιών , ένα ακόμη στόλισμα για το χωριό.

εγκόλπιον απανταχού Κοκκινιωτών Δωρίδος

συγγραφέας, Κοράκης Θεμιστοκλής

Αγαπητοί φίλοι και μέλη τού συλλόγου Κόκκινου Δωρίδας σας προσκαλούμε την Κυριακή 11πμ στις 5..3..2017 για την κοπή πρωτοχρονιάτικης πίτας καθώς και εκλογές του νεου Διοικητικού συμβουλίου του πολιτιστικού συλλόγου μας στην στεγη τής Δ ωρικης αδελφοτητας Παγκράτι ιερωνος σας ευχαριστούμε.

Αθανάσιος Κωνσταντόπουλος 

θέση Μαρμαράκι στο κάμπο του χωριού οπου το σπίτι των Μπερτσέων .

Η φωτογραφία είναι του 1976 ,ο τόπος έχει έντονα αλλοιωθεί από τα έργα για την κατασκευή του φράγματος Μόρνου .

Προγόνων αναμνήσεις. Σπύρος Α Κολοκύθας 

Λιδωρίκι αρχές 1960 φωτογραφία από τον Α  Παντέλη  (Βαρδουσιώτης)

Μαθαίνοντας τους γειτόνους μας 

Οι παρακάτω πληροφορίες είναι από http://avoros-dorida.blogspot.gr/

Άβορος

Από το 1836 το χωριό ανήκει στο Δήμο Αιγιτίου ως Άβουρος και από το 1869 ως Άβορος. Στα 1912 αναγνωρίστηκε ως Κοινότητα. Βρίσκεται στην πλαγιά της Αετοράχης σε υψόμετρο 750 μ., και περιβάλλεται από δάσος με δρυς και καστανιές, έχοντας στα πόδια του συστάδες από πουρνομαζιές, ρείκια, κουμαριές, αριές, μέλεγες, ακακίες καθώς και υπεραιωνόβια ψηλά πλατάνια, γι’ αυτό η περιοχή τους αποκαλείται «Βαθιά πλατάνια». Αγναντεύει τις βουνοκορφές της Γκιώνας, της Οίτης, των Βαρδουσίων και τμήμα της λίμνης του Μόρνου. Η ίδρυση του χωριού άγνωστη, χάνεται βαθιά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Κατά την παράδοση, το παλιό χωριό βρισκόταν στη θέση Κυράσοβο, κοντά στο Μόρνο και στο σημερινό φράγμα, όπου σώζονται υπολείμματα παλαιών κτισμάτων. Οι άνεμοι και η υγρασία ανάγκασαν τους κατοίκους να μετεγκατεσταθούν στη σημερινή θέση, όπου εξασφάλισαν άφθονο νερό. Κάποιες οικογένειες πέρασαν απέναντι σε τοποθεσία πριν από το Παλαικάτουνο (σημερινό Κροκύλειο), όπου δημιούργησαν μικροοικισμό, τον Αβορίτη (μικρός Άβορος).
Μία από αυτές τις οικογένειες, ο Δημήτριος και η Βασιλική Τριανταφύλλου, υπήρξαν οι γονείς του Γιάννη Μακρυγιάννη, του θρυλικού αγωνιστή, στρατηγού του 1821 και ιστοριογράφου. Στο σημείο αυτό είχε στηθεί η προτομή του ήρωα, η οποία τώρα έχει μεταφερθεί στην είσοδο του Κροκυλείου. Η παράδοση πάλι αναφέρει ότι ο Άβορος υπήρξε μετόχι της μονής της Βαρνάκοβας και η άποψη αυτή ενισχύεται από τοποθεσία «Μετόχι», όπου υπήρχαν ίχνη ναΐσκου. Κοντά εκεί σώζεται και η ονομασία «κελί».
Το όνομα του χωριού δεν άλλαξε, αν και αρχικά θεωρήθηκε σλαβικής προέλευσης η ονομασία του. Κατά τους ντόπιους για την ετυμολογία της λέξης υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία φέρει τη λέξη προερχόμενη από τη λέξη βορός, που σημαίνει μαντρί βοοειδών και με το στερητικό α σημαίνει τόπο ακατάλληλο για μαντριά βοοειδών, όπως και είναι. Η άλλη θέλει τη λέξη σχετιζόμενη με το ρήμα βιβρώσκω (τρώγω), παράγωγο = βορά = τροφή, βορός, αχόρταγος και με το α, όχι αχόρταγος, χορτάτος. Ο Άβορος διέθετε πέντε νερόμυλους και οι κάτοικοι ήταν χορτάτοι από ψωμί, αλλά και από κτηνοτροφικά προϊόντα. Η εκδοχή αυτή θα είχε κάποια πιθανότητα, αν την ονομασία την έδιναν φιλόλογοι. Πάντως, στο Σερβο – Ελληνικό λεξικό βρήκαμε τη λέξη βουρός, που ερμηνεύεται ως πέτρινο περιτοίχισμα για σταυλισμό βοοειδών. Είναι η πιθανότερη εκδοχή, γιατί το 1836 το χωριό φέρεται με την ονομασία Άβουρος.
Όπως αναφέρει ο Κ. Δημόπουλος στο βιβλίο του «Δήμος Σκαλτσάς», ο Άβορος και τα κτήματά του ήταν τσιφλίκι του Φερχάτ Εφέντη, πρώην διοικητή του Λιδωρικίου και κατά το 1821 βοεβόδα των Σαλώνων. Περί το τέλος της επαναστάσεως επανήλθε στο Λιδωρίκι, αγόρασε με πειθαναγκασμό τον Άβορο και αγωνιζόταν έκτοτε να αναγνωριστεί η κυριότητα αυτή των Τούρκων. Κοντά στο Αβορόρεμα οι Τούρκοι είχαν αποθήκες και αποθήκευαν τα εισοδήματά τους από τη φορολογία (δεκάτη). Η θέση ονομαζόταν «μαγαζιά». Τα ίχνη των κτηρίων αυτών σκεπάστηκαν από τα νερά της λίμνης.
Η παλαιά εκκλησία Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που φέρεται κι αυτή σαν μετόχι της Βαρνάκοβας, έφερε την ονομασία «λόντζα» και θα πρέπει να υπήρξε ένα είδος κατακόμβης, γιατί ήταν σχεδόν υπόγεια και κατέβαιναν 10 – 12 σκαλοπάτια για να μπουν μέσα. Μη γνωρίζοντας οι χωριανοί την αξία της, την κατεδάφισαν και κατασκεύασαν νέα ομώνυμη στη θέση της το 1898, χρησιμοποιώντας υλικά και από την παλαιά. Ένα αγκωνάρι της παλαιάς που εντοιχίστηκε στη νέα, φέρει φθαρμένη σκαλιστή χρονολογία 292. Πρόκειται μάλλον για 1292 και έχει σβηστεί το ένα (1). Το ζωγραφιστό τέμπλο της παλαιάς εκκλησίας με ανεξίτηλα μέχρι σήμερα χρώματα, τοποθετήθηκε στα εξωκλήσια Άγ. Ιγνάτιο και Άγ. Γεώργιο. Υπάρχουν και τα εξωκλήσια Μεταμόρφωση του Σωτήρος και το πρόσφατα χτισμένο στην Αβορόραχη, αφιερωμένο στον Προφ. Ηλία και Αγ. Αθανάσιο.
Την παραμονή, ανήμερα της 15ης Αυγούστου και την επομένη γίνεται στον Άβορο το παραδοσιακό και μοναδικό πανηγύρι στην περιοχή στην μεγάλη πλατεία. Την τρίτη ημέρα κλείνει με διασκεδαστικά δρώμενα, όπως τραγούδια, τολμηρούς χορούς (πανωζέ), επίκαιρα σκετς, ο χορός του στολισμένου γαϊδάρου, τρίψιμο του πιπεριού και το σπάσιμο της κολοκύθας.

επιφανείς συμπατριώτες μας

Μακρυγιάννης (Ἀβορίτι Κροκύλιο  Δωρίδας 1797 - Ἀθήνα 1863)

Ἀγωνιστὴς τοῦ 1821, στρατιωτικὸς καὶ δραστήριο πολιτικὸ πρόσωπο μετὰ ἀπὸ τὴ δημιουργία τοῦ ἐλεύθερου ἑλληνικοῦ κράτους, αὐτοδίδακτος συγγραφέας Ἀπομνημονευμάτων. Τὸ πραγματικό του ὄνομα ἦταν Ἰωάννης Τριανταφυλλοδημήτρης. Τὸ 1820 μυήθηκε στὴ Φιλικὴ Ἑταιρεία καὶ ἀπὸ τότε ἀφοσιώθηκε στὸν Ἀγώνα. Πῆρε μέρος σὲ πολλὲς μάχες. Κατὰ τοὺς ἐμφύλιους τάχθηκε στὸ πλευρὸ τῶν κυβερνητικῶν καὶ μετὰ εἰσέβαλε στὴν Πελοπόννησο καὶ ἔμεινε ἐκεῖ γιὰ νὰ ὀργανώσει τὴν ἄμυνα ἐναντίον τοῦ Ἰμπραήμ. Ὑπερασπίστηκε ἡρωικὰ τὴν Ἀκρόπολη, ὅπου τραυματίστηκε τρεῖς φορές. Ἡ ἐπαναστατική του δράση κλείνει μὲ τὴ συμμετοχή του στὶς ἐπιχειρήσεις τοῦ Πειραιᾶ τὸ 1827. Μὲ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Καποδίστρια διορίστηκε «Γενικὸς ἀρχηγὸς Σπάρτης». Δυσανασχετώντας γιὰ τὴν ἀπραξία τῆς θέσης ἄρχισε νὰ γράφει τὰ «Ἀπομνημονεύματα» (1829). Χαιρέτησε μὲ θερμὰ λόγια τὴν ἄφιξη τοῦ Ὄθωνα, γρήγορα ὅμως ἀπογοητεύτηκε καὶ στράφηκε στὴν καλλιέργεια τῆς γῆς. Ὡς δημοτικὸς σύμβουλος ἔπεισε τὸ δημοτικὸ συμβούλιο τῆς Ἀθήνας τὸ 1837 νὰ ὑποβάλει στὸν Ὄθωνα ἀναφορὰ γιὰ τὴν παραχώρηση Συντάγματος. Ἡ πράξη του αὐτὴ ὁδήγησε στὴν παύση του, διάλυση τοῦ δημοτικοῦ συμβουλίου καὶ στὸν κατ᾿ οἶκον περιορισμὸ τοῦ ἰδίου. Ἀπ᾿ τὸ παλάτι θεωρήθηκε ὡς ὁ κύριος ὀργανωτὴς τῆς συνωμοτικῆς κίνησης ποὺ ὁδήγησε στὴν Ἐπανάσταση τῆς 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Τὸ Μάρτιο τοῦ 1853 δικάστηκε ἀπὸ στρατοδικεῖο γιὰ ἐσχάτη προδοσία καὶ καταδικάστηκε σὲ θάνατο. Ἀποφυλακίστηκε ἀργότερα μὲ τὴ μεσολάβηση τοῦ Δημητρίου Καλλέργη. Μετὰ τὴν ἔξωση τοῦ Ὄθωνα τοῦ ξαναδόθηκε ὁ τίτλος τοῦ ἀντιστρατήγου (1862).

Νικόλαος Κοράκης , στην αυλή του σπιτιού του   (γεννήθηκε το 1900 και απεβίωσε το 1998 )

1962, Ο Αθανάσιος Στέφος στο μαγαζί του

Ανάβαση στη Γκιώνα

Ανάβαση στη Γκιώνα

Ανάβαση στη Γκιώνα, κορυφή Πυραμίδα 2510 μ (5/6/2016) 

                                              [Του Στέφανου Σταμέλλου]        

Η Γκιώνα, το βουνό του Γκιώνη, του Γιάννη, στα Αρβανίτικα, είναι το πέμπτο βουνό της Ελλάδας σε ύψος, μετά τον Όλυμπο, τον Σμόλικα, το Βόρρα (Καιμακτσαλάν), και τον Γράμμο. Είναι από τα πιο αγαπημένα βουνά των ορειβατών και των αναρριχητών. Πολύπαθο βουνό με πλούσια ιστορία τόσο από την τουρκοκρατία, όσο κι από την Εθνική μας Αντίσταση, τα γνωστά λημέρια της Γκιώνας.

Πολύπαθο κι από την σκοπιά της εκμετάλλευσης του υπόγειου πλούτου της, του βωξίτη, που έχει ως συνέπεια το ξεκοίλιασμα και την κατασπατάληση της φυσικής του ομορφιάς, του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι γνωστές άλλωστε οι διαμαρτυρίες των κατοίκων και των φορέων της περιοχής, ιδιαίτερα της βορειοανατολικής πλευράς του βουνού, οι  οποίες δυστυχώς καταλήγουν σε «ώτα μη ακουόντων».

Βουνό κατάφυτο από έλατα και κέδρους, αποτελείται, όπως και ο Παρνασσός, από ασβεστολιθικά στρώματα και είναι ανεπιφύλακτα ένα από τα σπουδαιότερα ορεινά φυσικά οικοσυστήματα της Στερεάς Ελλάδας. Στη Γκιώνα, έχει επιβιώσει ένας πολύ μικρός πληθυσμός αγριόγιδων, απειλούμενο διαρκώς, καθώς και πολλά είδη αρπακτικών πουλιών. 

Η κορυφή έχει τρεις βασικές προσβάσεις. Τη νότια, από το Φαράγγι της Ρεκάς και τη Βίνιανη Φωκίδας, τη βορειοδυτική από το Λαζόρεμα και την Συκιά, και την πιο γνωστή, τη βορειοανατολική, από τα Μνήματα και την Καλοσκοπή (ή Κουκουβίστα, φωλιά του Κούκου, σλάβικο όνομα). Πολύ γνωστό είναι και το Μονοπάτι του Καραγιάννη με πολύ δύσκολη ανάβαση. Το μονοπάτι του Καραγιάννη, ξεκινά από το Λαζόρεμα στα 1200μ. και καταλήγει στη κορυφογραμμή νότια της κορφής στα 2450μ. Υπάρχουν επίσης αρκετές ακόμη δευτερεύουσες ορειβατικές διαδρομές.

Έχει ένα καταφύγιο που είναι στη διαδρομή της Ρεκάς – κορυφή στη θέση «Λάκα Καρβούνη» και ανήκει στον Πεζοπορικό Όμιλο Αθηνών(ΠΟΑ). Επίσης υπάρχουν πολλά καλά και γνωστά αναρριχητικά πεδία, όπου γίνονται και μαθήματα για νέους αναρριχητές. Εδώ είναι και η μεγαλύτερη ορθοπλαγιά των Βαλκανίων(1.100μ γκρεμός) πάνω από το χωριό Συκιά, την οποία ανέβηκε αναρριχητικά πρώτη φορά τη δεκαετία του ’50 ο Μιχαηλίδης.

Είναι γνωστή για τις χειμερινές αναβάσεις, γιατί έχει μια σχετικά εύκολη ανάβαση, ακόμη και με άσχημες καιρικές συνθήκες. Η γνωστή σε όλους τους ορειβάτες «Βαθιά Λάκα» είναι το οροπέδιο κάτω και βόρεια της κορυφής, που το χειμώνα συναντάει κανείς ορειβάτες με σκηνές. Παλαιότερα ήταν πλούσιος καλοκαιρινός βοσκότοπος για τα πρόβατα, με αρκετές στρούγκες

Οι ορειβάτες της Λαμίας και της γύρω περιοχής θεωρούμε «υποχρέωσή» μας να κάνουμε δύο αναβάσεις το χρόνο στη Γκιώνα, μια χειμερινή και μια …άλλη. Αυτή τη φορά μας «μπήκε» να δοκιμάσουμε τις δυνάμεις μας με το Χρήστο παραβιάζοντας την βασική αρχή της ορειβασίας, των «τριών ατόμων στο βουνό». Χωρίς πολλές περιστροφές φύγαμε οι δυο μας ακολουθώντας τη γνωστή διαδρομή: Λαμία, Παύλιανη, Καλοσκοπή. Πριν την Καλοσκοπή φεύγει χωματόδρομος δεξιά προς το βουνό και ακολουθούμε τα σήματα, γιατί έχει πολλές διασταυρώσεις. Περνώντας τη βρύση με το κανάλι ο δρόμος γίνεται δύσκολος και αναγκαστικά αφήνουμε το αυτοκίνητο στις πρώτες τραβέρσες. 

Από κει ακολουθούμε το μονοπάτι και τα κόκκινα σημάδια για κορυφή. Περνώντας τη Βαθειά Λάκα, αφήνουμε το μονοπάτι και κάνουμε τη γνωστή κόψη πάνω από το οροπέδιο «κυνηγώντας» τα λούκια με το ελάχιστο χιόνι… Είπα στο Χρήστο να κάνουμε και έναextreme κομμάτι. “Ο άνθρωπος χρειάζεται δυσκολίες. Είναι απαραίτητες για την υγεία”όπως λέει ο Ελβετός ψυχίατρος Karl Jung. Σε 3 ώρες φθάσαμε στην κορυφή με ένα σχετικά αργό περπάτημα φωτογραφίζοντας τα λουλούδια και τις ομορφιές του βουνού. 

Ευχάριστη έκπληξη τα τρία αγριόγιδα κάτω από την κορυφή, που μας κατάλαβαν από πολύ μακριά και έτρεξαν να κρυφτούν βορειοδυτικά προς την ορθοπλαγιά. Προλάβαμε ευτυχώς να τα φωτογραφίσουμε. Όλη η περιοχή Ρεκά - Βαθιά Λάκκα - Λαζόρεμα είναι ο τυπικός βιότοπος του αγριόγιδου, αυτού του πανέμορφου και σπάνιου θηλαστικού, που στην Γκιώνα, όπως και στην Οίτη, έχει βρει το κυριότερο καταφύγιό του στη Νότια Ελλάδα. Κανείς δεν ξέρει πόσα ακριβώς είναι ακόμα, αλλά είναι σίγουρο ότι διαρκώς λιγοστεύουν, κυρίως από το παράνομο κυνήγι.

Στην κορυφή συναντήσαμε και τη μικρή ομάδα του Ορειβατικού Συλλόγου Αιγίου, οι περισσότεροι νέα παιδιά με όρεξη για το βουνό. Για νερό, στη διαδρομή έχει βρύση λίγο πιο κάτω από τη Βαθιά Λάκα. Υπάρχει επίσης και μια βρύση στο τέλος της ανάβασης από το Λαζόρεμα, λίγο πριν το οροπέδιο.

Η επιστροφή πάντα θεωρείται εύκολη, αλλά δύσκολη για τα γόνατα… για όσους θέλουν να έχουν… 

Μέρα καλή - Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος - αλλά …στο βάθος σύννεφα. Εκτός από τα «σύννεφα» της ανεργίας, του μισθού, της σύνταξης και των απαιτήσεων των δανειστών, έχουμε τα βαριά «σύννεφα» της εμπορευματοποίησης των φυσικών πόρων, της έλλειψης σεβασμού στο περιβάλλον και τη φύση, τα «σύννεφα» της κλιματικής αλλαγής, της μη βιωσιμότητας. Μακάρι να φέρουν απλή βροχή και όχι  καταιγίδα… Τη βροχή θα την αντέξουμε. Την καταιγίδα;

Στέφανος Σταμέλλος

http://www.e-ecology.gr

http://e-onthemountain.blogspot.com

Ανακοινωθέν της Ι.Μ. Φωκίδος για την Ι.Μ. Παναγίας Βαρνάκοβας 

Posted: 31 Jan 2017 07:00 PM PST

Στην δυσάρεστη και τραγική θέση βρέθηκε από εχθές η Ιερά Μητρόπολή μας μετά από την ολοκληρωτική καταστροφική πυρκαϊά που ξέσπασε στο ιστορικό μοναστήρι του 11ου αιώνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βαρνακόβης την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017.

Η πυρκαϊά ξεκίνησε από άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία. Οι ισχυρές δυνάμεις της Πυροσβεστικής (Ναυπάκτου, Αχαΐας, Ιτέας, Μεσολογγίου) έδωσαν μάχη με τις φλόγες για να περισώσουν το ιστορικό μοναστήρι. Η φωτιά λόγω της παλαιότητας των εγκαταστάσεων εξαπλωνόταν με ταχύτητα με αποτέλεσμα το έργο της πυροσβεστικής ήταν αρκετά δύσκολο.

Η καταστροφική πυρκαϊά ήταν ολοκληρωτική για το ιστορικό μοναστήρι. Οι 17 περίπου μοναχές είναι καλά στην υγεία τους και κατάφεραν να σώσουν την θαυματουργική εικόνα της Παναγίας της Βαρνάκοβας καθώς και τα Ιερά Λείψανα της Μονής.

Σε λίγες ημέρες μετά την αποχώρηση των δυνάμεων της πυροσβεστικής, η Ιερά Μονή Παναγίας Βαρνακόβης θα ξεκινήσει της προσπάθειες αποκατάστασης των ζημιών με την βοήθεια της Ιεράς Μητροπόλεως αλλά και του κόσμου.

Ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας από την πρώτη στιγμή στάθηκε στο πλευρό των μοναζουσών της Ιεράς Μονής και κάνει έκκληση προς τους πιστούς γνωρίζοντας την κρισιμότητα της οικονομικής συγκυρίας, ώστε να βοηθήσουν προκειμένου να αρχίσει εκ νέου η ανοικοδόμηση του ιστορικού μοναστηριού, καθώς και η επιβίωση των 17 μοναζουσών.

Για την ανοικοδόμηση της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βαρνακόβης, η Ιερά Μονή άνοιξε τραπεζικό λογαριασμό στον οποίο μπορούν να συνδράμουν όσοι το επιθυμούν για την αναβίωση και πάλι της ιστορικής μονής. Ο λογαριασμός έχει ανοιχτεί στο κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας και ο αριθμός είναι:

IBAN Λογαριασμού GR7101104260000042654500125

Επίσης για πληροφορίες σχετικά με τη μονή μπορείτε να απευθυνθείτε στο τηλέφωνο της Ιεράς Μητροπόλεως 22650 28224 και στο τηλ. της Μονής 6946 248 615.

ΑΝΑΤΡΙΧΙΛΑ : Ιστορική Ι. Μ. της ΠΑΝΑΓΙΑΣ που έκαψαν οι τούρκοι το 21 παίρνει φωτιά αμέσως μετά την παραβίαση του τούρκου αρχηγού στα ΙΜΙΑ

Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας

Η ΠΑΝΑΓΙΑ της Βαρνάκοβας ξαναδίνει σημάδι , όπως την παραμονή του τορπιλισμού της Έλλης.

Εγώ αδελφοί τα γράφω και ανατριχιάζω.

Αυτή η τελευταία Κυριακή του Ιανουαρίου είχε από όλα.

Εσείς κρίνετε αν όλα αυτά που συμβαίνουν είναι τυχαία ή σύμπτωση ή ένα σημείο μεγάλο για επικίνδυνο γεγονός που πλησιάζει στην ταλαιπωρημένη και αδικημένη πατρίδα.

Δεν πέρασε λίγη ώρα που ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της γειτονικής χώρας, Χουλουσί Ακάρ, παραβιάζοντας με θρασύτητα τα χωρικά μας ύδατα στα ΙΜΙΑ, Κυριακή ημέρα του ΘΕΟΥ που συνέπιπτε με την μνήμη της απώλειας των αδικοχαμένων τριών παλληκαριών μας στην βραχονησίδα των Ιμίων …σε λίγο παίρνει φωτιά το Ιστορικό Μοναστήρι της Βαρνάκοβας που κάηκε από τους τούρκους στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 γιατί προσέφερε τα μέγιστα στο υπόδουλο γένος των Ελλήνων Ορθοδόξων- Ρωμιών.

ΞΥΠΝΗΣΤΕ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ της Βαρνάκοβας μας έδωσε επίσης μεγάλο σημείο παραμονές του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.
«Θαυμαστὸ γεγονὸς ὑπῆρξε καὶ τὸ ἄνοιγμα τοῦ προσώπου τῆς Θαυματουργῆς εἰκόνας τῆς Παναγίας, παραμονές τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τό 1940. 

Μερικοὶ ἀπὸ τοὺς γηραιότερους κατοίκους οἱ ὁποῖοι ἦσαν παρόντες στὸ γεγονός, λέγουν ὅτι ἦσαν μεταξὺ τοῦ πλήθους τῶν Προσκυνητῶν ποὺ εἶχε κατακλύσει τὸ Μοναστῆρι, ποὺ πανηγύριζε τὸν δεκαπενταύγουστο τοῦ 1940, ὅταν μέσα στὴν Ἐκκλησία αἰσθάνθησαν βουὴ καὶ τρυγμό.

Κοίταξαν πρὸς τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας ζητώντας τὴν βοήθειά Της γιὰ τὸν τοπικὸ σεισμὸ ποὺ αἰσθάνθησαν. 

Τότε, ἄκουσαν «κράκ» καὶ εἶδαν στὸ πρόσωπο στὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας νὰ γίνεται μιὰ ἐγκάρσια ρωγμὴ ἡ ὁποῖα ὑπάρχει μέχρι σήμερα, καὶ εἶπαν· «κάτι κακὸ θὰ συμβεῖ». 

Τὴν ἐπόμενη μέρα ἔμαθαν ὅτι ἐκείνη τὴν στιγμὴ οἱ Ἰταλοὶ τορπίλισαν ὑπούλως τὸ πλοῖο Ἕλλη ποὺ πῆγε Προσκυνητὰς στὴν Τῆνο.» [ἀντιγραφὴ ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς Ἱ. Μονῆς «Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας Βαρνάκοβας», 1997] analogion.gr/

Σήμερα Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017

ΩΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 

ΠΡΩΙ-ΠΡΩΙ σκάζει μύτη ο θρασύδειλος τούρκος

«Με τα νεύρα της Αθήνας παίζει η Άγκυρα, καθώς μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου για τη μη έκδοση των 8 αξιωματικών στην Τουρκία και τις απειλές του Ταγίπ Ερντογάν, σήμερα το πρωί μια πυραυλάκατος προσέγγισε τα Ιμια.

Το περιστατικό έγινε περίπου στις 11 το πρωί της Κυριακής, όταν τουρκική πυραυλάκατος μαζί με δύο ταχύπλοα των ειδικών δυνάμεων με κομάντος φάνηκε να κατευθύνονται με ταχύτητα προς τις δύο βραχονησίδες. Μάλιστα, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, στην πυραυλάκατο επέβαινε ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της γειτονικής χώρας, Χουλουσί Ακάρ.

Το ΓΕΕΘΑ απαντά στην τουρκική πρόκληση στα Ιμια: Υπήρξε παραβίαση υδάτων» http://www.iefimerida.gr/

ΣΕ ΛΙΓΗ ΩΡΑ
«Στις φλόγες έχει παραδοθεί το ιστορικό μοναστήρι της Βαρνάκοβας στη Ναυπακτία.
Η φωτιά έχει προσλάβει μεγάλες διαστάσεις, με αποτέλεσμα να καίγονται οι κοιτώνες του μοναστηριού, ενώ εκτός κινδύνου βρίσκονται οι μοναχές, οι οποίες έχουν μεταφερθεί σε ασφαλές σημείο. 

Παράλληλα, μάχη με τις φλόγες δίνουν 16 πυροσβέστες με 8 οχήματα, που προσπαθούν να περιορίσουν την φωτιά.» thetoc.gr

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΒΑΡΝΑΚΟΒΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ και την ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Ολοκαύτωμα λευτεριάς η Βαρνάκοβα…

Ιδρώτα, δάκρυ και αίμα πρόσφερε ο Βαρνακοβίτης Καλόγερος στον Χριστό και στην αγαπημένη του Πατρίδα…
Ας είναι αναπαυμένες οι ψυχές τους και ας μας ευλογούν. Άφησαν υπόδειγμα ζωής και θυσίας.

«H Βυζαντινή Μονή της Βαρνάκοβας βρίσκεται 45 περίπου λεπτά ανατολικά της Ναυπάκτου, προς τον παλαιό δρόμο του Λιδωρικίου, πέραν του Ευπαλίου.

Είναι κτισμένη το 1077 μ.Χ. από τον Όσιο Αρσένιο τον Βαρνακοβίτη, επάνω σ’ ένα μικρό λόφο και μέσα σ’ ένα απέραντο δάσος από δρυς και αγριοκαστανιές.

Το Καθολικό είναι σε ρυθμό Βασιλικής μετά τρούλλου και το δάπεδο αποτελείται από θαυμάσια μαρμαροθετήματα του 11ου αιώνος.

Οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου Κομνηνοί, εβοήθησαν οικονομικώς τη Μονή και της εδώρησαν πολλά κτήματα στην κοιλάδα του Μόρνου, που έφθαναν μέχρι τη θάλασσα, και νησιά του Κορινθιακού.

Το 1826 η Μονή κατεστράφη μερικώς από τους Τούρκους και ανεκαινίσθη από τον I. Καπποδίστρια το 1831.

Η ιστορία του Μοναστηριού είναι πράγματι συγκλονιστική. Η προσφορά του στο Έθνος πολύ μεγάλη, γιατί δεν επρόκειτο μόνο για οικονομική ενίσχυση, αλλά για κάτι πολύ βαθύτερο.

Το Μοναστήρι της Παναγίας της Βαρνάκοβας διά της Χάριτός Της ήταν και είναι πνευματικό θησαυροφυλάκιο, τόσο για τους Στερεοελλαδίτες, όσο και για κάθε προσκυνητή. Ήταν και είναι ιερό καταφύγιο μέσα στη θανάσιμη παγωνιά της οποιασδήποτε μορφής σκλαβιάς και δυστυχίας. Ζεστασιά ζωής, παρηγοριά θεοδώρητη, παρουσία Κυρηναίου, όπως και κάθε Ιερά Μονή, στην ανηφορική πορεία των πιστών όλων των αιώνων.

Κυρίως όμως στις φοβερές εποχές της Τουρκοκρατίας, της Ενετοκρατίας και τώρα της υλοκρατίας.

Το πρώτο χτύπημα το δέχθηκε η Μονή της Παναγιάς κατά το δεύτερο ήμισυ του 15ου αιώνος. Ενώ κατόρθωσε να ξεφύγει τα δεινά της Φραγκοκρατίας και τον φθόνο των Λατίνων, διότι ανήκε εδαφικώς στο Δεσποτάτο της Ηπείρου και προστατεύτηκε από τους άρχοντες Κομνηνούς, όταν εξαπλώθηκαν οι Τούρκοι στην Ελλάδα, υπέστη την πρώτη καταστροφή.

Κατά πληροφορίες, το Μοναστήρι παραδόθηκε τότε στις φλόγες και κατεστράφη μερικώς. Κατάφερε όμως, με τη βοήθεια της Θεοτόκου, να συνεχίσει την θεοφιλή πορεία του ως θείο εργαστήριο αρετής και εξαγιασμού φιλοθέων ψυχών.

Το δεύτερο χτύπημα το δέχθηκε τον Μάιο του 1826 από τους Τούρκους, ως εκδίκηση για τα όσα έπραξε και αγωνίστηκε εναντίον της τυραννίας τους μέσα στα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς.

Περιέθαλψε, έθρεψε, παρηγόρησε, ενίσχυσε, προστάτευσε, μόρφωσε (με Κρυφό Σχολειό σε επίπεδο Σχολαρχείου) και τελικά πολέμησε στο πλευρό του μαρτυρικού και αγωνιζομένου Έλληνα, για να δοθή το τίμημα της Ελευθερίας.

Μετά την έξοδο του Μεσσολογγίου, το Μοναστήρι φιλοξένησε μια ομάδα από τα ηρωικά γυναικόπαιδα, τα οποία ενώ κατέφυγαν στον άη – Συμιό, αρβανιτιά τα κατεδίωξε και κυνηγημένα έφθασαν στην Βαρνάκοβα, όπου βρήκαν στοργική φιλοξενία και περιποίηση. Μετά, για περισσότερη ασφάλεια, τα φυγάδευσαν στα Σάλωνα.

Επακολούθησε στις 3 Μαΐου του 1826 η πολιορκία της Μονής από στρατεύματα του Κιου-ταχή. Μετά από ηρωική αντίσταση 150 υπερασπιστών της Μονής, έναντι 4000 Τούρκων επί 23 ημέρες, αφού αναγκάστηκαν στρατιωτικοί και Μοναχοί να κάνουν έξοδο στις 26 Μαΐου, οι Τούρκοι κατέλαβαν το Μοναστήρι και ανατίναξαν τον Ναό με πυρίτιδα!
Ολοκαύτωμα λευτεριάς η Βαρνάκοβα…

Ιδρώτα, δάκρυ και αίμα πρόσφερε ο Βαρνακοβίτης Καλόγερος στον Χριστό και στην αγαπημένη του Πατρίδα…
Ας είναι αναπαυμένες οι ψυχές τους και ας μας ευλογούν. Άφησαν υπόδειγμα ζωής και θυσίας.
pemptousia.gr/23 Αυγούστου 2014

Με πίστη και ελπίδα

Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας

Η πυρκαγιά σύμφωνα με κάποιες πηγές φέρεται να προήλθε από τον ξυλολέβητα της Μονής και γρήγορα επεκτάθηκε στα υπόλοιπα τμήματα λόγω των εύφλεκτων υλικών - Στη μεγάλη επιχείρηση της κατάσβεσης πήραν μέρος 11 οχήματα της Πυροσβεστικής

Μια πολύ δύσκολη μέρα για το Χριστεπώνυμο πλήθος της περιοχής,από την μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε σχεδόν στο σύνολό της την Ι. Μ. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Βαρνάκοβα του νομού Φωκίδας.

Σύμφωνα με πληροφορίες έχει καταστραφεί ολοσχερώς ο χώρος όπου γινόταν αναστήλωση στη Μονή, καθώς και τα κελιά των μοναχών, οι οποίες απομακρύνθηκαν από το χώρο και δεν θα επιστρέψουν, καθώς δεν μπορεί πλέον η Μονή να κατοικηθεί.

Η πυρκαγιά σύμφωνα με κάποιες πηγές φέρεται να προήλθε από τον ξυλολέβητα της Μονής και γρήγορα επεκτάθηκε στα υπόλοιπα τμήματα λόγω των εύφλεκτων υλικών.






Από την καταστροφική μανία της φωτιάς γλύτωσαν μόνο το παλαιό και νέο καθολικό της μονής, καθώς και ο χώρος της έκθεσης. Διασώθηκαν επίσης τα Ιερά λείψανα και η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας, ενώ το αρχείο της Μονής καταστράφηκε.

Στην μεγάλη επιχείρηση της κατάσβεσης πήραν μέρος 11 οχήματα της Π. Υ.  από την Ναύπακτο,την Πάτρα,το Αίγιο,το Μεσολόγγι,την Άμφισσα,από την 6η ΕΜΑΚ υπό τον συντονισμό του διοικητή των πυροσβεστικών δυνάμεων της περιφέρειας αρχιπύραρχου κ. Κυριακόπουλου.  Να σημειωθεί επίσης ότι στον χώρο έσπευσαν από την πρώτη στιγμή ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φωκίδας κ. κ. Θεόκτιστος, καθώς και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου κ. κ Ιερόθεος οι οποίοι ενημερώνονταν διαρκώς για την πορεία της κατάσβεσης.

Εκ της πολιτικής ηγεσίας στο χώρο βρέθηκαν ο δήμαρχος Δωρίδας Γ. Καπεντζώνης και ο αντιδήμαρχος κ. Αν.  Ευσταθίου





Είναι από τα ιστορικότερα μοναστήρια της Στερεάς Ελλάδας και στέκει στην κορυφή ενός λόφου στα Βαρδούσια, μέσα σε πυκνό δάσος, που δεν κινδυνεύει από τις φλόγες, στο νοτιοδυτικό άκρο της Φωκίδας από το 1047. Εδώ υψώθηκε η σημαία της Επανάστασης του 1821, τρεις μέρες μετά την Αγία Λαύρα και σήμανε την έναρξη του Αγώνα στη Ρούμελη.

Ανάμεσα στα κειμήλια που φιλοξενούνται στο μοναστήρι, υπάρχει η εικόνα της Παναγίας Βαρνάκοβας, που χρονολογείται από κτίσεως του ναού και η οποία διασώθηκε από τους πυροσβέστες, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες. Σύμφωνα με την παράδοση, το εμφανές ράγισμα κατά μήκος του προσώπου που φέρει η εικόνα δημιουργήθηκε από τοπικό σεισμό που συνέβη στις 15 Αυγούστου 1940, την ώρα του τορπιλισμού της «Έλλης» στην Τήνο.

Πηγή: nafpaktianews, npress

Βαρνάκοβα

Κάηκε το Μοναστήρι της Βαρνάκοβας.

Κάηκαν τα Αρχεία και τα κελιά των μοναχών, γλίτωσαν η Εικόνα, τα "λείψανα" και το αρχονταρίκι. Φωτιά μάλλον από ξυλόσομπα.

φωτογραφία του Θύμιου Αλεξανδρή

Α. Παντελή Βαρδουσιώτη, τον φωτογράφο από την κάτω Μουσουνίτσα , που με τον φακό του έχει καταγράψει την ιστορία του τόπου μας.

Το blog Φθιωτικός Τυμφρηστός  το Σεπτέμβριο του 2015 είχε  ενα εξαίρετο αφιέρωμα στον 

Α. Παντελή Βαρδουσιώτη, τον φωτογράφο από την κάτω Μουσουνίτσα , που με τον φακό του έχει καταγράψει την ιστορία του τόπου μας.

Δυο άλλοι  φωτογράφοι της περιοχής μας με σπουδαίο έργο ήσαν ο Σ Γιαλαμάς και ο Ν Πανουργιάς για τους οποίους έχει γράψει ο Κ Καψάλης στο Λιδωρικι .

Κ Μπερτσιάς 

Απόστολος Παντέλης φωτογράφος

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ

Ο «Βαρδουσιώτης» Φωτογράφος-Λογοτέχνης

[Του Γιάννη Σαντάρμη-Ποιητή]

Κοπάδι από τραγιά στα Βαρδούσια 1960

Εργοτάξιο χωριανών του Ψηλού Χωριού Ιούλιος 1956

Ο Αποστόλης Παντέλης γεννήθηκε στην Κάτω Μουσουνίτσα της Φωκίδας το 1917 και πέθανε στις 7-9-2003 στην Αθήνα. Ήταν υψηλόσωμος άνδρας, αρρενωπός. Υπηρέτησε, ως κληρωτός, τη στρατιωτική του θητεία στο 420 Σύνταγμα Ευζώνων Λαμίας με το βαθμό του υποδεκανέα. Τελειώνοντας το στρατιωτικό, αυτοστρατολογήθηκε, κατά τα τέλη του Νοεμβρίου 1942, και κατατάχθηκε στα  στρατιωτικά τμήματα της αντιστασιακής οργάνωσης του καπετάνιου Ναπολέοντα   Ζέρβα, ετών 25 τότε, με το ψευδώνυμο Βαρδουσιώτης και υπηρέτησε έως τις 12 Φεβρουαρίου 1945, ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, έχοντας, ως διοικητής πυροβόλων, 30 άνδρες στις διαταγές του. Πολέμησε γενναία τους εισβολείς Γερμανούς και Ιταλούς στα βουνά της Ηπείρου, της Αιτωλοακαρνανίας και των Αγράφων. Για την πολεμική του γενναιότητα του απονεμήθηκαν 2 πολεμικοί σταυροί και 1 χρυσό αριστείο ανδρείας.

     Στη συνέχεια, επιστρατεύθηκε και υπηρέτησε την πατρίδα 17 ακόμα μήνες στο 11^οΣύνταγμα Τεθωρακισμένων, στην Κηφισιά.

Ενθύμιο από το σκληρό, αλλά όμορφο αγώνα για την ελευθερία της πατρίδας μας στην Εθνική Αντίσταση. 

Νοέμβριος 1942-Φεβρουάριος 1945. Διμοιρίτης πολυβόλων Ανθυπολοχαγός έφεδρος στο 2ο Τάγμα Γενικού 

Αρχηγείου Σ.Ο.Ε.Α. του Στρατηγού Ζέρβα

Αποστόλης Παντέλης

Ύστερα, έκανε πολλά επαγγέλματα βιοποριστικά, αλλ’ εκείνο που τον καθιέρωσε και τον κατέστησε πανελλήνια γνωστό, ιδιαίτερα όμως στην ευρύτερη Ρούμελη, ήταν το επάγγελμα του φωτογράφου. Χωρίς να ειδικευθεί στην τέχνη της φωτογράφισης, ήταν προικισμένος για τη δουλειά αυτή. Ήξερε τι έπρεπε να κλείσει και τι όχι σε μία φωτογραφία, για να θέλγει. Ό,τι και να φωτογράφισε, μιλά με μία βουβή, αλλά βροντερή, γλώσσα. Φωτογράφισε και τη σύγχρονη ζωή, αλλά κυρίως μας άφησε χρυσή κληρονομιά την παλιά ζωή που έζησε στο χωριό του, την Κάτω Μουσουνίτσα, και στον πλατύτερο γεωγραφικό χώρο, κάνοντας. τη δουλειά του φωτογράφου. Είχε οίστρο μέσα του, γι'αυτό αποθανάτισε τόσο παραστατικά την παραδοσιακή ζωή. Γάμους παλιούς, συμπεθερικά να περνούν καβάλα στ' άλογά τους, βαφτίσια, πανηγύρια, νυχτέρια, ξεφλουδίσματα στις αυλές, θερίσματα στα χωράφια - εκείνο τ' αλώνισμα απ' τον αλωνιστή Κώστα Τσαπάρα με τα έξι άλογα, ψηλά στο Μαυρολιθάρι της Φωκίδας, αλήθεια, τι πανοραμικό πράμα είναι, μιλάει η φωτογραφία, κατακάθαρη, με φόντο τα Βαρδούσια κι ας βγήκε το 1960. 

Παραδοσιακό αλώνισμα 1960 στα Βαρδούσια. Αλωνίζει ο Κώστας Τσαπάρας

    Πόσες και πόσες φωτογραφίες δεν έχει για γεγονότα κοινωνικά, για πρόσωπα ανθρώπων, για ζώα, για δένδρα, για βρύσες, για γεφύρια, για ό,τι φαντασθεί κανείς που να είναι παραδoσιακό. Οι φωτογραφίες του που αναφέρονται σε γεγονότα κάνουν τις στιγμές να υπάρχουν και μέσ’ απ’ τη στατικότητά τους αισθανόμαστε ότι ο χρόνος είναι υπαρκτός. Διoρατικός  voυς, γι’ αυτό, σαν καλή μέλισσα, μας κατέλειπε στην φωτογραφική του κυψέλη πλούσιο μέλι. 

    Τ’ όνομά του, σαν καλού φωτογράφου, έγινε από στόμα σε στόμα πασίγνωστο. Πολλοί επιφανείς άνθρωποι των γραμμάτων προτιμούσαν αυτόν για κάποια εκδούλευση φωτογράφισης. Μου είπε κάποτε ο Παντέλης πως ο μακαρίτης Σεραφείμ Τσιτσάς, ο άλλοτε δασάρχης της Ρούμελης και λογοτέχνης, αυτόν κάλεσε για μία φωτογράφιση κι ύστερα, διαπιστώνοντας την καλή δουλειά του, όπου ο δασάρχης πήγαινε με τους συνεργάτες του έπαιρνε και τον Παντέλη μαζί του, για να φωτογραφίζει, τον οποίον, εκτός από τη φωτογράφιση, του πλήρωναν και τα έξοδα διατροφής και διαμονής. Πολλοί, λοιπόν, Ρουμελιώτες έτρεχαν στο σπίτι του στο Λόφο Αξιωματικών, στο Περιστέρι της Αθήνας, κι έβρισκαν παραδοσιακέ; φωτογραφίες που ήθελαν. Το απέριττο ατελιέ του ήταν πηγή φωτογραφικού πλούτου. Χρέωνε τις φωτογραφίες στο κόστος, σχεδόν τις χάριζε. 

Τα Βαρδούσια το Μάη. Έχουν ακόμα χιόνια

    Οι φωτογραφίες του κοσμούν βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, σπίτια και γραφεία. 

   Είχε τόση φλόγα μέσα του για τη δουλειά του που κάποτε, όταν, λόγω σύνταξης, έκλεισε το μαγαζάκι του, κόντεψε να σκάσει απ' τη στενοχώρια του.  Το κράτησε µερικές µέρες κλεισµένο, αλλά το ξανάνοιξε, µόνο και µόνο να το βλέπει και να το χαίρεται και να είναι παράλληλα εκθετήριο παραδοσιακής φωτογραφίας για το κοινό. 

Γάμος στα Βαρδούσια 1960

Μεταφορά προικιών στα Βαρδούσια

    Δεν ήταν µόνον ικανός φωτογράφος ο Παντέλης, ήταν και καλός λογοτέχνης. Εγώ, µικρό παιδί, γυµνασιόπαιδας, τον έβλεπα µε τη φωτογραφική µηχανή, γιατί ζούσαµε στην ίδια γειτονιά. Δεν έτυχε όµως να γνωριστούµε. Τον γνώρισα αργά. Όταν πήγα µε τον Κώστα Μάρκο, τον εκπαιδευτικό, συγγραφέα και µουσικολόγο, απ’ το Κονιάκο της Φωκίδας, στο ατελιέ του και άκουσε τα’ όνοµά µου ότι είµαι ο Σαντάρµης που τα ποιήµατά µου διάβαζε, καταχάρηκε, θυµάµαι. Από τότε πήγαινα τακτικά στο σπίτι του. Μ' έτρωγε απ' το τηλέφωνο να τον επισκέπτοµαι πιο πολύ στο σπίτι του, να µου δείξει ετούτο, να µου δείξει τ' άλλο, να µου πει και να µου πει και να µου πει. Κι εγώ µεθούσα απ’ τη χαρά µου απ' όσα έβλεπα κι απ' όσα άκουγα. Πόσο ευγενικό ς ήταν απέναντί µου.

    Ευγενική και καλή κι η γυναίκα του, η Ευθυµία. Εκεί µου είπε ότι ασχολείται και µε το γράψιµο. Μου έδειξε κάποια κείµενα πεζά. Είδα πως στην πένα του είχε τη σφραγίδα της δωρεάς του ικανού λογοτέχνη. Κάτοχος λίγων γραµµάτων, εγώ 

εκπλησσόµουν διαπιστώνοντας πόσο καλά έγραφε. Ήξερε τι να γράψει και τι ν' αποσιωπήσει. Είδα πολλά διηγήµατά του. Στα γραπτά του δεν υπάρχει κενό και 

ασάφεια, είναι όλα σοφά δοµηµένα. Ό,τι έγραψε είναι γύρω σχεδόν απ' την παλιά 

ζωή της επαρχίας, την ποιµενική, τη γεωργική, την κοινωνική κι από τη φύση και τον κόσµο της. Του εξέφραζα τον ειλικρινή θαυµασµό µου για τα εναργή κείµενά του. 

Χαιρόταν. 

    -Έχεις µεράκι λογοτεχνικό µέσα σου, Αποστόλη, του είπα. 

    -Άχ, µου απάντησε, αργήσαµε να γνωριστούµε. Αν σε γνώριζα λίγο νωρίτερα, δε θα ήµουν ένας µεγάλος Παπαδιαµάντης, θα ’µουνα όµως ένας µικρός Παπαδιαµάντης! 

    Πολλά κείµενά του, που ελάχιστα τα ευπρέπισα, δηµοσιεύθηκαν στα περιοδικά Στερεά Ελλάδα και στις Φωκικές Σελίδες. Χαιρόταν που έβλεπε τη συγγραφή του δηµοσιευµένη. 

    Ήταν νοσταλγός του χωριού του κι έκανε σαν µικρό παιδί, όταν έφθανε το καλοκαίρι, να πάει να παραθερίσει στα βαρδουσιώτικα χώµατα. Επέστρεφε στην 

άνοστη Αθήνα ξαναγεννηµένος. 

    Το ακόλουθο δεν το γνώριζα. Όταν πέθανε και ήδη ήταν δημοσιευμένο το παραπάνω κείμενο στις «Φωκικές Σελίδες», η μικρή προσωπογραφία, με πληροφόρησε η καλοτάτη γυναίκα του πως, μετά από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις για την πατρίδα, θα γινόταν ιερέας. Καθαρός άνθρωπος, αγνή ψυχή, για να έχει τέτοιο θείο ζήλο. Για τη σκέψη του ότι ήθελε να γίνει παπάς δεν μου το είπε. Πόσα πολλά άλλα μου είπε…

    Σαν κατακλείδα, αναφέρω ότι ήταν ένας άνθρωπος µε τρυφερή παιδική ψυχή, άδολος, ντροπαλός, έντιµος στο έπακρο, συναισθηµατικός πολύ και πονόψυχος ακόµα και σ’ αυτά τα µυρµηγκάκια, 

    Τον ευχαριστούµε πολύ για το φωτογραφικό του κληροδότηµα. 

 

ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ

Στη µνήµη του Αποστόλη Παντέλη (Βαρδουσιώτη).

Ω νοσταλγέ της όµορφης κι απλοϊκής ζωής,

                                    πια οι καιροί σου πέρασαν και η ζωή σου εδιάβη, 
                                    ο ανασασµός σου έσβησε, σαν φύσηµα πνοής, 
                                    τέλειωσε το ταξίδι του του βίου σου το καράβι. 

                                    Μες στης ζωής τη θάλασσα, µε το καράβι αυτό, 
                                    που τάχα δε σιργιάνισες και που δεν πήγες τάχα, 
                                    µα ένα δροµάκι σ' άρεθε, δροµάκι ζηλευτό, 

                                    αυτό στ' αγαπηµένο σου χωριό που πάει µονάχα . 

.                                    Τον εαυτό σου εύρισκες εκεί τον παιδικό, 

                                     των Βαρδουσιών χαιρόσουνα τ' άγρια τα κορφοβούνια, 
                                     µα πιο πολύ αναγάλλιασµα στα στήθια είχες γλυκό 
                                     όταν βελάσµατα άκουγες κι αχούς από κουδούνια. 

                                    Για την πατρίδα σου άδραξες, για τη γλυκιά σου γη, 
                                    σαν κλέφτης, µες στ' αντρίκιο σου το χέρι το τουφέκι, 
                                    παλικαρίσια χίµαγες µε λιονταρίσια οργή 

                                    µες στου πολέµου τη φωτιά και µες στ' αστροπελέκι.

                                    Αθώα ψυχή! Την όµορφη που έζησες ζωή 

                                    να την αφήσεις, σκέφτηκες, να τη θωρούνε κι οι άλλοι, 
                                    φακό στο χέρι άρπαξε ς και κίναες το πρωί 

                                    κι ως τη νυχτιά κουβάλαγες σοδειά πολύ µεγάλη. 

                                    Με το φακό σταµάτησες τους παλιακούς καιρούς, 
                                    κοπάδια φωτογράφισες µε τους τσοπαναραίους 

                                    και γάµους ρουµελιώτικους και νύφες και γαµπρούς 
                                    να ροβολάν απόκοντα µε τους συµπεθεραίους. 

                                    Νύχτες φεγγαροπλούµιστες και νύχτες απαλές, 
                                    νύχτες που οι κωλοφωτιές φωτίζουν οι φωτίστρες, 
                                    νυχτέρια, ξεφλουδίσµατα στις σπιτικέ ς αυλές 

                                    και κορασιές που τραγουδάν σαν βρύσες κελαηδήστρες. 

                                    Βόιδια να οργώνουν, θεριστές στο θέρο τον ξανθό, 
                                    αλώνια όπου οι αλωνιστές µε τ' άλογα αλωνίζουν, 
                                    βουνά µε χιόνια και βουνά µε ροδαµίσιο ανθό, 
                                    γιοφύρια τοξοκάµωτα, πηγές που γαργαρίζουν. 

                                    Πόσα ακόµα δεν άφησες, αµέτρητα πολλά, 

                                    ω έναν κόσµον άφησες, τον κόσµο το δικό σου 
                                    και έβαλες τη βούλα σου σ' αυτά να µας µιλά, 

                                    για κάτι που λαµποκοπά σαν στάλαµα λες δρόσου. 

Παρατηρήσεις

1. Όλες οι φωτογραφίες του Αποστόλη Παντέλη που δημοσιεύονται παραπάνω είναι πρωτότυπες και δωρήθηκαν από τον ίδιο στο Γιάννη Σαντάρμη και στον Γιάννη Μάκκα που ευγενικά μάς τις παραχώρησαν.

2.Οι λεζάντες είναι αυθεντικές, γραμμένες από το χέρι του φωτογράφου.  

3.Μετά το θάνατό του οι περισσότερες φωτογραφίες έμειναν στα αζήτητα και δυστυχώς παραμερίστηκαν και χάθηκαν.

4.Το παρόν αφιέρωμα στο Βαρδουσιώτη φωτογράφο Αποστόλη Παντέλη είναι το μοναδικό που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο.

5.Ευχαριστούμε τους αγαπητούς φίλους  Γιάννη Σαντάρμη και Γιάννη Μάκκα για τη συνεργασία ώστε να δημιουργηθεί αυτό το άρθρο.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου