Το περιοδεύον μανάβικο!

 

 

Νικόλαος Κοράκης, Γιωργος Μπερτσιάς, Νίκος Μπερτσιάς όρθιοι: κωστας Μπερτσιάς, Μαρία Μπερτσιά, Γιάννης Κρανιάς. Στον Ωρωπό γύρω στο 1980.

Κάλλιο (Βελούχι) 1975

 

Μετά από τρία χρόνια σκεπάστηκε από τα νερά της λίμνης και χάθηκε για πάντα…

Από το βιβλίο του Πάνου:η νερομάννα της Αθήνας.

Ρουμελιώτικη τυρόπιτα!

 

Ο φούρνος ετοιμάζεται ….(Ευθυμία Γεωργίου Μπερτσιά)

Τα φύλλα για τη τυρόπιτα έτοιμα, ανοιγμένα με το χέρι της κυρίας Ευθυμίας.

Αναμνήσεις από τα παλιά (Γυμνάσιο Λιδωρικίου)

 (Aντιγραφή από το FB Maria dede -Goura)

Μαθητές της έκτης τάξης του Γυμνασίου Λιδωρικίου σε συνάντηση  τους τον Αύγουστο του 1992 με παρόντες τους καθηγητές Δημήτρη Κωσταρά, φαίνεται στην φωτό, και την Ελένη Χριστοπούλου.

Στις Καστανιές στο περίβολο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος

 

 Η αείμνηστη Βασιλική Κοράκη γνωστή και ως Νικολού, με τον Κώστα Κοράκη του Δημητρίου, εγγονός του Καμάρα.

Στο περίβολο της Θεοτόκου

 

Η Λαμπρινη και ο Γρηγόρης φίλοι του χωριού .

Ορεινογραφίες: Στο Μακρυλάκο της Γκιώνας… «μας διώξανε»!

 

Ορεινογραφίες

Στο Μακρυλάκο της Γκιώνας… «μας διώξανε»!

Πηγή: Ορεινογραφίες Aug 28 Μέχρι να φτάσουμε στον κόμβο εικονοστάσι για χ. Καρούτες, νερό δεν βρήκαμε, αλλά γι’ αυτό, που όλη την ώρα μιλάγαμε, πάμε παρακάτω. Έχοντας εμπειρία της έλλειψης νερού από άλλες φορές κατά την διάρκεια «στεγνών» περιόδων στα βουνά, η αναζήτησή του τώρα ήταν απ’ τα πρώτα που είχαμε να σκεφτούμε. Ούτε συζήτηση για ανάβαση στις ψηλές κορφές του βουνού, εάν δεν λύναμε το «θέμα» νερό. Πήραμε το δρόμο γιο το χ. Προσήλιο. Η χαμηλή νέφωση δεν άφηνε περιθώρια ορατότητας προς τα πάνω, ενώ χαμηλά βλέπαμε ακόμη. Περάσαμε «γνωστά» σημεία, από άλλες φορές και παίρναμε νερό. Πήγαμε στην δεξαμενή και στην ποτίστρα, τίποτα. Βγήκαμε στον χωματόδρομο για την τοποθεσία Λεινοκλάδικαι συναντήσαμε ανθρώπους όπου μας επιβεβαίωσαν ότι θα βρίσκαμε νερό. «Συνεχίστε για το χωριό Προσήλιο, μετά τα νταμάρια θα πέσετε πάνω» μας είπαν. Ψάχνοντας το βρήκαμε. Ήταν από πηγούλα, πάνω στην γη που ευτυχώς έτρεχε! Γεμίσαμε ότι είχαμε και δεν είχαμε και τον άνθρωπο που πέρασε για το χωριό τον ρωτήσαμε για την περιοχή, για νερό και άλλα. Μας είπε για το νερό της δεξαμενής που είχαμε «γεμίσει» κάποτε, ότι τώρα είναι ακατάλληλο και έχει σκουλήκια! Θυμηθήκαμε ξανά τα λόγια του φίλου μας του Γιώργου, που τότε μας μίλαγε για το νερό, αλλά δεν δίναμε προσοχή.. Τουλάχιστον, τούτο εδώ της πηγούλας έδειχνε καθαρό. Είπαμε να πάρουμε το δρόμο για τα ψηλά. Πάνω που φεύγαμε είπαμε στον άνθρωπο για την διαδρομή που σκεπτόμασταν. Είπε κάτι αυτός, εγώ δεν τον πρόλαβα να διευκρινίσω, συμπέρανα ότι λέγαμε τα ίδια, - καπάκωσα τα λόγια του – αραδιάσαμε μερικά τοπωνύμια και καταλήξαμε ότι συμφωνούσαμε σε όλα! Σίγουροι ότι πάμε στα σωστά εκεί που θέλαμε να πάμε, πήραμε τον δρόμο για ακόμη ψηλότερα. Η χαμηλή νέφωση και η θολούρα της ατμόσφαιρας δεν μας έλεγαν και πολλά, τώρα ευτυχείς είχαμε φουλάρει από νερό. Λάκες στις ψηλές κορφές της Γκιώνας, όπου κτηνοτροφικοί δρόμοι βγαίνουν.. Πάμε πίσω στον δρόμο για το χ. Καρούτες και στη συνέχεια στο διάσελο Ελατιά. Πάνω στην χαρακτηριστική πινακίδα διαβάζουμε όλες τις τοποθεσίες του βουνού. Να και οι χιλιομετρικές αποστάσεις, να και οι χαράξεις, να και ο κόμβος. Όλα τάχαμε μπροστά μας. Γυρνάμε και ακολουθάμε προς τα μέσα του βουνού, δώστου να τρώμε χιλιόμετρα.. Σε τι αδιέξοδα βρεθήκαμε, σε τι άκρες γκρεμνών, σε τι διαδρομή που κατηφόριζε! Σε όλες «μπήκαμε» και δεν γινόταν τίποτε. Φαντάσου να μην είχαμε ξανάρθει στο βουνό.. Είχαμε πάρει και τις τρεις περιπτώσεις για να βγούμε ψηλά στη Γκιώνα, προς την περιοχή της τοποθεσίας Ταράτσα, αλλά δεν μας «βγήκε». Είδαμε και αποείδαμε ότι δεν έβγαινε πουθενά και γυρίζουμε πίσω στην πινακίδα. Βάζουμε και το μυαλό να δουλέψει, γιατί εκτός των άλλων, μας έπεσε και το κρύο και λέμε ότι κάτι άλλο θα συμβαίνει. Τόσα μεταλλεία, τόσα φορτηγά, τόσοι καλοπατημένοι δρόμοι και να μην βρίσκουμε άκρη; Δεν είχαμε άλλη επιλογή. Κατηφορίσαμε προς το χωριό Καρούτες και σε μικρή απόσταση πινακίδα στα δεξιά, που πιστοποιούσε τον σωστό δρόμο. Κοιταχτήκαμε για άλλη μια φορά. Όλα τα ξέραμε όλα τα καταλαβαίναμε, μόνο πούμαστε αλλού. Τώρα σκεφθήκαμε τον άνθρωπο στο νερό μας που μας μιλούσε και εμείς δεν ακούγαμε και λέγαμε τα δικά μας. Λάκα ψηλά στην Γκιώνα με στάνη και νερόλουτσα Ανηφορίσαμε στο βουνό από τα νότια πια, σε δρόμο μεγάλο και καλοπατημένο. Ψηλώσαμε αλλά στην πρώτη πινακίδα που ήταν δυσκολοδιάβαστη «καταφέραμε» και πήραμε την λάθος πορεία. Έτσι βγήκαμε ψηλά σε πεδίο και γυροφέρναμε σε μια κορφούλα μεταλλείου! Ευτυχώς που σηκώθηκε λίγο η νέφωση και αναγνωρίσαμε τον τόπο. Είχαμε πάλι οδηγηθεί στην περιοχή της Μικρής Γαρδενίτσας! Αφού καταφέραμε να απεγκλωβιστούμε απ’ τον «τυφλό» δρόμο που είχαμε πέσει, είμασταν και τυχεροί που σηκώθηκε η νέφωση και μπορέσαμε να δούμε τον όγκο της κορφής Ντεβρεντές,1.971μ., επιτέλους «φως». Να το ωραίο μονοπάτι που οδηγεί από την Γαρδενίτσα στην Ταράτσα. Επιτέλους καταλάβαμε ότι έπρεπε να γυρίσουμε πίσω! Βγήκαμε εκ νέου στον κόμβο και συνεχίσαμε να ψηλώνουμε κατά τα δυτικά. Επιτέλους φτάσαμε σε αγναντερό σημείο, ανάμεσα στις τοποθεσίες Ταράτσα και Τόκα. Ξανά σε διχάλα δρόμου και ξανά προσπάθειες στην πινακίδα να αποκρυπτογραφήσουμε τι ζητούσαμε. Διαλέξαμε το σωστό δρόμο και οδηγηθήκαμε στο Τρίσιλι. Στην λάκα σταματήσαμε για ανάσα και να μιλήσουμε με τον βοσκό, που αφού μας είδε, «έσπρωξε» το κοπάδι για να μας συναντήσει στο δρόμο. Σφίξαμε τα χέρια και ανταλλάξαμε τα συνηθισμένα. Εμείς για το εάν πάμε σωστά για Μακρύλακο και αυτός για την έλλειψη χορταριού και νερού στο βουνό. Αυτός μας κατατόπισε για τα πράγματα του βουνού, ενώ εμείς δεν είχαμε τίποτα να του πούμε. Έτσι μας πρότεινε να γείρουμε κατά την στάνη του και να φάμε τυρί φρέσκο, «αυτά έχω, θα βολευτούμε, άντε..» ολοκλήρωσε τη κουβέντα του και εμείς απαντήσαμε: «λέμε να συνεχίσουμε κατά πάνω, να βγούμε όσο πάει ψηλότερα για να έχουμε λιγότερο δρόμο για την κορφή..» λες και θ’ άλλαζε τίποτα.. «Όπως τα θέλετε», έκανε ο βοσκός και συμπλήρωσε: «θα βρείτε και άλλους ψηλότερα, κάποιος θα έχει μείνει.. Οι άλλοι κατεβαίνουν για χόρτο και νερό στο χωριό, θα σας φιλέψουν, να μείνετε εκεί. Θα περάσετε πρώτα από το μαντρί της γριάς -της γριάς η στρούγκα είναι πολύ γνωστή- μετά ακόμη μία στάνη και μετά στο τέλος στο Μακρυλάκο. Να πάτε, όπως τα λογαριάζετε..» «Ευχαριστούμε πολύ για όλα». «Από πού είσαι ρε καλόπαιδο»; με ρωτάει. «Από την Αγόριανη Παρνασσού, απ’ το χωριό του Διαμαντή (Γιάννης Αλεξάνδρου)»!, και απάντησε: «Απ’ το χωριό του Διαμαντή ε.. τον κυνήγησα εγώ τον Διαμαντή, τότε»! Σταμάτησα να αναπνέω κι μετά σιωπή. Μετά κοίταξα κατά πρόσωπο τον ηλικιωμένο βοσκό. Διέκρινα κάτι στο πρόσωπό του. Δεν είπα τίποτα. Απλά ακούστηκε ο βοσκός με φωνή χαμηλόφωνη, σαν να μονολογεί: «πάνε τώρα αυτά, ας είναι.. τι μας έβαζαν να κάνουμε..». Αντί άλλων, σφίξαμε τα χέρια. Θα θέλαμε να καθίσουμε στο κονάκι και να τα πούμε, θα λέγαμε πολλά, για το τότε, δεν θα φτάναμε στο σήμερα. Πολλές φορές δεν βρίσκω να απαντήσω στον εαυτό μου γιατί ενεργώ όπως ενεργώ. Δεν έχω λόγους να δικαιολογήσω την άποψή μου να συνεχίσουμε να ανηφορίζουμε μέσα στο σύννεφο, για λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο ψηλά. Ίσως γιατί δεν θέλουμε να διαταράξουμε την καταλυτική σιωπή σ’ όλη της της απολυτότητα και παρουσία που επιβάλλει το ίδιο το βουνό. Χάνουμε πολλά, κερδίζουμε κάπου κάτι. Οι ψηλές κορφές της Γκιώνας Είπαμε να συνεχίσουμε, χαιρετήσαμε τον άνθρωπο και κάναμε προς τα πάνω. «Υγεία» του ευχηθήκαμε και «καλό χειμώνα» φωνάξαμε και αυτός μας ευχήθηκε «καλό δρόμο». Βλέποντας γύρω, ψηλότερα, το σκηνικό με τις κορφές των 2.000 μέτρων που άλλοτε να κρύβονται και άλλοτε να εμφανίζονται στην χαμηλή νέφωση, αισθάνεσαι να είσαι στο απόλυτο κενό. Μετεωρίζεσαι, σαν κλαδί δένδρου, που το σπρώχνει ο αγέρας των κορφών. Ολούθε στη γη χορταριασμένες πλαγιές, με ξερό χορτάρι, όπου σκόρπιες πέτρες, βραχώματα διακόπτουν.. Ανεβαίνοντας σε μια κορφής της.. Ξεκολλήσαμε, ανηφορίσαμε με κατεύθυνση «άγνωστη» πια. Περάσαμε την Στρούγκα της γριάς, όπου συναντήσαμε ερημιά. Στο μαντρί υπήρχαν προβατίνες κλεισμένες μέσα και συνεχίσαμε ψηλότερα. Ένα κοπάδι φάνηκε στην πλαγιά. Συναντήσαμε την επόμενη στάση κοντά σε δεξαμενή. Στα πόδια μας λάκα όμορφη, αλλά ανθρώπινη παρουσία, άφαντη. Είπαμε ότι ήταν αρκετά για σήμερα. Είχαμε βγει στα 2.000 μέτρα και δεν χρειάζονταν κάτι περισσότερο. Ο δρόμος συνέχιζε κι’ άλλο μέσα, αλλά εμείς είπαμε να σταματήσουμε. Γείραμε στην λάκα, ολόγυρα πλαγιές και πέτρα. Το χορτάρι είχε ξεραθεί, είχε μέρες να βρέξει. Ο ξεχωριστός βράχος-τείχος στον μέσο της λάκας χρησίμευε να κόβει τον βοριά όσο γινόταν. Καμιά εκατοστή μέτρα πιο πέρα, δυο κομμένα βαρέλια είχαν νερό για τα ζωντανά και ψηλά στον «λαιμό» που περάσαμε, φιγουράριζε η πετρόστητη στάση. Στήσαμε το αντίσκηνο, ρίξαμε κάτι πάνω μας γιατί ο αγέρας ήταν παγωμένος και βγάλαμε τα πράγματα απ’ τα σακίδια. Νάσου και κάνει την εμφάνισή του το κοπάδι, μας περιεργάστηκε και άραξε παραπέρα. Τα σκυλιά αφού γαύγισαν με την παρουσία μας κάμποσο, κουράστηκαν, βρήκαν «σεκόντο» με τα σκυλιά της επόμενης, ψηλότερης στάνης. Ο καιρός δεν βοηθούσε για άραγμα και ρομαντζάδα, να φάμε κάτι πρόχειρο. Εκεί που φανταζόμασταν μαγειρευτά και ευωδιές κάτω απ’ τ’ αστέρια και το φεγγάρι, βρεθήκαμε να έχουμε κολλήσει στον βράχο κι να ζεσταίνουμε τα χέρια μας στην γκαζιέρα έως ότου γίνει το φαγητό. Μέχρι να φάμε, έπεσε και η νύχτα και χωθήκαμε στο αντίσκηνο. Το κρύο αισθητό, μέσα στους υπνόσακους, στην λάκα και ολόγυρα κορφές που τις τύλιγε σύννεφο, κι’ ένα αεράκι που δεν ήξερες εάν θα μας βγει σε καλό. Η νύχτα τα πλακώνει όλα, οι κουβέντες μας λιγοστεύουν μέχρι που σβήνουν, ακόμα και τα σκυλιά κουράστηκαν να γαυγίζουν και σώπασαν και μεις κλείσαμε τα μάτια. Ενώ κρατούσε ακόμη νύχτα ξυπνήσαμε,. Έβγαλα το κεφάλι για να δω τί γίνεται και το αντίσκηνο ήταν παγωμένο. Κοιτάζω το θερμόμετρο, έδειχνε - 4Ο C. O ουρανός ήταν άφαντος, μια θολούρα επικρατούσε και ένα παράξενο φως φώτιζε εκεί που θάπρεπε νάναι το ολόγιομο φεγγάρι. «Εντάξει» απάντησα στον σύντροφό μου που κάτι μουρμούρισε πίσω μου και ξαναχώθηκα κι’ εγώ στον υπνόσακό μου. Κτηνοτροφικοί δρόμοι, εποχιακής βατότητας, που φτάνουν στις ψηλές κορφές Χάραξε και βγήκαμε απ’ το αντίσκηνο, όλα γύρω ήταν παγωμένα. Η χαμηλή νέφωση κρατούσε αλλά προς τα βόρια φάνηκε ένα κομμάτι ουρανού. Φορτωθήκαμε γρήγορα τα σακίδια, μισο-τελειώσαμε με τον καφέ και δυσκολευτήκαμε να απεγκλωβιστούμε απ’ το κοπάδι προβάτων, που μας είχε περικυκλώσει. Πήραμε το μονοπάτι για ψηλότερα. Περάσαμε στον επόμενο «λαιμό», άλλη μια στάνη με πρόβατα, σκυλιά, χωρίς άνθρωπο και συνεχίσαμε. Βγήκαμε στο Μακρυλάκο (όνομα και πράγμα) και πλησιάσαμε την τελευταία στάνη. Ψυχή και εδώ. Όλα τα πράγματα ήταν στην θέση τους, όπως στοιβαγμένα τα ξύλα, στο ξυλοτράπεζο το πιάτο άδειο και το κουτάλι δίπλα. Η κούπα του κρασιού αδειασμένη και το ξυραφάκι δίπλα στον μισοσπασμένο καθρέπτη. Εδώ τέλειωσε και ο χωματόδρομος, απ’ τη μεριά αυτή του βουνού. Καλύψαμε όλο το μήκος του Μακρύλακου και βρήκαμε-είδαμε το μονοπάτι που ανέβαινε απ’ το χωριό Λευκαδίτη, καθώς αυτό βρισκόταν τώρα κάτω από τα πόδια μας. Θυμηθήκαμε και γελάσαμε με την αποτυχημένη προσπάθεια να προσεγγίζουμε αυτή την κορφή στα τέλη της περασμένης Άνοιξης. Τώρα μπροστά μας ο όγκος του Τραγονόρος, 2.449μ. Μια και δυο, πιάσαμε την ράχη και βγήκαμε στην κορφή του Τραγονόρος (Τραγονόρος, Πέρδικα), ύψ.2.456μ. Ο καιρός μας ακολουθούσε, ήταν και δεν ήταν μαζί μας. Είπαμε να διαγράψουμε όλη την κορυφογραμμή ως την ψηλότερη κορφή της Γκιώνας, την Πυραμίδα, ύψ. 2508μ. Η παρουσία της χαμηλής νέφωσης μάς ακολουθούσε, το κρύο εντονότερο μάς άγγιζε και η απουσία κάθε άλλης ανθρώπινης ύπαρξης, έκαναν τα πράγματα να δείχνουν εξώκοσμα. Κάτω ο Μόρνος και τα χωριά του, εδώ ψηλά σύννεφα, κορφές και αέρας. Κάτω, δεξιά μας κοπάδια ασυνόδευτα στην Λάκα Καρβούνη. Μόνη παρουσία το ζευγάρι αετών που σηκώθηκε απότομα και χάθηκε στην ορθοπλαγιά του Λάζου και ένα μικρό κοπάδι γίδια κάτω απ’ την Πυραμίδα στην τοποθεσία Βλάχοι.. Εικόνες φευγαλέες να περνούν και να φεύγουν μπρος τα μάτια μας. Βγήκαμε στην Πυραμίδα και λουφάξαμε για λίγο στο γιατάκι της κορφής. Οροπέδιο στα χαμηλά της Γκιώνας Ο καιρός ήταν με το μέρος μας και πήραμε αργά – αργά τα πόδια μας για πίσω, επιλέγοντας μια καλλίτερη διαδρομή που πλαγιοκοπώντας μάς έβγαλε στον Μακρυλάκο. Αφήσαμε τη ράχη του Τραγονόρους και ροβολήσαμε προς τον «λαιμό». Κατηφορίσαμε στον άλλο «λαιμό» και μας άρπαξαν στις φωνές οι προβατίνες και τα σκυλιά. Ρίξαμε μια ματιά πίσω μας και η κορφή Τραγονόρος (Πέρδικα) είχε «καθαρίσει». Το απογευματινό φως την έλουζε στο χρυσάφι! Συνεχίσαμε προς την λάκα που είχαμε κατασκηνώσει. Φτάνοντας στο ένα άκρο της λάκας, βλέπουμε στο άλλο άκρο της φορτηγάκι αγροτικό να προβάλλει. «Οι τσοπάνηδες γύρισαν» σκεφθήκαμε. Προηγήθηκαν τα πρόβατα, που οδηγήθηκαν στην δεξαμενή. Κατηφορίσαμε στον πάτο της λάκας που είχαμε αφήσει κάποια πράγματα. Από μακριά είδαμε ανθρώπους να φροντίζουν τα ζωντανά τους και δεν βιαστήκαμε να σμίξουμε. Μελωμένοι από την ανάβαση, με αργές κινήσεις, απολαμβάναμε το βουνό. Μερική άποψη του χ. Καρούτες, υψ. 1.140μ. του δήμου Λιδορικίου Πάνω που είχαμε ετοιμαστεί, βλέπουμε το φορτηγάκι να κατηφορίζει προς τη λάκα και σιγά – σιγά να σιμώνει προς το μέρος μας. Συνεχίσαμε με τα τελειώματα και ακούμε μια στιγμή: «γειά σας ρε καλόπαιδα, πώς από δω, τι χαμπάρια, από πού είστε, τί δουλειά κάνετε»; και τέτοια, και συνέχισε: «ελάτε στην στάνη για ένα καφέ, τι νέα από κάτω..». Πρώτος γύρισε ο Γιώργος και χαιρέτησε, χαμογελώντας. Εγώ μάζευα πράγματα. Ξαφνικά, ακούμε: «με βλέπεις εμένα να γελάω»; Αγάλματα. Νόμισα πως άκουσα λάθος ότι δεν ήταν δυνατόν. Γυρίζουμε και οι δυο και βλέπουμε τον άνθρωπο μέσα στο αγροτικό, γύρο στα 40 – 50 χρόνων, όπου έδειχνε θυμωμένος. Τον ρωτάω: «τι έγινε, για ποιο πράγμα μιλάτε»; «Ποιος σας είπε να μείνετε εδώ, πού το βρήκατε, δεν βλέπετε ότι διώξατε τα ζώα μου, πού το βρήκατε να ρθείτε εδώ»; Τρελλάθηκα. «Γιατί, τί έγινε με το μέρος»; τού κάνω. «Αυτό είναι δικό μου, ποιος σούπε ότι μπορείς να έρχεσαι όπου θες»; Προσπάθησα να καταλάβω εάν αυτά που άκουγα ήταν πραγματικά ή ονειρευόμουν. Τόσα χρόνια στα βουνά, ποτέ δεν είχα ζήσει κάτι τέτοιο. Δεν είχα φαντασθεί ότι θα βρισκόταν τσοπάνος να μιλήσει έτσι. Πρώτη φορά άκουγα τσοπάνο να μας φωνάζει, γιατί κοιμηθήκαμε σε λάκα, σ’ ένα ολόκληρο βουνό, με την δικαιολογία ότι «εκεί» αυτός τάϊζε και πότιζε το κοπάδι του. Είχαμε ονομαστεί «κατάσκοποι» κατά το παρελθόν στην πιο ακραία περίπτωση, αλλά να μας διώχνουν απ’ το βουνό οι άνθρωποί του δεν το είχαμε φαντασθεί.. Ένας ολόκληρος τόπος και εμείς εμποδίζαμε το ασυνόδευτο κοπάδι του. «Να φύγετε γρήγορα, να μείνετε στον δρόμο, πηγαίνετε σε στάνη»! Τον κοίταξα καλά – καλά και λέω από μέσα ψυχραιμία. Τον κύριο τον συνόδευαν δυο παλικάρια, που είχαν τα κεφάλια τους κατεβασμένα. Ο Γιώργος ανέλαβε να ζητήσει συγνώμη, γιατί εγώ είχα φουντώσει. Ο κύριος με τα δύο παλικάρια πήγαν εκατό μέτρα πιο πέρα, στα δυο κομμένα βαρέλια με το νερό και στάθηκαν δίπλα τους. Ομολογώ ότι το συμβάν ήταν αρκετό να μου χαλάσει όλη την καλή μου διάθεση. Πάει το βουνό, πάει η κορφή Τραγονόρος, πάνε απ’ εδώ όλα.. Βημάτισα την λάκα και βγήκα στον κτηνοτροφικό δρόμο, χωρίς να χαιρετίσω τον κύριο. Ήταν η πρώτη φορά που δεν χαιρετούσα άνθρωπο στο βουνό! Θα πρέπει να είχα θυμώσει πολύ.. Ο Γιώργος μ’ ακολούθησε και για ώρα δεν ανταλλάξαμε κουβέντα.. Μετά από ώρα, ο Γιώργος μίλησε και προσπάθησε να με ηρεμήσει, λέγοντας: «ο κύριος δεν θα ήταν στα καλά του, δεν εξηγείται αλλιώς»… Ρεμβάζοντας, απ’ την Γκιώνα, κατά τον Παρνασσό μεριά Κατηφορίσαμε τις πλαγιές, περάσαμε πάλι απ’ τη λάκα Ραϊλή και δεν είδαμε τον τσοπάνο, είδαμε απλώς το κοπάδι του. Ίσως να ήταν μέσα στην στάνη. Δεν σταματήσαμε παρά στην μεσορράχη πάω από το τεράστιο οροπέδιο της Ταράτσας Ο ήλιος έλουζε την περιοχή. Από ψηλά μπορούσαμε να παρατηρήσουμε τον πάτο, τα δρώμενα του οροπεδίου. Είδαμε κοπάδια προβάτων να γυροφέρνουν, συσσωρευτές νερού να γυαλίζουν, στάνες και μαντριά μνημεία. Βλέπαμε από ψηλά, από απόσταση, τον ποιμενικό κόσμο του βουνού να συνεχίζει τις εργασίες τους ασταμάτητα. Έχει κόψει το άρμεγμα, είναι γκαστρωμένες οι προβατίνες και ο χειμώνας προ των πυλών. Όταν ο ήλιος πλάγιασε πίσω απ’ τις ψηλές κορφές, αποσβολωμένοι και γεμάτοι, βρήκαμε το μέρος για τη νύχτα που θα ερχόταν. Στήσαμε το αντίσκηνο, βγάλαμε τα τρόφιμα, να μαγειρέψουμε. Το μενού περιλάμβανε ριζότο με κάρι, - μας έπεσε λίγο - ανοίξαμε και μία κονσέρβα καλαμπόκι ανάκατο με αγγουράκι, πέντε ελιές Αμφίσσης και επειδή δεν χορτάσαμε το αυγατίσαμε με ζυμωτό ψωμί πούχαμε.. Μετά ήρθε η ώρα του τσαγιού, έπεσε η νύχτα για τα καλά τα σκέπασε όλα, ώρα για κουβεντούλα. Την κουβέντα την άρχισε ο Γιώργος με αφορμή τα γεγονότα τα σημερινά, που μας διώξανε απ’ το βουνό: «ρε συ, πούσαι αγοριανίτης και γείτονας με τον καπετάν Διαμαντή, που αισθάνθηκες ακούγοντας ότι κείνα τα χρόνια τον κυνήγαγαν εδώ στη Γκιώνα»; Κατέβασα μια γουλιά τσίπουρο και του απάντησα… Τάκη Ντάσιου, Φθινόπωρο 1992 Παραπομπές Άμφισσα η (από τους μεσαιωνικούς χρόνους Σάλωνα) υψομ.180μ. πόλη της Φωκίδας, στην Παρνασσίδα, στη λεκάνη που σχηματίζεται μεταξύ Γκιώνας και Παρνασσού, δήμου Αμφίσσης νομού Φωκίδος. Στα 1928 είχε 5.294 κατοίκους, 1940 > 5.466, 1951 > 5.553, 1961 > 6.076, 1971 > 6.605, 1981 > 7.156, 1991 > 7.189, 2001 > 6.946 Καρούτες οι, αι: υψόμ.1.140μ. Οικισμός της Δωρίδος στις πλαγιές των Ορέων του Λιδωρικίου, δήμου Λιδορικίου νομού Φωκίδος. Στα 1928 είχε 472 κατοίκους, 1940 > 475, 1951 > 159, 1961 > 125, 1971 > 89, 1981 > 111, 199 > 111, 2001 > 79 Βίνιανη η:υψομ.520μ, οικισμός της Παρνασσίδος μεταξύ του Παρνασσού και της Γκιώνας, δήμου Αμφίσσης νομού Φωκίδος. Στα 1928 είχε (-) κατοίκους…1961 > 265, 1971 > 308, 1981 > 220, 1991 > 183, 2001 > 167 Προσήλιο το (έως 1928 Σιγδίστα), υψόμ.840μ. οικισμός της Παρνασσίδος στις πλαγιές του όρους Γκιώνα, δήμου Αμφίσσης νομού Φωκίδος. Στα 1028 είχε 1.038 κατοίκους, 1940 > 1.138, 1951 > 633, 1061 > 284, 1971 > 91, 1981 > 17, 1993 > 73, 2001 > 155. Λευκαδίτι το: Υψομ. 640μ., οικισμός της Δωρίδας στις απολήξεις τους όρους Γκιώνα δήμου Λιδορικίου, νομού Φωκίδος. Στα 1928 είχε 416 κατοίκους, 1940 > 412, 1951 > 271, 1961 > 246, 1971 > 199, 1981 > 192, 1991 > 231, 2001> 165. Ενδεικτική βιβλιογραφία • Δημητρίου Ν. Δημητρίου (Νικηφόρος)1965: Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης (χρονικό 1940 – 1944), τόμοι Α’ Β΄ Γ΄ Αθήνα • Αδαμακόπουλου Τ., Χατζηρβασάνη Β., Ματσούκα Π.1986: 1. Τα βουνά της Ρούμελης, οδηγός πεδίου για τα ελληνικά βουνά, εκδ. Τάσος Πιτσιλός, Αθήνα • Σταμάτη Ι. Σταμάτη1991:Απ’ την Αλβανία στην κατοχή και την αντίσταση 1940 – 46, Αθήνα • Τσίπηρα Κώστα1992: Στα ελληνικά βουνά οι 50 ωραιότερες πεζοπορικές και οικολογικές διαδρομές, σειρά: πεζοπορία – ορειβασία, εκδ. Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη • Ματζώρου Δ. Γεωργίου1994: Ο καπετάν Διαμαντής ο σταυραετός της Ρούμελης (Γιάννης Κομνά Αλεξάνδρου), Αθήνα • Μανιατέα Ηλία Τεγόπουλου Ιωάννη (Εκδ)2006:Νομός Φωκίδας, Στερεά Ελλάδα, Νο 15, σειρά: Ελλάδα, εκδ. Δομή • Ματσούκα Πηνελόπη (Επιμ.έκδ.)2009: Γκιώνα, Βαρδούσια, Παρνασσός, σειρά: πράσινος οδηγός, εκδ. Anavasi • Μανιά Νίκου2009: Στον ασύρματο της Ρούμελης, Αθήνα • Νέζη Νίκου2010: Tα ελληνικά βουνά γεωγραφική εγκυκλοπαίδεια, τόμος 2 Ηπειρωτική Ελλά (Πελοπόννησος, Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη) εκδ. Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης – Κληροδότημα Αθ. Λευκαδίτη • Σταματελάτου Μιχαήλ, Βάμβα-Σταματελάτου Φωτεινή2012: «Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας», τόμοι Α΄, Β΄, Γ΄ ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, για αυτή την έκδοση Δημοσιογραφικό Οργανισμός Λαμπράκη • Γαλάνη Λάμπρου(Επιμ.): «στην καρδιά της Ρούμελης», σειρά: Ταξιδιωτικού οδηγοί, τεύχος 8, με την ΗΜΕΡΗΣΙΑ • Γαλάνη Λάμπρου(Επιμ.): «Γκιώνα η αρχόντισσα της Ρούμελης», σειρά: Περιηγήσεις, τεύχος 66, με την ΗΜΕΡΗΣΙΑ • Πεζοπορικός χάρτης2019: Γκιώνα, Βαρδούσια, κλίμακας 1: 25.000 Topo, 2.31 εκδ.Anavasiπηγή:

Από το θαμμένο Βελούχι..

 

Από το βιβλίο του Πάνου: η νερομάννα της Αθήνας 

Αγία Μονή αφιερωμένη στην Παναγία, γιόρταζε στις 23 Αυγούστου

 Θαμμένη σήμερα στα νερά της λίμνης Μόρνου 

Σπύρος

 Ο Σπύρος Καραδήμας του Δημητρίου το πάλαι ποτέ!

Βασίλης Καραγιάννης

 

Άποψη του χωριού από Στόχοβα

 

Κοίμηση Θεοτόκου

 

Θεμιστοκλής Δημητρακόπουλος και η παρέα του

 

Στης Σωτήρως το μνήμα το πάλαι ποτέ!

 

Νυχτερινές θεάσεις με φόντο την λίμνη του Μόρνου

 

Δωρική τοπιογραφία!

 

Μεταμόρφωση του Σωτήρος

 

Χαλαρά!!

 

Πλατεία Αγίου Βασιλείου.

Οι τεντιμπόηδες του κάμπου! (Διήγημα από το βιβλίο του Κ. Μπερτσιά: θαμμένα όνειρα, ζωντανές αναμνήσεις)

10. Οι τεντιμπόηδες του κάμπου

«Καλώς τον Κώστα τον μαλλιά, σαν τον Νταβέλη τον λή- σταρχο είσαι μ’ αυτό το κεφάλι! Ο φίλος σου ακόμα κοιμά- ται. Για πού θα εκδράμετε σήμερα;»

Ήταν η μπάσα φωνή του μπάρμπα Μήτσου, που με υποδέχτηκε με το γνωστό ειρωνικό ύφος στο Χάνι του, ένα δίπατο οίκημα χτισμένο στο ανατολικό άκρο της πελώριας τσιμεντένιας γέφυρας που ένωνε τις όχθες του Κοκκινοπό- ταμου, παραποτάμου του Μέγα ποταμού, του Μόρνου, που τον συναντούσε λίγο πιο κάτω στα χίλια πεντακόσια μέτρα απόσταση.

«Καλημέρα, μπάρμπα Μήτσο! Θα πάμε με τον γιο σου στον Σταθμό Χωροφυλακής στη Γρανίτσα να βγάλουμε ταυτότητες. Τόσο καιρό μας το λες και το ξαναλές ότι μεγαλώσαμε και είμαστε υποχρεωμένοι ν’ αποκτήσουμε αστυνομική ταυτότητα αλλιώς θα έχουμε μπελάδες με τους χωροφύλακες.»

«Μπράβο! Και να φύγετε τώρα που είναι πρωί ακόμα γιατί αργότερα θα καεί το πελεκούδι. Ο Ιούλιος μας ζεμά- τισε φέτος, τέτοιον καύσωνα έχει χρόνια να κάνει και μ’ αυ- τό το μαλλί σε βλέπω και σένα και τον άλλον να αρπάζετε φωτιά, πηγαίνετε και σε κανένα κουρέα να γίνεται άνθρω- ποι!».

«Βρε μανία με το κούρεμα, μπάρμπα Μήτσο», σιγο- μουρμούρισα... και κάθισα στο πέτρινο πεζούλι, στην εξω- τερική πλευρά του οικήματος, προς την πλευρά του δρόμου και περίμενα τον Κώστα να ετοιμαστεί.

Σε λίγο στην παρέα προστέθηκε ο Παναής και ο Γιώρ- γος ο ταχυδρόμος, που περίμεναν το λεωφορείο του ΚΤΕΛ για να ταξιδέψουν στο Λιδωρίκι.

Το Χάνι του Γκέκα, όπως ήταν γνωστό, αποτελούσε ση- 91

μείο αναφοράς για όλη την περιοχή της ορεινής Δωρίδας. Σημείο κομβικό, καθώς αποτελούσε το σταυροδρόμι πολ- λών δρόμων που οδηγούσαν και στα πιο απομακρυσμένα χωριά της περιοχής, τα οποία ένωνε με τον κεντρικό δη- μόσιο δρόμο που συνέδεε τις μεγάλες πόλεις της Ναυπά- κτου, της Άμφισσας και του Λιδωρικίου – πρωτεύουσας της επαρχίας. Εδώ τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ και των λεγό- μενων άγονων γραμμών έκαναν τις ανταποκρίσεις τους, εδώ ερχόντουσαν παλιότερα τα φορτηγά, εκεί γύρω του Αγίου Δημητρίου, και φόρτωναν τα κοπάδια των αιγοπρο- βάτων για να τα μεταφέρουν στα χειμαδιά τους, που ήταν τα πιο πολλά στην Αττική.

Δεν είχαν περάσει ούτε πέντε λεπτά όταν το λεωφορείο του ΚΤΕΛ που εκτελούσε τη διαδρομή Άμφισσα-Ναύπα- κτος σταμάτησε ακριβώς απέναντι, δίπλα στη βρύση. Κα- τέβηκαν πέντε-έξι άτομα, μας χαιρέτησαν και πήραν τη βορεινή κατεύθυνση, εκτός από έναν κύριο που φορούσε κουστούμι και γραβάτα, ο οποίος ήρθε κοντά μας, καλη- μέρισε και συστήθηκε: «Με λένε Νίκο Καραμούζη και εί- μαι υπάλληλος του Υπουργείου Δημοσίων Έργων. Ήρθα από την Αθήνα για να καταγράψω όλες τις περιουσίες της περιοχής. Σίγουρα θα έχετε ακούσει για τη λίμνη που θα γίνει και θα πρέπει να απαλλοτριωθούν όλα όσα θα σκεπα- στούν από τα νερά. Θα είναι πολύ μεγάλο έργο και το έχει ανάγκη η Αθήνα, μαζεύτηκε όλη η Ελλάδα στην Αθήνα και δυστυχώς δεν έχει νερό.»

«Κάτι έχω ακούσει, αλλά δεν το περίμενα και τόσο νωρίς», απάντησε ο μπάρμπα Μήτσος και ρώτησε σε τι μπορούσε να τον βοηθήσει.

«Να, θα ήθελα να μου γνωρίσεις τους προέδρους και τους αγροφύλακες των χωριών, που η λίμνη θα σκεπάσει τις εκτάσεις τους, για να συνεργαστώ μαζί τους για την απογραφή. Έχω προγραμματίσει, όσο καιρό χρειαστεί, να

92

μένω στο ξενοδοχείο στο Λιδωρίκι, θα έρχομαι με το πρωι- νό λεωφορείο και θα φεύγω με το απογευματινό. Δεν ξέρω αν μπορώ το μεσημέρι να έρχομαι εδώ για φαγητό.»

«Για το φαγητό κάτι θα γίνει, αλλά μην περιμένεις και πολλά, ό,τι μαγειρεύει η κυρά Δήμητρα για την οικογένεια μπορείς να το έχεις κι εσύ, όσο για τις συστάσεις είσαι τυ- χερός. Να, αυτός που ξεμύτισε τώρα από τη γέφυρα είναι ο αγροφύλακας που το χωριό του κατέχει το μεγαλύτερο μέρος του κάμπου», ήταν η απάντηση του μπάρμπα Μή- τσου, που μάλλον σκεφτόταν ότι μόλις απέκτησε ένα στα- θερό πελάτη για αρκετούς μήνες.

«Με συγχωρείς, κύριε Νίκο, τι σημαίνει απαλλοτρίω- ση;», παρενέβη στην κουβέντα ο Παναής, που είχε ένα με- γάλο κοπάδι αιγοπροβάτων και τους καλοκαιρινούς μήνες έβοσκε τα ζωντανά του στα πέριξ του ποταμιού χρησιμο- ποιώντας τη γέφυρα ως στάβλο, μιας και το μεγάλο μέγε- θός της πρόσφερε δροσερή προστασία στα ζώα από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού.

«Έρχεται το κράτος, σου δίνει μια αποζημίωση για το σπιτι σου ή τα χωράφια που θα καταστραφούν και είσαι υποχρεωμένος να τη δεχτείς.»

«Μα εγώ δεν θέλω να φύγω από τον τόπο μου, κύριε Νίκο, δεν θέλω να δώσω το σπίτι μου και τα χωράφια μου. Σήμερα τα έχουμε εμείς, πριν χρόνια τα είχαν οι γονείς μας και οι παππούδες μας και σε μερικά χρόνια θα πάνε στα παιδιά μας. Με το ζόρι θα μας τα πάρουν;»

«Έτσι είναι ο νόμος, αναγκαστική απαλλοτρίωση θα γίνει για το γενικό καλό. Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι δι- ψάνε, η Πολιτεία πρέπει να βρει λύση.»

«Ωραία λύση βρήκε, να ξεδιψάσουν αυτοί, να ξεσπιτω- θούμε εμείς, ωραίος νόμος κύριε Νίκο!»

Ο ερχομός του αγροφύλακα διέκοψε την μικρή λεκτική αντιπαράθεση με τον κουστουμαρισμένο δημόσιο υπάλ-

93

ληλο. Εν τω μεταξύ φάνηκε και ο αγουροξυπνημένος φίλος μου κι έτσι πήραμε τον δρόμο για τον Σταθμό της Χωρο- φυλακής – έπρεπε να αποκτήσουμε ταυτότητα!

Διαλέξαμε τον μονοπάτι δίπλα στις όχθες του ποταμού και όχι τον αμαξιτό δρόμο γιατί και μικρότερη απόσταση ήταν αλλά, κυρίως, επειδή σε μεγάλο μέρος της διαδρομής τα πλατάνια που το σκέπαζαν πρόσφεραν δροσιά και θα αποφεύγαμε έτσι το λιοπύρι που προβλεπόταν ανυπόφορο.

Είχαμε περπατήσει καμιά πεντακοσαριά μέτρα χωρίς να ανταλλάξουμε κουβέντα. Εγώ σκεφτόμουν αυτά που είχα ακούσει προηγουμένως από τον κύριο Νίκο και, σαν να ζούσα έναν τρομερό εφιάλτη, ξεστόμισα:

«Ε όχι, δεν μπορεί να γίνει αυτό... τι, θα πνίξουν τον τόπο μας;»

«Τι έπαθες;», μου απαντά ανήσυχος ο Κώστας.

«Δεν ήσουν παρών στη συζήτηση με τον ξένο που ήλθε από το υπουργείο», και αρχίζω να του εξιστορώ τα καθέ- καστα.

«Σιγά μη γίνει λίμνη! Και να γίνει, θα περάσουν χρό- νια... έτσι γίνεται μια λίμνη;», μου απαντά με απόλυτη σι- γουριά, διώχνοντας έτσι τους φόβους μου.

Θα πρέπει να είχαν περάσει δεκαπέντε με είκοσι λεπτά όταν μπροστά μας φάνηκε έναν μικρός οικισμός γνωστός ως Χάνια. Πέντε-έξι σπίτια ήταν ο οικισμός, χτισμένος ακριβώς δίπλα στην όχθη του ποταμού. Παλιότερα, πριν γίνουν οι αμαξιτοί δρόμοι, τα Χάνια ήταν ένα κομβικό ση- μείο για τα χωριά της ορεινής Δωρίδας. Από εδώ περνού- σαν οι άνθρωποι με τα υποζύγιά τους όταν ταξίδευαν για το Λιδώρικι και την Άμφισσα. Σταματούσαν για λίγη ξε- κούραση, η οικογένεια Καραπιστόλη εξυπηρετούσε με τον καλύτερο τρόπο τους ταξιδιώτες και το Χάνι του είχε απο- κτήσει μεγάλη φήμη σε όλη την περιοχή. Μετά το 1935, που έγιναν οι αμαξιτοί δρόμοι, το Χάνι του Καραπιστόλη

94

παράκμασε μια και κομβικό σημείο αναδείχθηκε η ανατο- λική άκρη της μεγάλης τσιμεντένιας γέφυρας του Κόκκι- νου, όπου ο Μήτσος ο Γκέκας έχτισε το δικό του Χάνι.

Τα τελευταία χρόνια η δασική υπηρεσία είχε δημιουρ- γήσει ακριβώς δίπλα στον οικισμό ένα μεγάλο δασικό φυ- τώριο.

Είχαμε περάσει τα όρια του φυτωρίου όταν ακούσαμε πίσω μας μια γνώριμη φωνή: «Για πού το βάλατε, ρε παλ- ληκάρια, με αυτό τον καύσωνα;» Ήταν η φωνή του επι- στάτη του φυτωρίου, του Σπύρου, αγαπημένου μου θείου. Ο θείος Σπύρος ήταν αδελφός του πατέρα μου, δυο χρόνια μεγαλύτερός του, και έφερε το όνομα του αδελφού της μάνας του και γιαγιάς μου, της Μαρίας. Ο Σπύρος, ο αδελ- φός της γιαγιάς, είχε πολεμήσει στον ελληνοτουρκικό πό- λεμο και είχε σκοτωθεί στην Μικρά Ασία το 1921. Είχα ένα ιδιαίτερο δέσιμο με τον θείο, τον αγαπούσα πολύ και τον σεβόμουν υπερβολικά. Ένα χρόνο μετά τη γέννησή μου ο πατέρας μου στρατεύθηκε, και για περισσότερο από δύο χρόνια ο θείος Σπύρος έπαιξε άριστα τον ρόλο του πατέρα. Εκείνη την εποχή δεν είχε δημιουργήσει ακόμη τη δική του οικογένεια και διέθετε πολύ χρόνο για να ασχολείται μαζί μου. Θυμάμαι με νοσταλγία την προθυμία με την οποία προσπαθούσε να ικανοποιήσει τις παιδικές μου επιθυμίες, ακόμη και κάποιες ακραίες, και φυσικά δεν ήθελε και πολύ ο θείος Σπύρος να γίνει το πιο αγαπημένο πρόσωπο της παιδικής μου ηλικίας.

Όταν η δασική υπηρεσία δημιούργησε αυτό το φυτώριο ο θείος διορίστηκε επιστάτης. Από την πρώτη στιγμή το αγάπησε και αφιερώθηκε στη φροντίδα του με όλη του την ψυχή, ήταν δε πολύ περήφανος για την δουλειά του.

«Τα νεαρά φυτά που καλλιεργούσα στο φυτώριο», έλεγε πολλά χρόνια μετά, «έσωσαν πολλά χωριά της Δωρίδας. Οι περίφημες αναδασώσεις, με τις οποίες σαθρά εδάφη

95

σταθεροποιήθηκαν, και ο διπλασιασμός των δασών σε πε- ριοχές που η ελεύθερη κτηνοτροφία απειλούσε με ερημο- ποίηση ήταν αποτέλεσμα εκείνου του φυτωρίου. Το πρώτο χωριό που σώθηκε, βέβαια, ήταν το δικό μας, που εκεί στην δεκαετία του ’60 κινδύνεψε σοβαρά από τις κατολισθήσεις.»

Έμενε με την οικογένειά του στο χωριό Κόκκινος, που βρίσκεται στα δυτικά και αρκετά ψηλά, σε περίοπτη θέση, με σχεδόν ολόκληρη την κοιλάδα του Μόρνου στα πόδια του αλλά και τη μικρότερη, του Κόκκινου ποταμού, που οι φι- λοπρόοδοι κάτοικοι καλλιεργούσαν και από την οποία βιο- πορίζονταν. Ανεβοκατέβαινε καθημερινά ένα δυσκολοπερ- πάτητο μονοπάτι. Δεν ήταν και λίγη η απόσταση, δυο ώρες δρόμος η καθημερινή πεζοπορία. Φυσικά έπρεπε να δια- σχίζει και το ποτάμι με τα πλούσια και ορμητικά νερά, εκτός από τους καλοκαιρινούς μήνες που σχεδόν στέρευε. Μια αυτοσχέδια γέφυρα με πλατανίσιους κορμούς ήταν η λύση για να περνά ανεμπόδιστα στην απέναντι όχθη αν και κά- ποιες φορές, και δεν ήταν λίγες, το ποτάμι φούσκωνε και παρέσυρε τους κορμούς αναγκάζοντάς τον να περπατά καμιά ώρα παραπάνω για να διαβεί τη μεγάλη τσιμεντένια γέφυρα που ήταν πιο κάτω, στο Χάνι του Γκέκα. Αγαπούσε υπερβολικά το κυνήγι και πάντα κουβαλούσε μαζί του το κυνηγετικό του όπλο.Το λαγόσκυλο, η Σπίθα, ήταν η στα- θερή συντροφιά του σε αυτό το επίπονο καθημερινό δρομο- λόγιο.

Επιστρέψαμε και κατευθυνθήκαμε προς το φυτώριο, περάσαμε την πόρτα το μικρού οικίσκου και η Σπίθα, που ήταν ξαπλωμένη, σηκώθηκε και άρχισε τα γαυγίσματα. Ο θείος την πρόσταξε να σωπάσει και μας οδήγησε στην πίσω πλευρά όπου εκτεινόταν μια πυκνοφυτεμένη έκταση περί- που δέκα στρεμμάτων. Στα διαφορά παρτέρια δούλευαν καμιά δεκαπενταριά εργάτριες, μακριά η μια από την άλλη.

«Οι γυναίκες μιλούν πολύ, ή πιο σωστά κουτσομπο- 96

λεύουν αδιάκοπα και πρέπει να τις έχεις διασκορπισμένες, διαφορετικά δουλειά δεν βλέπεις», ήταν η απάντηση του θείου Σπύρου στην ερώτηση του Κώστα γιατί οι γυναίκες δεν δουλεύουν μαζί. Η αλήθεια είναι ότι είχε τη φήμη του αυστηρού επιστάτη και απαιτούσε προσήλωση στην δου- λειά, πράγμα που δεν άρεσε στις εργάτριες.

«Τώρα που θα δημιουργηθεί η λίμνη, τι θ’ απογίνει το φυτώριο;» των ρωτάω. «Ποια λίμνη;» μου απαντά. Και αρχίζω να του λέω για τον υπάλληλο του υπουργείου που ήρθε για την απογραφή. «Κατά καιρούς κάτι ακουγότανε για την λίμνη αλλά δεν το περίμενα και τόσο γρήγορα. Με- τρήσεις του νερού κάνουν καμιά δεκαριά χρόνια, γεωτρή- σεις έγιναν και πέρυσι και πρόπερσι το καλοκαίρι σε διάφο- ρα σημεία, άνοιξαν πηγάδια και συνέλεγαν δείγματα του εδάφους, αλλά να φτάσουν και σε απογραφές περιουσιών δεν το περίμενα.»

«Θα φτάσει μέχρι εδώ το νερό;», τον ρώτησα.

«Ένας μηχανικός που δούλευε στα γεωτρύπανα και εί- χαμε γνωριστεί μου έλεγε πως τα νερά θα σκεπάσουν με- γάλη περιοχή. Το ποτάμι θα το κλείσουν μ’ ένα μεγάλο φράγμα στο Μαυρονέρι κοντά στο χωριό Αγλαβίστα, θα σκεπαστεί όλος ο κάμπος του Αβόρου, του Σεβεδίκου και φυσικά και ο δικός μας. Ολόκληρο το Βελούχι θα πνιγεί, θα φτάσει το νερό μέχρι το Λευκαδίτι και θα καλύψει κι ένα μέρος του κάμπου του Βελά δίπλα στην Πεντάπολη και την Λεύκα, θα γίνει μια πολύ μεγάλη λίμνη, μου είχε πει.»

«Σπύρο, Σπύρο, έλα δω, έχω ψήσει τον καφέ!», ακού- στηκε η φωνή του Μήτσου του Καραπιστόλη.

«Έρχομαι σε λίγο», ήταν η απάντηση.

«Κάμε γρήγορα, έχουμε και καλή παρέα σήμερα», ήταν η ανταπάντηση του παλιού Χανιτζή.

«Πάμε δίπλα στον μπάρμπα Μήτσο, έχει και κρύο νερό από το πηγάδι, ξεδιψάτε και συνεχίζετε μετά τον δρόμο

97

σας για την Γρανίτσα», μας προέτρεψε ο θείος Σπύρος. Δίπλα στο πηγάδι υπήρχε ένας πλάτανος και εκεί κα- θόταν ο Μήτσος ο Καραπιστόλης, ένας πολύ ευχάριστος άνθρωπος λίγο παραπάνω από τα εβδομήντα μαζί με έναν νέο άντρα περίπου τριάντα χρόνων και έπιναν τον καφέ τους. Ο νέος άντρας ήταν από το Λιδωρίκι, υπάλληλος της Αγροτικής τράπεζας. Τον Κώστα, αυτό ήταν το όνομά του, τον γνωρίζαμε. Κάποια απογεύματα παίζαμε μαζί μπάλα

στο γήπεδο του Γυμνασίου μας στο Λιδωρίκι.

Ο Κώστας είχε μεγάλη αγάπη για την ιστορία του τό- που και είχε αρχίσει να αφηγείται τη μάχη με τους Τούρ- κους, που είχε λάβει χώρα σε αυτά εδώ τα Χάνια. «Τέτοια εποχή, τέλος Ιουλίου, έγινε αυτή η μάχη, ήταν μετά την έξοδο του Μεσολογγίου που οι Τούρκοι, κάνοντας εκκα- θαριστικές επιχειρήσεις σε όλη τη Στερεά, έφτασαν μέ- χρι εδώ όπου χτυπήθηκαν από τους Έλληνες με αρχηγό τον Σκαλτσά. Έγινε μεγάλος χαλασμός, γέμισε το ποτάμι κουφάρια και λαβωμένους», τελείωσε την εξιστόρηση ο

Κώστας.

Πρώτη φορά άκουγα αυτή την ιστορία και εντυπωσιά-

στηκα. Μπορώ να πω πως αυτή η αφήγηση του Κώστα ήταν ο σπόρος που με έκανε να δείξω ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία, το οποίο εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου σε μια αγαπημένη μου ενασχόληση. Μου έκανε επί- σης εντύπωση που ο Κώστας ρωτούσε τον μπάρμπα Μή- τσο αν την έχει ακούσει ξανά αυτή την ιστορία. Προφανώς ήθελε να μάθει κάτι παραπάνω ή να επιβεβαιώσει αυτά που είχε διαβάσει. Σε αυτή τη συζήτηση άκουσα ότι το Χάνι ήταν στα παλιά χρόνια γνωστό ως «του Σκορδά το Χάνι».

«Παιδιά, σας έφερα ένα λουκουμάκι, κατεβάστε με το μαγκάνι το χαρανί και βγάλτε κρύο νεράκι να ξεδιψάσετε, δύσκολη η μέρα σήμερα, πολλά χρόνια έχει να κάνει τέτοια ζέστη», ήταν η κυρά Γιαννούλα η γυναίκα του μπάρμπα

98

Μήτσου που ήρθε να μας φιλέψει.

Το νερό αυτού του πηγαδιού ήταν τόσο κρύο που νόμιζες

ότι υπήρχε πάγος κάτω στον πάτο, στα περίπου οχτώ μέ- τρα, που έψυχε το νερό.

Μεγάλη η στάση στα Χάνια κι εμείς είχαμε μπροστά μας δρόμο, ο Σταθμός Χωροφυλακής στην Γρανίτσα απεί- χε πάνω από ώρα και ο ήλιος όλο και ανέβαζε τη θερμο- κρασία. Ευτυχώς, για ένα μεγάλο διάστημα τα πλατάνια σκέπαζαν την δρόμο μας και δεν είχαμε τον ήλιο να μας πυ- ρώνει κατακέφαλα. Μετά από μισή ώρα περπάτημα φτά- σαμε στον μύλο του Ράπτη και βλέπαμε στο βάθος τη Γρα- νίτσα, που είχε μετονομαστεί Διακόπι εδώ και πολλά χρό- νια αλλά σχεδόν κανείς δεν την αποκαλούσε με το νέο όνομα – αυτό βέβαια συνέβαινε με όλες σχεδόν τις μετονομασίες. Οι άνθρωποι, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, προτιμούσαν τα παλιά ονόματα. Όσες φορές με ρωτούσε κάποιος από πού είμαι και έλεγα το όνομα του χωριού μου: Κόκκινος, αμέσως συμπλήρωνε «δηλαδή από το Λούτσοβο είσαι;» Έπρεπε να πω το ναι σαν μια επιβεβαίωση για να συνεν- νοηθούμε.

Λίγο μετά το μύλο αρχίσαμε να βλέπουμε καθαρά ένα μέρος του χωριού, ξεχώριζαν οι δύο επιβλητικοί λόφοι που προβάλλουν στην κορφή του οικισμού σαν βιγλάτορες πριν τις ορθοπλαγιές των Βαρδουσίων.

«Μέχρι εδώ θα φτάσουν τα νερά της λίμνης, έτσι δεν μας είπε ο θείος σου;»

«Μάλλον μέχρι εδώ που συναντιούνται τα νερά του Γρα- νιτσορέματος και του Δαφνορέματος», ήταν η απάντησή μου και συνέχιζα να απολαμβάνω την όμορφη εικόνα που έβλεπα μπροστά μου.

Συναντήσαμε τον αμαξιτό δρόμο και σε είκοσι περίπου λεπτά φτάναμε στα πρώτα σπίτια. Ήταν η πρώτη φορά που ερχόμουν εδώ και εντυπωσιάστηκα από τα πολύ ωραία

99

σπίτια αλλά και τη μεγάλη έκταση που καταλάμβανε το χωριό. Ένα μεγάλο ρέμα με πλούσια βλάστηση και άφθονο νερό χώριζε το χωριό στα δύο. Ξεκινούσε από ψηλά ανά- μεσα σε δυο απότομους λόφους που δέσποζαν στην περιο- χή. Εντυπωσιάστηκα ιδιαίτερα από τον δεξιό λόφο που στην κορφή φαινόταν χτισμένη μια εκκλησία ενώ η ορατή μπροστινή πλευρά ήταν τόσο απότομη που ήταν αδύνατη η ανάβαση.

«Βρε φίλε, πως ανέβηκαν εκεί πάνω και έχτισαν την εκ- κλησία;», ρωτάω τον Κώστα.

«Από την πίσω πλευρά είναι σχετικά εύκολη η ανά- βαση. Έχω έρθει μια χρονιά στο πανηγύρι, είναι φοβερή η θέα από κει πάνω, αξίζει να πάμε μια φορά.»

Το Διακόπι ήταν τελικά ένα μεγάλο κεφαλοχώρι και εξέπεμπε μιαν αρχοντιά όχι και τόσο συχνή στα μέρη μας. Φτάσαμε σε μια μεγάλη εκκλησία που δέσποζε στην ευρύ- χωρη, όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά στην μια πλευρά της. Κάπου σε μιαν άκρη διακρίναμε τον Αστυνομικό Σταθμό. Περάσαμε την κεντρική πόρτα με κάποια επιφυ- λακτικότητα, είναι η αλήθεια. «Πού πάτε, ρε σεις;», ακού- στηκε μια άγρια φωνή από το βάθος ενός γραφείου.

«Ήρθαμε για να βγάλουμε ταυτότητα, είμαστε από τον Κόκκινο», του απάντησα λίγο φοβισμένα.

Πλησιάσαμε στο γραφείο και αντικρίσαμε έναν χωρο- φύλακα με αρειμάνιο μουστάκι να κάθεται πίσω από ένα γραφείο με στοίβες χαρτιά. Πήγαμε να μπούμε στο γρα- φείο και ξαφνικά τον ακούμε να φωνάζει έξαλλος: «Πού πάτε, ρε; σας είπα να περάστε; έχω δουλειά, έξω, έξω, θα σας φωνάξω εγώ.»

«Συγνώμη κύριε χωροφύλακα», του απαντώ με τρεμά- μενη φωνή.

«Δεν είμαι χωροφύλακας, ενωμοτάρχης είμαι! Στραβός είσαι, δεν βλέπεις τα γαλόνια;» και συνεχίζει έξαλλος: «Τι

100

μαλλιά είναι αυτά ρε τεντιμπόηδες, ήρθατε στη Χωροφυ- λακή ακούρευτοι; Έξω, έξω! Χαθείτε από μπροστά μου αποφώλια τέρατα, παλιογιάπιδες... Θα σας φωνάξω εγώ πότε θα μπείτε!»

Βγήκαμε αμέσως έξω τρέχοντας και περάσαμε στην απέναντι πλευρά που υπήρχε ένας πλάτανος με μια βρύση στο πλάι. Μας είχαν κοπεί τα γόνατα από τον φόβο. Καθί- σαμε σε ένα παγκάκι και βλέπαμε την είσοδο του Σταθμού. Είχε περάσει πάνω από μισή ώρα και ο κύριος ενωμοτάρ- χης δεν φαινόταν να νοιάζεται για μας. Μας έκανε καψόνι κανονικό.

«Δεν φεύγουμε καλύτερα και να έρθουμε άλλη φορά; Θα βάλω τον πατέρα μου να του μιλήσει πρώτα», ρίχνει την ιδέα ο φίλος μου.

«Ήρθαμε τόσο δρόμο και να φύγουμε άπρακτοι πάει πολύ, ας περιμένουμε λίγο ακόμη», του απαντώ.

Εκείνη την στιγμή, από το κάτω μέρος της πλατείας, ερχόταν προς το μέρος μας ένας χωροφύλακας. Σηκωθή- καμε όρθιοι και τον περιμέναμε σε στάση προσοχής.

«Ποιοι είστε εσείς;», μας ρωτά μόλις περνά μπροστά μας, και πριν απαντήσουμε κοιτάζει τον φίλο μου και του λέει:

«Εσύ δεν είσαι του Γκέκα που έχει το Χάνι;»

«Ναι», του απαντά, «του Μήτσου του Γκέκα.»

«Και τι γυρεύετε εδώ;»

«Να, ήρθαμε να βγάλουμε ταυτότητα», και του αφη-

γούμεθα την ιστορία με τον ενωμοτάρχη.

«Με αυτά τα μαλλιά, πάλι καλά σας φέρθηκε. Από πότε

έχετε να βάλετε ψαλίδι στο κεφάλι σας; Σαν κουνάμενες κα- ναπίτσες έχετε γίνει... Τώρα που θα τον δω θα προσπαθή- σω να τον καλμάρω λίγο. Βλέπετε είναι και καινούργιος, με δυσμενή μετάθεση από την Κρήτη βρέθηκε εδώ ο καη- μένος, μην τον παρεξηγήτε, είναι καλός άνθρωπος», και

101

μπαίνει στον Σταθμό. Σε πέντε-έξι λεπτά βγαίνει και μας φωνάζει να πάμε μέσα. Όλα έχουν αλλάξει. Ο κύριος ενω- μοτάρχης, μειλίχιος πλέον, μας τακτοποιεί στα γρήγορα όλα τα σχετικά και σε μισή σχεδόν ώρα χαιρετίσαμε και αναχωρήσαμε. Η τελευταία όμως κουβέντα του κυρίου ενωματάρχη ήταν το κούρεμα: «Πρέπει να πάτε να κου- ρευτείτε αμέσως», με στεντόρεια φωνή εκφώνησε τη δια- ταγή του.

Βγήκαμε έξω και πήραμε τον δρόμο της επιστροφής. Περάσαμε μπροστά από την εκκλησία της πλατείας την ώρα που το ρολόι κτύπησε μια φορά, σημάδι ότι η ώρα ήταν μία. Ο ήλιος έκαιγε και η ζέστη ήταν ανυπόφορη. Ευτυχώς σε λίγο, κατηφορίζοντας, βρεθήκαμε στη ρεματιά που τα μεγάλα πλατάνια πρόσφεραν την δροσερή σκιά τους.

«Τι πρόβλημα που έχουν όλοι αυτοί με τα μαλλιά!», άνοιξε την συζήτηση ο Κώστας. «Ευτυχώς που βρέθηκε αυτός ο καλός χωροφύλακας και ξεμπλέξαμε, αλλιώς πάλι εδώ θα ερχόμασταν», του απαντώ. «Θυμάσαι στο Γυμνά- σιο, που σε μια πρωινή επιθεώρηση ο γυμνασιάρχη μας έστειλε εμένα και άλλους πέντε για κούρεμα; Εγώ είχα κουρευτεί με την ψιλή την προηγούμενη μέρα και φυσικά όταν με είδε ο κουρέας μου λέει:

«Τι να κουρέψω; δεν πιάνει τίποτα η μηχανή». Έτσι όπως έφυγα έτσι ξαναγύρισα στην τάξη. Ο Γυμνασιάρχης, μόλις με είδε, ενθουσιάστηκε και γυρνά και λέει σε όλους τους μαθητές:

«Αυτό είναι κούρεμα, έτσι σας θέλω όλους!», και απευ- θυνόμενος σε μένα, «μπράβο παιδί μου, έπρεπε να σε στεί- λω εγώ για να κουρευτείς σωστά...»

Η αλήθεια είναι ότι τους καλοκαιρινούς μήνες δύο πράγ- ματα απέφευγα: την επίσκεψη σε κουρέα και το φόρεμα παπουτσιών. Τα πλούσια σγουρά μαλλιά και τα σκληρά πέλματα προσέδιδαν μια εικόνα ανθρώπου των πρώιμων

102

χρόνων του homo sapiens. Η μεγαλύτερη δοκιμασία ήταν για μένα το φόρεμα των παπουτσιών, όταν τον Σεπτέμβρη ξαναγυρνάγαμε στο σχολείο. Ήταν ένα μαρτύριο μέχρι να συνηθίσουν τα πόδια μου τη φόρμα των παπουτσιών.

Το κούρεμα επίσης με ενοχλούσε ιδιαίτερα. Ένιωθα ότι το κούρεμα με την ψιλή, όπως απαιτούσαν οι σχολικοί κα- νόνες, μου στερούσε την ελευθερία διαχείρισης του εαυτού μου και φοβόμουν πως μοιραία θα έχανα την δύναμή μου ως άλλος Σαμψών.

Είχαμε αρκετά βαδίσει και πλησιάζαμε στον νερόμυλο του Ράπτη, που ήταν κοντά στην συμβολή του Γρανιτσο- ρέματος και του Δαφνορέματος όπου τα λιγοστά αυτή την εποχή νερά τους ενώνονταν, γινόντουσαν ποτάμι με το όνομα Κόκκινος και συνέχιζαν την πορεία τους για να συ- ναντήσουν τα νερά του Μόρνου. Αυτή την εποχή βέβαια δεν κατάφερναν να διανύσουν ούτε δυο χιλιόμετρα. Η διψα- σμένη κοίτη στρωμένη με άμμο και ποταμολίθια ρουφούσε κυριολεκτικά το λιγοστό νερό και εκεί, στο ύψος της Με- ταμόρφωσης του Σωτήρος, ξεψυχούσαν και οι τελευταίες σταγόνες.

«Έχω μια φοβερή ιδέα», γυρνάω και λέω στον Κώστα. «Τι λες να ακολουθήσουμε την κοίτη του ποταμιού; Θα είναι και πιο δροσερά και θα πιάσουμε και κανένα ψάρι.»

«Εγώ δεν έχω κέφια, με έχει ζαλίσει αυτό το λιοπύρι, πεινάω κιόλας και θέλω να γυρίσω μια ώρα αρχύτερα στο Χάνι, λαχταράω τα γεμιστά που είδα φεύγοντας να φτιά- χνει η μάνα μου.»

«Δεν πειράζει», του λέω, «εγώ θα πάρω το ποτάμι, θα περάσω και από τη Μεταμόρφωση του Σωτήρως και μετά θα πάρω το δρόμο που είναι δίπλα στο αυλάκι που μετα- φέρει το νερό στο κάμπο.»

Εκεί χωρίσαμε κι εγώ προχώρησα ευθεία για να συναν- τήσω το ποτάμι. Χρειάστηκε να περπατήσω καμία δεκα-

103

ριά λεπτά μέσα στον ξεριά για να βρω τελικά το λίγο νερό που αυτή την εποχή είχε ο Κόκκινος. Ο ρους του ποταμιού εκείνη τη χρονιά είχε διαμορφωθεί στη δυτική πλευρά προς τα λουτσοβιώτικα τα μέρη. Δεν περπάτησα ούτε τριακόσια μέτρα μέσα στο νερό ακολουθώντας τη ροή του και αντί- κρισα τη δέση ενός αυλακιού που μετέφερε το νερό για το πότισμα της στενής λωρίδας κάμπου που υπήρχε στην ανα- τολική πλευρά παράλληλα της κοίτης του ποταμιού. Με αυτά τα νερά ποτίζονταν και φυτά του δασικού φυτωρίου. Ποταμολίθια, χαλίκια και κλαδιά από πλατάνια ήταν τα υλικά από τα οποία είχε φτιαχτεί αυτό το φράγμα, «δέση» όπως το έλεγαν οι ντόπιοι, κι έτσι η περισσότερη ποσότητα νερού εκτρεπόταν στο κανάλι με αποτέλεσμα το ποτάμι να συνεχίζει τη φυσική πορεία του με μειωμένη ροή.

Συνέχισα το περπάτημα μέσα στο λιγοστό νερό που όλο και λιγόστευε και στα χίλια περίπου μέτρα εξαφανίστηκε παντελώς. Στα δεξιά μου, στην υπερυψωμένη δυτική όχθη, φαινόταν ήδη η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτή- ρος, χτισμένη στα ριζά μιας κατάφυτης πλαγιάς, ενός δεν- δρόλογγου κυρίως με πλατάνια στα χαμηλά και κουμαριές και ρείκια στα ψηλότερα. Βγήκα από την ξερή πλέον κοίτη και σε λίγα λεπτά είχα ανεβεί στη θέση που ήταν το όμορφο εξωκλήσι. Η θέα από εκεί ήταν υπέροχη, το έντονο πράσινο από τα πλατάνια και τις ιτιές σκέπαζε σχεδόν όλη την έκταση –γύρω στα πεντακόσια μέτρα– που προσδιόριζε τις όχθες του ποταμού. Ευθεία μπροστά μου, στα πεντακόσια μέτρα, διέκρινα τα Χάνια, τον μικρό οικισμό με το δασικό φυτώριο όπου το πρωί είχαμε κάνει την ολιγόλεπτη στάση, ενώ ψηλά πάνω, στη μεγάλη οροσειρά των Βαρδουσίων, φαινόταν το Κλήμα, χωριουδάκι κουρνιασμένο σ’ ένα μικρό πλάτωμα. Ακριβώς κάτω και νότια από το χωριό διακρι- νόταν ένας μεγάλος βράχος όπου τον χειμώνα, από τα νερά του ρέματος που ερχόταν από ψηλά, δημιουργείτο ένας κα-

104

ταρράκτης. Στον νου μου ήρθε το μάθημα της Πατριδο- γνωσίας στη δευτέρα Δημοτικού, που ο δάσκαλός μας προ- τιμούσε να το κάνουμε υπαίθρια ώστε να μας δείχνει ζω- ντανά τι είναι λόφος, βουνό, χείμαρρος, ποτάμι, πεδιάδα, κοιλάδα και τα υπόλοιπα. Μας έδειχνε και αυτό τον καταρ- ράκτη ο οποίος, παρά τη μεγάλη απόσταση –τουλάχιστον πέντε χιλιόμετρα από την αυλή του σχολείου μας–, φαινό- ταν καθαρά. Ήταν ένα όμορφο θέαμα και μας εντυπωσίαζε, είναι η αλήθεια, η ορμή και ο στροβιλισμός των νερών, ιδι- αίτερα μετά από κάποια μεγάλη νεροποντή.

Μια γυναικεία φωνή από το προαύλιο της εκκλησίας διέκοψε ξαφνικά την ευχάριστη ενατένιση αυτού του όμορ- φου τοπίου. Γυρνάω και βλέπω μια γυναίκα κι έναν άντρα να ξεφορτώνουν από ένα μουλάρι σανίδες και κάποια δο- χεία. Τους πλησιάζω και τους χαιρετώ. Ήταν ο Γιάννης και η γυναίκα του η Δήμητρα, που είχαν μαγαζί πάνω στο χωριό.

Η κυρά Δήμητρα γυρνά και με ρωτά: «Ποιος είσαι παι- δάκι μου και πως βρέθηκες εδώ;»

«Ο Κώστας είμαι, θειά Δήμητρα.»

«Ποιος Κώστας; Τίνος είσαι;», συνέχισε την ανάκριση η κυρά Δήμητρα. Δίνω τις σχετικές διευκρινίσεις και μου λέει: «Και πού να σε γνωρίσω ρε παιδάκι μου με αυτά μαλ- λιά; σαν κριάρι ακούρευτο έχεις γίνει...»

«Άντε πάλι τα μαλλιά», είπα μέσα μου.

Ο Γιάννης με τη Δήμητρα είχαν έρθει να προετοιμάσουν τον χώρο για το μαγαζί που θα λειτουργούσαν ανήμερα της γιορτής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ή απλά της Σω- τήρως όπως συνήθιζαν να λένε οι ντόπιοι. Την επόμενη βδομάδα ήταν η γιορτή.

«Τι κάνετε εδώ εσείς με αυτή τη ζέστη;», ακούστηκε η φωνή της κυράς Ρήνας που είχε λίγο πιο κάτω ένα μικρό περιβόλι.

Νότια, σχεδόν δίπλα στην εκκλησία, υπήρχε ένα μικρό 105

ξέφωτο, μια γόνιμη έκταση με περιβόλια. Μια δεξαμενή –στέρνα ή γούρνα όπως την έλεγαν οι περιβολάρηδες– μά- ζευε το νερό μιας μικρής πηγής, που τα νερά της ήταν αρ- κετά για να ποτίζουν τα περιβόλια. Τα περιβόλια της Σω- τήρως ήταν περισσότερο γνωστά για τις κερασιές και τις φράουλες, που γενικά σπάνιζαν στην περιοχή μας. Οι φρά- ουλες και τα κεράσια ήταν μεγάλη πρόκληση για μας τους πιτσιρικάδες και οπωσδήποτε κάθε Μάιο θα οργανώναμε επιδρομή για την σχετική γευσιγνωσία. Κάποιες πρόχειρες πινακίδες που οι περιβολάρηδες τοποθετούσαν για εκφο- βισμό -προσοχή δηλητήριο, ραντισμένα με παραθείο- δεν μας εμπόδιζαν να πέφτουμε σαν λιμασμένες ακρίδες και να ρημάζουμε με βουλιμία τα νόστιμα αυτά φρούτα.

Η κυρά Ρήνα, που ήταν αδελφή του παππού μου, ήλθε κοντά μας και δεν έχασε την ευκαιρία να μου πει ότι πρέπει να κουρευτώ γιατί μοιάζω σαν ξωτικό και προκαλώ φόβο στον κόσμο και συνέχισε: «Τα μάθατε τα νέα; Θα γίνει λί- μνη, άρχισαν να μετρούν τις περιουσίες στο κάμπο.»

«Τι είναι αυτά που λες;», ήταν η αντίδραση του Γιάννη. «Ποιος σου το είπε κυρά Ρήνα;»

«Ο Παναής μου είπε τα νέα, είδε το πρωί στο Χάνι του Γκέκα έναν από το υπουργείο που θα κάνει τις απαλλοτριώ- σεις, δεν κατάλαβα τι είναι αυτό αλλά έτσι μου το είπε.» Τους εξηγώ κι εγώ αυτό που είδα και άκουσα.

«Δηλαδή φέτος θα κάνουμε το τελευταίο πανηγύρι;», ήταν η απορία της κυρά Δήμητρας.

«Σιγά μη γίνει λίμνη, κι αν γίνει θέλει πολλά χρόνια, έτσι εύκολα φτιάχνεται μια λίμνη;», ήταν η δική μου απάν- τηση. Μια κουβέντα που μάλλον δεν την πίστευα, αλλά την είπα έτσι, για να διώξω τον δικό μου φόβο...

106

Έκθεση Χ.Στέφου

 

Στις όχθες της λίμνης

 

Θέση παλιογκορτσιές 

Βασίλης Κοράκης(της Βασιλοκωστενας)

 

Η κυρά Λία δεν άντεξε…

 

ψάρεμα στον Μόρνο

 

Μπερτσιάς Γιώργος

 

Καραγιάννης Θύμιος

 

Προγόνων αναμνήσεις

 

Αγγελική Αθανασίου Κοράκη 1898-1987