1972 θέση Τσαμπάδες ο μπάρμπα Νίκος Κοράκης στο κτήμα του ,κόβει τριφύλλι με τη χοσιά , δίπλα είναι το αμπέλι του ( ήταν και το μοναδικό αμπέλι που είχε μείνει σε όλο τον κάμπο ) , το είχε αγοράσει από το Γιάννη Καραμπέτσο ( Ρέντζο ).

Στη θέση Τσαμπάδες 1972 , ο Νικόλαος Κοράκης και η Βασιλική Κοράκη με τον εγγονό τους  κώστα Μπερτσιά του Γεωργίου . Στο βάθος ο Λίθος όπου είχε το μαντρί του ο Χαράλαμπος Φλώρος 

Προσήλιο (Σεγδίτσα) , 26 Οκτωβρίου 1942

Posted by Μέλια

Φωτογραφία από:iteanet.blogspot.com

   Σεγδίτσα, Η Κατοχή

Το Προσήλιο «Σεγδίτσα» είναι ένα χωριό που βρίσκεται στην πλαγιά της Γκιώνας σε υψόμετρο 900 μέτρων.

Το 1940 σύμφωνα με την επίσημη απογραφή αριθμούσε 1200 άτομα, που ζούσαν από αρχαιοτάτων χρόνων στον τόπο αυτό με πλήρη αυτάρκεια αγαθών.

Κατά τον «Αλβανικό» πόλεμο, όπως έχει καθιερωθεί να αποκαλείται ο πόλεμος της Ελλάδος με τους Ιταλούς το 1940-1941, έδωσε 120 περίπου μαχητές στο μέτωπο του πολέμου.

Απ΄ τις πρώτες μέρες της Ιταλογερμανικής κατοχής στην περιοχή μας το 1941, αρκετοί χωριανοί θα βρεθούν ως διωκόμενοι από τις κατοχικές δυνάμεις στα βουνά της Γκιώνας.

Αντιστασιακή δράση

Ο πυρήνας της πρώτης πανελλαδικά ομάδας Ελλήνων που συγκρότησαν άτακτο αντάρτικο σώμα, με σκοπό να χτυπήσουν τον στρατό κατοχής, και που αργότερα έκανε περήφανη την Ελλάδα ολόκληρη για την ιστορία της με την εθνική της αντίσταση ενάντια στον κατακτητή, αποτελείτο από τους χωριανούς μας, Δήμο Καραλίβανο, Ευθύμιο Μπάφα, Θεοχάρη Πολύχρονο, Γεώργιο Φουσέκη, Κωνσταντίνο Σαράντη και άλλους, που αργότερα κατείχαν θέσεις των καπεταναίων στα συντάγματα του ΕΛΑΣ, υπό την αρχηγεία του Αθανασίου Κλάρα, γνωστού με το όνομα Άρης Βελουχιώτης.

Η ίδια αυτή πρώτη ομάδα ανταρτών, συνεπικουρούμενη από τους τσοπαναραίους του χωριού θα προβεί στην πρώτη πανελλαδικά μάχη ενόπλων Ελληνικών άτακτων σωμάτων, εναντίον οργανωμένου στρατιωτικού σχηματισμού των στρατευμάτων κατοχής, στις 19 Σεπτεμβρίου 1942, στη θέση Μύλος  της χαράδρας Ρεκά πλησίον του χωριού, στην οποία εξολοθρεύθησαν παντελώς (πλην ενός) την Ιταλική διμοιρία.

Οι Ιταλοί δεν περίμεναν επίθεση από εχθρό, αφού το αντάρτικο ακόμα ήταν απλά μια φήμη, γι΄ αυτό και δεν πήραν τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα..

Ο αιφνιδιασμός είχε πετύχει απόλυτα, χωρίς απώλειες για τους αντάρτες. Οι Ιταλοί είναι οι περισσότεροι νεκροί, εκτός από μερικούς που είναι αιχμάλωτοι. Δύο Ιταλοί το έβαλαν στα πόδια μόλις άρχισαν τα πυρά. Πρέπει μάλλον να ήταν αθλητές και καλά γυμνασμένοι γιατί κατάφεραν να διαφύγουν παρά τα πυκνά πυρά των ανταρτών. Ο ένας τραυματίστηκε στο λαιμό και υπέκυψε. Ένας τελικά θα γλιτώσει και θα κατευθυνθεί για να συναντήσει την Ιταλική δύναμη του φυλακίου που ήταν στο «Μουκιχρί», κοντά στο χάνι του Νικόλουλα….

Οι Ιταλοί αιχμάλωτοι εκτελούνται από τους αντάρτες στο Βελούχι… Την άλλη μέρα μια Ιταλική δύναμη ξεκίνησε για την περιοχή και στρατοπέδευσε στη Βίνιανη. Μια ανιχνευτική ομάδα θα πάει στον τόπο της μάχης. Τα γεγονότα μεταφέρονται στην Ιταλική Διοίκηση της Άμφισσας και την επομένη νέα δύναμη Ιταλών κατευθύνεται προς το σημείο. Μετά την επιστροφή της ανιχνευτικής ομάδας η Ιταλική δύναμη φτάνει στο χωριό και βάζει φωτιά στα δυό πρώτα σπίτια. Οι χωριανοί θα κλειστούν στα σπίτια τους και οι πιο ψύχραιμοι θα φύγουν από το χωριό. Μετά το κάψιμο των σπιτιών οι Ιταλοί επιστρέφουν στη Βίνιανη και συνεχίζουν τις αναγνωριστικές πορείες και ανακρίσεις.

Η πυρπόληση του χωριού 

Μετά από μερικές ημέρες οι Ιταλικές δυνάμεις αιχμαλώτισαν όλον τον πληθυσμό του χωριού, απ΄ τους οποίους, τα γυναικόπαιδα και τους γέροντες τους εκτόπισαν στην Άμφισσα (εννοείται με τα ρούχα που φορούσαν εκείνη τη στιγμή) και τους εγκατέστησαν στα σπίτια, τα καλύβια και τους αχυρώνες των κατοίκων της Άμφισσας.

Τους άντρες του χωριού τους μετέφεραν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στην Θήβα, όπου παρέμειναν αιχμάλωτοι για ένα εξάμηνο.

Στις 26 Οκτωβρίου 1942, μερικές μέρες μετά την αιχμαλωσία των κατοίκων του χωριού, έβαλαν φωτιά και κατέστρεψαν ολοσχερώς όλα σπίτια του χωριού…Καίγονται μαζί όλα τα κινητά περιουσιακά στοιχεία των χωριανών, ρούχα, έπιπλα, σκεύη, γεννήματα…Σκότωσαν ακόμα και τα ζώα με σκοπό να ανακόψουν την τροφοδοσία των ανταρτών.

Την ίδια ημέρα έβαλαν φωτιά και στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Τριβολούς καίγοντας ολοσχερώς τις εγκαταστάσεις του…Καθώς και δύο εξωκλήσια του χωριού, τον Άγιο Γεώργιο και την Αγία Τριάδα.

Τα γεγονότα μετά την καταστροφή

Μετά το κάψιμο του χωριού και τον εκτοπισμό των κατοίκων, οι Ιταλοί απαγόρευσαν στους χωριανούς έστω και την απλή επίσκεψη τους στον χώρο του καμένου χωριού. Για το λόγο αυτό εκτέλεσαν, ένα μήνα περίπου μετά την πυρπόληση, τους χωριανούς Ανδρέα Λίβα, Παναγιώτη Α. Κούκο, Παναγιώτη Γ.Κούκο, Μαρία Μανώλη, Ευστάθιο Δ.Μπουμπούνη, Κωνσταντίνο Δ. Μπουμπούνη και Φώτη Ε. Μαργώνη.

Η απάντηση των αγανακτισμένων και κατατρεγμένων χωριανών στα αντίποινα των Ιταλών ήταν η πλήρης και καθολική συμμετοχή του ενεργού πληθυσμού του χωριού σε όλους τους αντάρτικους σχηματισμούς..

Από την ενεργό συμμετοχή των χωριανών στα αντάρτικα τμήματα είχαμε την απώλεια 8 χωριανών ανταρτών του ΕΛΑΣ, που έπεσαν σε διάφορες μάχες που έδωσε με τα στρατεύματα κατοχής, καθώς επίσης και 12 χωριανούς που εκτελέστηκαν κατά διαστήματα από τον στρατό κατοχής ως συνεργάτες και συμμέτοχοι στην εθνική αντίσταση.

Μετά τον πόλεμο έγιναν κάποιες προσπάθειες για την ανασυγκρότηση του χωριού, αλλά δεν τελεσφόρησαν λόγω των γνωστών γεγονότων του εμφυλίου  πολέμου. Και μόνο μετά τη λήξη του εμφυλίου η κρατική μέριμνα φρόντισε να εγκαταστήσει, στην αρχή προσωρινά και στη συνέχεια να κατασκευάσει οικιστικούς πυρήνες για τη στέγασης και τον επαναπατρισμό των χωριανών στη θέση Βίνιανη.

Καθ΄ όλο αυτό το διάστημα από το 1942 μέχρι το 1949-50 οι χωριανοί ήταν ξεριζωμένοι από τον τόπο τους και ζούσαν στα σπίτια, τα καλύβια και τους αχυρώνες των κατοίκων της Άμφισσας και στις σπηλιές της γύρω περιοχής…

Τα αποτελέσματα της δραστηριότητας των στρατευμάτων κατοχής επί του συνόλου των χωριανών ήταν η επί οκτώ συνεχή χρόνια παραμονή του πληθυσμού κάτω από δυσμενείς και αντίξοες συνθήκες, που τους οδήγησε στα κατώτατα όρια εξαθλίωσης και χρειάσθηκαν τουλάχιστον τρεις δεκαετίας για την επαναφορά τους στην προτέρα κατάσταση. Δέκα (10) γυναίκες έμειναν χήρες, Ένας (1) άνδρας χήρος, Τριάντα δύο (32) παιδιά ορφανά. Και μία (1) οικογένεια, αυτή του Νικολάου Μήταλα ή Ματσούκα αφανίστηκε εντελώς….

(Μεταφορά-Αποσπάσματα από το βιβλίο του Ευθύμιου Χ.Ταλάντη
«Σεγδίτσα, Το πρώτο Μαρτυρικό Χωριό της Ρούμελης», Άμφισσα 2001)

Πηγή: ΔΙΚΤΥΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ

Από το "DORIDA news"

Από το     "DORIDA news"   

Σε ποια θέματα δεσμεύτηκε να στηρίξει

Σε εξαιρετικό κλίμα πραγματοποιήθηκε η πρώτη μέρα της περιοδείας του Περιφερειάρχη K. Μπακογιάννη, στο πλαίσιο της διήμερης επίσκεψης του στον δήμο Δωρίδας. 
Σύσσωμη η δημοτική αρχή αλλά και στελέχη της αντιπολίτευσης συνόδευαν τον περιφερειάρχη και τους συνεργάτες του σε κάθε προγραμματισμένη επίσκεψη του, βάσει προγράμματος που από κοινού είχε σχεδιαστεί. Το πρόγραμμα τηρήθηκε κατά γράμμα χωρίς καμία αλλαγή στις επισκέψεις που είχαν οριστεί. 
Στις επιμέρους κουβέντες, συμφωνήθηκε από όλες της πλευρές ότι το πιο σημαντικό ζήτημα στον Δήμο την περίοδο αυτή είναι τα λύματα. Δέσμευση του Περιφερειάρχη ήταν, ότι πρέπει και θα κλείσει το θέμα τον λυμάτων στις φυλακές, αλλά και στην Τ.Κ Μαλανδρίνου και σε δεύτερο χρόνο θα βρεθούν λύσεις και σε άλλες περιοχές. 
Αναφορικά με το τεράστιο θέμα που χρόνια ταλανίζει την περιοχή και αφορά τα αντισταθμιστικά οφέλη από την ΕΥΔΑΠ προς τον Δήμο, λόγω διάθεσης νερού από τον ταμιευτήρα του Μόρνου προς την Αττική, ο περιφερειάρχης δεσμεύτηκε να σταθεί δίπλα στον αγώνα της δημοτικής αρχής εμπράκτως και όχι με λόγια. Για τον λόγο αυτό δεσμεύτηκε να συνδράμει οικονομικά σε οποιαδήποτε νομικά έξοδα προκύψουν από την ενδεχόμενη νομική διευθέτηση του ζητήματος που ο Δήμος θα ακολουθήσει. 
Επιπλέον ο περιφερειάρχης, μετά από συζήτηση με τους αγρότο-κτηνοτρόφους της περιοχής του Λιδορικίου, δεσμεύτηκε να κλείσει άμεσα ραντεβού με τους Γενικούς Γραμματείς των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης, ώστε να δοθεί λύση στο θέμα που απαγορεύει κτηνοτροφικές μονάδες και ποιμνιοστάσια σε απόσταση μικρότερη των 1500μ από την λίμνη,την στιγμή μάλιστα που υπήρχαν πριν εκδοθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση. 
Πρέπει να τονισθεί ότι για πρώτη φορά Περιφερειάρχης επισκέπτεται ορεινά χωριά σαν την Αρτοτίνα, το Κροκύλειο, την Πενταγιού και να συνομιλεί με τους κατοίκους τόσο απομακρυσμένων περιοχών, καταγράφοντας τις αγωνίες τους και τις ανάγκες τους. 
Δέσμευση του στους κατοίκους της περιοχής των Βαρδουσίων ήταν ότι θα αποσταλεί μηχάνημα έργου για όσο χρειαστεί ώστε να ανοίξουν οι αγροτικοί δρόμοι των χωριών. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι κάτοικοι συγχάρηκαν τον Περιφερειάρχη για τους χειρισμούς της περιφέρειας στο ζήτημα των εκχιονισμών τον χειμώνα που πέρασε. 
Τέλος ο Μπακογιάννης δεσμεύτηκε ότι οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρχει σε γεφύρια είτε κατά μήκος του εθνικού δικτύου είτε του επαρχιακού, θα επιδιορθωθούν με κονδύλια από την Περιφέρεια.
Κατά την διάρκεια της περιοδείας , επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά η άριστη σχέση που διατηρούν μεταξύ τους ο Περιφερειάρχης και ο δήμαρχος Δωρίδας. Οι σχέσεις αυτές χτίζονται μέρα με την μέρα, χρόνο με τον χρόνο, όπως ειπώθηκε , βασισμένες στην ειλικρίνεια, την σωστή συνεργασία και την αποτελεσματικότητα. 
Στην περιοδεία του συνόδευσαν τον Περιφερειάρχη , ο Δήμαρχος Γ. Καπεντζώνης, ο Νίκος Χαρδαλιάς Εκτελεστικός Γραμματέας της Περιφέρειας , ο Αντιπεριφερειάρχης Κ. Μίχος, η Πέγκυ Αραβαντινού ειδικός συνεργάτης του Περιφερειάρχη, η πρώην βουλευτής Ασπασία Μανδρέκα, οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι Χαράλαμπος Κατσαρός και Στάθης Κάππος , οι Αντιδήμαρχοι Κ. Αντωνόπουλος , Κ. Φλετούρης, Κ. Υφαντής και Χαρ. Φάκος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Χρ.Τσιλίκης, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Ανδρ. Ευστάθιου, Κ. Παλασκώνης, Γ. Γκίκας, Ιωαν. Μπαρμπούτης, ο πολιτευτής Κ. Χαλιορής, και οι ειδικοί συνεργάτες του Δημάρχου Επ.Τριβήλος και Δ. Ασημακόπουλος. 

Το πρόγραμμα του Περιφερειάρχη σήμερα Τρίτη 19/04/2016  
08:30 Περιήγηση στα Τριζόνια με Δήμαρχο 
09:00 Επίσκεψη στην Γλυφάδα 
09:35 Επίσκεψη στον Κόμβο Γλυφάδας 
10:00 Επίσκεψη στο Ευπάλιο  
10:30 Επίσκεψη στο Ευπάλιο στο κτίριο της ΠΕ Φωκίδας, στην αίθουσα του ΚΕ.ΓΕ. Ευπαλίου για την ημερίδα με θέμα «Δυνατότητες και μέσα βελτίωσης και ανάδειξης του αγροδιατροφικού τομέα». 
12:20 Επίσκεψη στην Ιερά Μονή Αγίων Αυγουστίνου και Σεραφείμ του Σαρώφ, στο Τρίκορφο 
13:10 Επίσκεψη στον Κόμβο Μαλαμάτων 
13:20 Επίσκεψη στο Άτυπο Βιομηχανικό Πάρκο και στην εταιρεία Κοτρώνης Πλαστικά ΑΒΕΕ΄΄.   
14:00 Συνάντηση στην Μανάγουλη με ΤΟΕΒ ΜΟΡΝΟΥ  
14:35 Επίσκεψη στην μονάδα ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΕ στην Χιλιαδού 
15:50 Επίσκεψη στην παραλία Τολοφώνας 
17:30 Συνάντηση  στην Ερατεινή με φορείς 

 Στη προτομή του Στρατηγού Γιάννη Μακρυγιάννη στο Κροκύλειο 

Στο Κροκύλειο 
 

Στην πλατεία Βάθειας στο Λιδορίκι 

Στο Μαλανδρίνο 

Στην πλατεία της Αρτοτίνας 

Στη Λίμνη του Μόρνου 

Στον Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στην Αρτοτίνα 

 "DORIDA news" - .

Λαογραφικό μουσείο Ευπαλίου 

ΕΠΙΣΚΕΨΗ 18 ΚΑΙ 19 ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΣΤΗ ΔΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΚΩΣΤΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ

15.4.16

ΕΠΙΣΚΕΨΗ 18 ΚΑΙ 19 ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΣΤΗ ΔΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΚΩΣΤΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ 

Τη Δωρίδα θα επισκεφθεί τη Δευτέρα και την Τρίτη, 18-19 Απριλίου, ο Περιφερειάρχης Κώστας Μπακογιάννης, ενώ την Κυριακή θα επισκεφθεί χωριά της Δημοτικής Ενότητας Καλλιέων και θα διανυκτερεύσει στον Αθανάσιο Διάκο.
Ξεκινώντας την περιοδεία του τη Δευτέρα το πρωί θα επισκεφθεί διαδοχικά την Συκιά, το Λιδωρίκι, το Μαλανδρίνο, τις Φυλακές Μαλανδρίνου, Φράγμα Μόρνου, Κροκύλειο, Ιερά Μονή Αγ. Ιωάννου (Αθαν.Διάκου), Αρτοτίνα, Πενταγιούς, Ιερά Μονή Βαρνάκοβας και θα καταλήξει το βράδυ στα Τριζόνια όπου και θα διανυκτερεύσει.
Την Τρίτη 19 Aπριλίου θα ξεκινήσει την περιοδεία του από την Γλυφάδα και στη συνέχει αφού επισκεφθεί τον Οδικό Κόμβο Γλυφάδας θα μεταβεί στο Ευπάλιο όπου και θα κηρύξει την έναρξη της αγροτικής ημερίδας στο ΚΕΓΕ με θέμα «Δυνατότητες και μέσα βελτίωσης και ανάδειξης του αγροδιατροφικού τομέα». 
Στη συνέχεια θα επισκεφθεί την Ιερά Μονή Αγίων Αυγουστίνου και Σεραφείμ του Σαρώφ, στο Τρίκορφο και μετά διαδοχικά τον Οδικό Κόμβο Μαλαμάτων, το Άτυπο Βιομηχανικό Πάρκο και την εταιρεία Κοτρώνης Πλαστικά ΑΒΕΕ΄΄.
Ακολούθως θα έχει συνάντηση με τον ΤΟΕΒ Μόρνου στον Άγιο Πολύκαρπο, και επίσκεψη στην μονάδα ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΕ στην Χιλιαδού και στην παραλία Τολοφώνας καταλήγοντας στην Ερατεινή. 
 "DORIDA news" - .

Ο πολιτιστικός σύλλογος κοκκινου Σας ενημερώνει κατόπιν αιτήσεώς στον Δήμο με την σύμφωνη γνώμη του προεδρου του χωριο μας αποφασισε την παραχώρηση του Σχολείου για πνευματικό κέντρο Αίθουσα Ψυχαγωγίας όλων των χωριανών. Με πολλή σκληρή δουλειά όλων μας να χτίσουμε την στέγη μας πανω απο όλα για τους νέους του χωριού.

Ο πρόεδρος του συλλόγου 

Αθανάσιος Κωνσταντόπουλος 

Ένας ακόμη χωριανός μας έφυγε από τον κόσμο τούτο ....

Ο Σωτήρης Κολοκυθάς απεβίωσε χθες το βράδυ , καλό ταξίδι  και θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του 

Από το εξαίρετο blog του Κώστα Καψάλη το www.lidoriki.com η παρακάτω ανάρτηση 

 Πανηγύρι στον Άϊ Νικόλα  Καλτεζιών , 1955-56 . Η ορχήστρα αποτελείται  απ' τον Γιώργο Κλώσσα , κλαρίνο και τον  Γιώργο Πανάγο , λαούτο . Διακρίνονται : από  αριστερά , ο  μικρός  Ηλίας  Κ. Κωστοπαναγιώτου , μετέπειτα  διακεκριμένος ιατρός χειρουργός , Νικ. Λαγιος , Βασίλης  Κάγκαλος  , με  την  νταμουζάνα , ο μικρός γιος  του  παπα Κοράκη Ανδρέας , ο  παπα Κοράκης*, ο Κώστας Κωστοπαναγιώτου και η  γυναίκα  του  Γεωργία και  αριστερά με  το  άσπρο  πουκάμισο ο  γιος  τους  Ηλίας  που  είναι  σήμερα  βουλευτής  Φωκίδας  με  τον  ΣΥΡΙΖΑ

*με καταγωγή από τον Κόκκινο 

Φωτό  sirakis

Photo sirakis

Ευθυμία Μπερτσιά στη γωνιά του Καλιαντέρη

Ο Γιώργος ο Κρανιάς 

Τρύγος 1976 στης Σωτήρος το μνήμα 

1986 στου Καραγιάννη 

Από την εποχή της καραμούζας στην εποχή των emails και των sms....

Ποιός δεν θυμάται από τους παλιότερους το ταχυδρόμο που με τα πόδια επισκεπτόταν όλα τα χωριά και μοίραζεσαι τα γράμματα...

Γεώργιος Κρανιάς

                 Παραθέτουμε την διήγηση ενός κατοίκου του Καλλίου για το πως είδε το χωριό του να σβήνει μέσα στα νερά της λίμνης :                       

ΚΑΛΛΙΟ  1η Ιανουαρίου 1980               ‘Ήταν πρωτοχρονιά του 1980 έμενα ακόμη στο χωριό.  Ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς. Τα Βαρδούσια και   η Γκιώνα  ήταν γεμάτα χιόνια και έβρεχε πολύ . Το φράγμα είχε ολοκληρωθεί και περιμέναμε μέρα με τη μέρα το νερό να φτάσει στα σπίτια μας . Η παροχή του νερού ήταν πολύ μεγάλη.                  Το χωριό άρχισε να κατακλύζεται από νερό . Τα σπίτια το ένα  μετά  το άλλο άρχιζαν να χάνονται μέσα στο νερό . Το νερό ανέβαινε 1-4 μέτρα το εικοσιτετράωρο . Σύντομα έφτασε στην κεντρική γέφυρα και στην πλατεία του χωριού μας . Κατεβήκαμε στην πλατεία που το νερό άρχισε να την σκεπάζει και είδαμε να βγαίνουν μέσα από το νερό 3 φίδια  κυνηγημένα . Είχαν τρομοκρατηθεί και ήθελαν  να ξεφύγουν .                   Εμείς  στις 6 Γενάρη μαζέψαμε τα πράγματα μας  βιαστικά και φύγαμε γεμάτοι πόνο και θλίψη που εγκαταλείπαμε το ωραίο μας χωριό

                Πηγή : ↑ Γυμνάσιο Λιδωρικίου, το Κάλλιο

Δημήτρης Σακαρέλος από το Κροκύλιο Ένας αγωνιστής του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου που δεν γύρισε ποτέ στην Ελλάδα.

Του Δημήτρη Παλαιολογόπουλου

Ο 

Είναι γνωστό πως ένας σημαντικός αριθμός αγωνιστών του Iσπανικού Eμφυλίου Πολέμου (1936-1939), που μετά την κατάρρευση της δημοκρατικής Ισπανίας καταφύγανε στην ΕΣΣΔ, δεν έτυχαν και τόσο καλής μεταχείρισης από το τότε σταλινικό καθεστώς. Αυτό φαίνεται πως ίσχυσε και για τους Έλληνες. Εννοώ τους έλληνες κομμουνιστές εθελοντές του Ισπανικού Εμφυλίου, όσους κατόρθωσαν να ξαναγυρίσουν στη Σοβιετική Ένωση. Από εκεί άλλωστε είχαν φύγει για την Ισπανία.

Σε τούτο το σημείωμα θα προσπαθήσω, όσο μπορώ, να ξεδιπλώσω τη ζωή και τη δράση τού επικεφαλής των ελλήνων εθελοντών, του Δημήτρη Σακαρέλου, που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις χαθήκανε κι αυτουνού τα ίχνη στη χώρα που οι κομμουνιστές εκείνου του καιρού ονομάζανε «καρδιά της Γης».

Ο Δημήτρης Σακαρέλος γεννήθηκε στο χωριό Κροκύλι (παλιότερα Παλιοκάτουνο) της Δωρίδας, στα 1900. Όταν τελείωσε το σχολαρχείο, όπως λέγονταν τότε η βαθμίδα εκπαίδευσης ανάμεσα στο δημοτικό και το γυμνάσιο, πήγε στη Λαμία και σπούδασε ελληνοδιδάσκαλος (έτσι λέγανε τότε τους δασκάλους). Εκεί, σύμφωνα με πληροφορίες συγγενών του, ήρθε σ’ επαφή με τον Τάκη Φίτσιο, τον γνωστό κομμουνιστή δημοσιογράφο που εκτελέστηκε στα χρόνια του εμφυλίου, που τον μύησε στις αριστερές ιδέες.

Στο μεταξύ, είχε ξεσπάσει η Ρώσικη Επανάσταση που συγκλόνισε τον κόσμο και, όπως ήταν φυσικό, ο απόηχός της έφτασε και στην Ελλάδα. Ο Σακαρέλος, όταν τελείωσε το διδασκαλείο, έφυγε στη Θεσσαλονίκη. Και από εκεί, μέσω Κωνσταντινούπολης, κατόρθωσε με καράβι να πάει στη Σοβιετική Ένωση, όπου εργάστηκε ως δάσκαλος στους ελληνικούς πληθυσμούς των ναυτών της Μαύρης Θάλασσας. Έβγαλε μάλιστα και την εφημερίδα Σπάρτακο. Εκεί και παντρεύτηκε…

Στην Ελλάδα επέστρεψε γύρω στα 1923-24 μαζί με τη ρωσίδα γυναίκα του. Εδώ δεν δούλεψε ποτέ ως δάσκαλος. Για μια περίοδο απασχολήθηκε ως μεταφραστής στις εκδόσεις Γκοβόστη και στη συνέχεια έπιασε δουλειά στον Πειραιά φορτοεκφορτωτής, πρώτα σε αποθήκη σιτηρών και στη συνέχεια στα καρβουνάδικα. Όσο για τη γυναίκα του, όπως λέγεται, για ένα διάστημα δούλεψε στη σοβιετική πρεσβεία αλλά γρήγορα την απέλασαν.

Δεν θέλει ρώτημα πως όλο εκείνο το διάστημα του μεσοπολέμου, που παρέμεινε στην Ελλάδα, ήταν στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος στον συνδικαλιστικό χώρο. Όσοι τον γνωρίσανε τότε από κοντά διηγούνται πως ήταν ένας άνθρωπος συγκροτημένος, με πολλές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, αλλά και με αρκετή διάθεση αγωνιστικότητας. Γι’ αυτό και είχε κερδίσει την εκτίμηση των συντρόφων του.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 βρίσκονταν κρατούμενος στις φυλακές της Αίγινας, καταδικασμένος για τον φόνο του αρχειομαρξιστή Γεωργοπαπαδάτου («αρχειοφασίστες» τους ονόμαζαν τότε οι του επίσημου Κόμματος). Εκεί, με τη βοήθεια των φυλακισμένων συντρόφων του, αλλά και του έξω κομματικού μηχανισμού, κατόρθωσε, μαζί με άλλους κρατούμενους κομμουνιστές (Φλαράκος, Δερβίσογλου, Δουλγέρης, Βαβούδης, Κλειδωνάρης και Θωμάζος), να αποδράσει και να καταφύγει και πάλι στη Σοβιετική Ένωση. Εκεί, όπως όλα τα στελέχη των ξένων κρατών, αφού φοίτησε για ένα διάστημα στη γνωστή κομματική σχολή για τους ξένους, την KUTV, παρέμενε σε ετοιμότητα για ό,τι χρειαστεί…

Με το ξέσπασμα του φασιστικού πραξικοπήματος στην Ισπανία, στις 18 Ιουλίου 1936, και την έκκληση για βοήθεια της δημοκρατικής κυβέρνησης, ο Δημήτρης Σακαρέλος επικεφαλής μιας ομάδας Ελλήνων (Βαβούδης, Δεληγιάννης, Στεφόπουλος, Κατσικιώτης, Παντελιάς και μερικοί ακόμα) πήγαν στην Ισπανία και εντάχθηκαν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες.

Ο ΣΑΚΑΡΈΛΟΣ ΚΑΙ Η ΡΩΣΊΔΑ ΓΥΝΑΊΚΑ ΤΟΥ ΌΛΓΑ, ΣΕ ΠΑΡΑΛΊΑ ΤΗΣ ΚΡΙΜΑΊΑΣ.

Εκεί ήρθαν σ’ επαφή και με όλους τους έλληνες εθελοντές, που από κάθε γωνιά της γης τρέξανε να βοηθήσουν τους δοκιμαζόμενους ισπανούς δημοκράτες και αριστερούς. Ήταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία μέλη, οπαδοί ή συμπαθούντες του Κομμουνιστικού Κόμματος (ελάχιστοι, 3-5% ήταν οι αρχειομαρξιστές και τροτσκιστές). Γι’ αυτό και όλοι τον αναγνώρισαν σαν τον κομματικό τους υπεύθυνο, αφού άλλωστε μ’ αυτήν την ιδιότητα είχε σταλεί και από τη Μόσχα. Αυτόν άλλωστε αναγνώριζαν και οι Ισπανοί. Το ψευδώνυμό του σ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου ήταν «Γιάννης»∙ όλοι ξέρανε όμως πως επρόκειτο για τον Δημήτρη Σακαρέλο.

Με την κατάρρευση της δημοκρατικής Ισπανίας, ο Σακαρέλος μαζί με τους έλληνες εθελοντές που έχουν απομείνει, πέρασε στο γαλλικό έδαφος. Εκεί κλείστηκαν σε στρατόπεδα. Λίγο αργότερα κατόρθωσε ν’ απελευθερωθεί και, μαζί με τον επίσης εθελοντή Παναγιώτη Αϊβατζή, προσπάθησαν να οργανώσουν και να περιθάλψουν όσο μπορούσαν καλύτερα τους Έλληνες που παρέμεναν ακόμα σε στρατόπεδα, και σιγά σιγά να στείλουν καθένα στον προορισμό του. Ο ίδιος, και μερικοί ακόμα, κατόρθωσε να ξαναγυρίσει στη Σοβιετική Ένωση, πριν ακόμα οι Γερμανοί επιτεθούν και καταλάβουν τη Γαλλία.

Δεν μας είναι σχεδόν τίποτα γνωστό για την παραμονή του στη «Χώρα του Μεγάλου Στάλιν» κατά τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και τούτο γιατί τόσο η Ελλάδα όσο και η Σοβιετική Ένωση βρίσκονταν σε πόλεμο ζωής και θανάτου με τον χιτλερικό αλλά και το μουσολινικό φασισμό και κάθε επικοινωνία ήταν αδύνατη.

Με το τέλος του πολέμου και το άνοιγμα των επικοινωνιών, αναζητήθηκε ο Σακαρέλος από τους δικούς του. Και η απάντηση που πήραν ήταν πως σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα στη Γιουγκοσλαβία καθώς ερχόταν στην Ελλάδα με αποστολή. Δεν προσδιορίστηκε όμως ούτε ο ακριβής χρόνος ούτε και ο συγκεκριμένος τόπος του δυστυχήματος. Και η πληροφορία δόθηκε μόνο προφορικά. Ωστόσο πέρασε και σε κάποια βιβλία που ασχολούνται με την ιστορία του αριστερού κινήματος.[1] Έλα όμως που δεν ήταν και τόσο πειστική, όχι μονάχα για τους δικούς του, αλλά και για τους παλιούς του συντρόφους.

Ο παλιός εξόριστος στην ΕΣΣΔ Κώστας Φυλακτόπουλος (Ψαράς) που γνώριζε πολλά πράγματα για τους εκεί έλληνες κομμουνιστές, σε ερώτησή μου για τον Σακαρέλο, μου είπε πως το 1944 θα έρχονταν με τη σοβιετική αποστολή στην Ελλάδα. Τελικά όμως την αποστολή συνόδευσε ο Βαβούδης και ο Σακαρέλος δεν φάνηκε πουθενά…

Ένας στενός του συγγενής μου είπε πως είχε την πληροφορία ότι τον σκότωσαν στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στο τέλος του 1944 με εντολή του… Σιάντου, καθώς προσπαθούσε να περάσει στην Ελλάδα.

Ζήτησα πληροφορίες και από δύο σημαντικά στελέχη του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, τον Μήτσο Παρτσαλίδη και τον Πέτρο Ρούσσο. Ο πρώτος μου είπε πως –όπως άκουσε– σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα. Ο δεύτερος, που τον ρώτησα σε μια στιγμή χαλαρής κουβέντας, χαμογέλασε κουνώντας το κεφάλι του σα να μούλεγε: «Μην το ψάχνεις»!

Τελικά όλοι τον ξεχάσανε. Μονάχα η μάνα του στο χωριό τον περίμενε. Δεν πίστευε τίποτε απ’ αυτά που της λέγανε και δεν ήθελε με τίποτα να πεθάνει πριν τον ιδεί. Τον περίμενε ώς τα 106 της χρόνια! Τελικά δεν ήρθε, κι έφυγε από τη ζωή με το παράπονο… 

Ο Δημήτρης Παλαιολογόπουλος είναι συγγραφέας

[1] Βλ. για παράδειγμα την εισαγωγή του Πιέρ Μπρουέ στη μελέτη του Μάριου Εμμανουηλίδη, Αιρετικές διαδρομές, Φιλίστωρ, Αθήνα 2002.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΒΗΣΑΝ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΒΗΣΑΝ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ

Ο τρίτος πόλος του κινήματος της Αντίστασης

Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και η δολοφονία του στρατιωτικού αρχηγού του, 

                                                                             συνταγματάρχη Ψαρρού
                                                                                   

Επιμέλεια: Νίκος Χρυσολωρας

Οι πολιτικές διαφωνίες μεταξύ των ελληνικών αντιστασιακών ομάδων, στη διάρκεια της Κατοχής, ήταν αναμενόμενες,
 με δεδομένο ότι και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια σύγκρουση ασύλληπτων διαστάσεων με έντονο ιδεολογικό
 χαρακτήρα. Εξάλλου, η εισβολή των δυνάμεων του Άξονα στη χώρα μας εντασσόταν στο πλαίσιο σχεδίου για την
 παγκόσμια ηγεμονία μιας συγκεκριμένης κοσμοθεωρίας. Επιπλέον, οι αντιστασιακές οργανώσεις κλήθηκαν να
 καλύψουν εν μέρει το κενό αντιπροσώπευσης που δημιουργήθηκε μετά την κατάρρευση του ελληνικού κράτους,
 την αναγκαία διαφυγή στο εξωτερικό της πολιτικής ηγεσίας του τόπου και την απουσία νομιμοποιητικής βάσης
των κατοχικών κυβερνήσεων. Ο πολιτικός τους ρόλος έγινε ακόμη πιο ορατός όταν σταδιακά, από το 1943 και
 έπειτα, μέρος της ελληνικής επικράτειας, δεν ήταν πλέον υπό «τριπλή Κατοχή» (Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων),
αλλά πέρασε στον έλεγχό τους.

Όμως, από τις αναμενόμενες διαφωνίες, μέχρι την ευθεία σύγκρουση που οδήγησε εντέλει στον Εμφύλιο Πόλεμο,

 η απόσταση είναι μεγάλη. Η χώρα έφτασε εκεί εξαιτίας συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών, αμφιλεγόμενων

 προσωπικών επιδιώξεων, λανθασμένων εκτιμήσεων και εξωτερικών παρεμβάσεων. Δεν είναι βέβαιο ποιος από τους προαναφερθέντες παράγοντες ήταν ο πλέον καθοριστικός στη στυγερή δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού,

στρατιωτικού επικεφαλής της οργάνωσης ΕΚΚΑ, καθώς οι πηγές της εποχής οδηγούν σε αποκλίνοντα συμπεράσματα.

 Πιθανότατα, επρόκειτο για έναν συνδυασμό των παραπάνω, ο οποίος είχε σαν αποτέλεσμα να οξυνθεί περαιτέρω

 η ένταση, τους κρίσιμους μήνες πριν από την απελευθέρωση, το 1944. Σε κάθε περίπτωση, ο τρόπος που θανατώθηκε

 ο Ψαρρός και οι σύντροφοί του του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων είναι ενδεικτικός της πίεσης, μέχρι σημείου συνθλίψεως,

 που δέχθηκαν οι μετριοπαθείς δυνάμεις της χώρας την περίοδο πριν από τον Εμφύλιο.

Ένα φιλόδοξο εγχείρημα που απέτυχε

Του Αργυρη Mαμαρελη*

Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και το πολιτικό του σκέλος ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση) ήταν ουσιαστικά μια απόπειρα συγκρότησης ενός τρίτου πόλου μέσα στο αντιστασιακό κίνημα, ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ.

Τόσο ο στρατιωτικός αρχηγός του 5/42, συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός, όσο και ο πολιτικός ηγέτης της ΕΚΚΑ, Γεώργιος Καρτάλης, είχαν τη φιλοδοξία να δώσουν στο 5/42 τον χαρακτήρα μιας απολιτικής αντιστασιακής δύναμης, αφοσιωμένης αποκλειστικά στον αντιστασιακό αγώνα. Οσον αφορά την ΕΚΚΑ, ο σκοπός ήταν να χαρτογραφήσουν πολιτικά την οργάνωση ανάμεσα στους κραταιούς αντιστασιακούς ανταγωνιστές της, κερδίζοντας έτσι το μετριοπαθές κέντρο που από την μία αντιμετώπιζε με τρόμο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, από την άλλη όμως δυσπιστούσε απέναντι στον Ναπολέοντα Ζέρβα.

Το στοίχημα ήταν λογικό. Η συγκρότηση ενός ισχυρού τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα θα μπορούσε να αναδιανείμει τις ισορροπίες δυνάμεων και να συμβάλει στην εκτόνωση της πόλωσης. Παρ’ όλα αυτά, τα γεγονότα εξελίχθηκαν διαφορετικά και διέψευσαν με τον τραγικότερο τρόπο τον συνταγματάρχη Ψαρρό.

Το 5/42 και η ΕΚΚΑ δεν κατάφεραν να επιβιώσουν μέσα στην αρένα του αντιστασιακού κινήματος. Το φιλόδοξο εγχείρημα που αποσκοπούσε στην ειρήνευση και την ενότητα μετατράπηκε τελικά σε ένα ακόμα θέατρο εμφύλιας βίας. Η υποψία και μόνο της συγκρότησης ενός τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα εντατικοποίησε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τον αντικομμουνισμό και μετέτρεψε το Σύνταγμα από ελπιδοφόρο κυματοθραύστη σε επίζηλο μήλον της Εριδος. Οι δύο αντίθετοι πόλοι επιχείρησαν με κάθε μέσο να παραβιάσουν την ανεξαρτησία του 5/42-ΕΚΚΑ και να το τραβήξουν προς το μέρος τους.

Οι τρεις εκδοχές για την εκτέλεση

Εγκλωβισμένο μέσα σε αυτήν τη διελκυστίνδα, το Σύνταγμα τελικά δεν άντεξε και κατέρρευσε. 

Τον Απρίλιο του 1944 δυνάμεις του ΕΛΑΣ εξαπέλυσαν την τελική επίθεσή τους ενάντια στο 5/42 

στο Κλήμα Δωρίδας. Ύστερα από φονικότατη μάχη το Σύνταγμα διαλύθηκε και ο συνταγματάρχης Ψαρρός

 με 150 περίπου αντάρτες του -πολλοί από τους οποίους τραυματίες- παραδόθηκε στον ΕΛΑΣ. Ενώ ήταν

 αιχμάλωτος, ο ταγματάρχης του ΕΛΑΣ, Θύμιος Ζούλας, έδωσε σε αντάρτη του την εντολή να δολοφονήσει 

εν ψυχρώ τον Ψαρρό. Την ίδια τύχη είχαν και περίπου 60 αιχμάλωτοι αντάρτες του 5/42 που βασανίστηκαν 

και εκτελέστηκαν στις αμέσως επόμενες ημέρες.

Οι εκδοχές για τη δολοφονία του Ψαρρού είναι κυρίως τρεις. Σύμφωνα με την πρώτη, αποκλειστικός υπεύθυνος

 ήταν ο Ζούλας, ο οποίος έδρασε εντελώς αυτόβουλα. Προφορικές μαρτυρίες υποδηλώνουν ότι αιτία ήταν μια

 ερωτική αντιζηλία που είχε με τον Ψαρρό, ενώ έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι το συμβάν ήταν εντελώς συμπτωματικό.

 Για παράδειγμα, ο γραμματέας του ΕΑΜ, Θανάσης Χατζής, αναφέρει ότι «ο Ζούλας είχε μια έντονη λογομαχία με τον

 αιχμάλωτο Ψαρρό και θυμωμένος φώναξε: “Μωρέ τι τον φυλάτε και δεν τον σκοτώνετε;”. Ενας αντάρτης από τη

 συνοδεία πήρε τα λόγια του διοικητή του στα σοβαρά και τράβηξε μια ριπή με το αυτόματό του πάνω στον ατυχή

 συνταγματάρχη». Η εκδοχή αυτή επιδιώκει να υποβαθμίσει το γεγονός και είναι ασφαλώς πολύ απλοϊκή, αλλά

 κυρίως πολύ βολική για ένα τόσο ειδεχθές έγκλημα που κηλίδωσε ανεπανόρθωτα το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Το πιο λογικό είναι ότι ο στρατιωτικός ηγέτης της τρίτης μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης δολοφονήθηκε

 ύστερα από εντολή ηγετικού στελέχους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, κάτι που αφήνει δύο υποψήφιους θύτες, τον Γιώργο

 Σιάντο και τον Αρη Βελουχιώτη.

Το πιο ενοχοποιητικό στοιχείο για τον Σιάντο είναι το γεγονός ότι ο Ζούλας ήταν άνθρωπος της εμπιστοσύνης 

του και ενεργούσε υπό τις άμεσες εντολές του. Συγκεκριμένα, ο Σιάντος είχε αναθέσει στον Ζούλα να διαχειρίζεται

 τις υποθέσεις του 5/42, ενώ μπορεί να θεωρηθεί ασφαλές το ότι του είχε ανάψει και το πράσινο φως για να

 ενορχηστρώσει την τελική διάλυση του Συντάγματος. Από την άλλη μεριά, ο Ζούλας, σε μεταπολεμική μαρτυρία του,

 ενοχοποιεί τον Βελουχιώτη, υποστηρίζοντας ότι ο Αρης ήταν σύμφωνος με τη δολοφονία. Χωρίς ποτέ να ξεχνάμε ότι

 ένοχος ένοχον ου ποιεί, το βασικό ενοχοποιητικό στοιχείο για τον Βελουχιώτη δεν είναι η μαρτυρία Ζούλα, αλλά το 

γεγονός ότι ουσιαστικά αυτός διεύθυνε την επιχείρηση κατά του 5/42. Η επιβλητική παρουσία του στην περιοχή 

αφαιρούσε, σιωπηρά ή μη, την πρωτοβουλία από κάθε παρευρισκόμενο στέλεχος του ΕΛΑΣ. Συνεπώς, σύμφωνα με

 αυτήν την ερμηνεία, ο Βελουχιώτης -που παρέμεινε στο Κλήμα τέσσερις ημέρες μετά το τέλος της μάχης- είχε τον

 τελικό λόγο για ό,τι επακολούθησε και σίγουρα φέρει ευθύνη για τις μαζικές εκτελέσεις αιχμαλώτων ανταρτών του

 5/42, στις οποίες, σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, συμμετείχαν και μαυροσκούφηδες. Σε έκθεσή του, εξάλλου, 

προς το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ παραδέχεται ότι ώθησε τις τοπικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ «προς γραμμήν 

τοιαύτης και ανηλεούς εξοντώσεως», θεωρώντας πως ενέργησε «απολύτως προς το συμφέρον του αγώνος».

Η δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού ήταν ένα από τα κορυφαία κρούσματα βίας του «καταραμένου» 1944

 που επιβεβαιώνει τον τετριμμένο γενικό κανόνα της κλιμάκωσης της βίας, καθώς κάθε πολεμική σύγκρουση

 πλησιάζει στο τέλος της. Ο Ψαρρός δολοφονήθηκε ακριβώς όταν το μίσος και η κούραση των αντιμαχομένων

 είχαν συσσωρευτεί. Σε αυτό το στάδιο, συνήθως, το σενάριο λέει ότι ο ένας αντιμαχόμενος βρίσκεται μια ανάσα

 από την εκπλήρωση του οράματος και γίνεται ανυπόμονα βίαιος, ενώ ο άλλος που οδεύει στην ήττα,

 απελπισμένα βίαιος.

Τα πιο εύκολα θύματα σε αυτή την περίπτωση είναι όσοι βρίσκονται ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους

 και επιδιώκουν να διατηρήσουν την αυτοτέλειά τους. Οι συμβιβασμοί που αναγκάζονται να κάνουν συνήθως

 θεωρούνται ως προδοσία και από τα δύο άκρα και η πίεση που τελικά δέχονται είναι αμείλικτη. Οι μετριοπαθείς

 του κέντρου, εξάλλου, δεν διαθέτουν τον φόβο που προκαλεί ο αντίπαλος εξτρεμιστής του άλλου άκρου.

Τελικά, ακόμα και μετά το τραγικό του τέλος, η ηχώ του τρίτου πόλου του αντιστασιακού κινήματος εξακολουθούσε

 να προκαλεί τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα τα οποία προσδοκούσε να πετύχει.

 Η δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού ενίσχυσε τον αντικομουνισμό και όξυνε ακόμα περισσότερο την πόλωση

 μεταξύ του ΕΑΜ και των αντιπάλων του. Εδωσε έναν μάρτυρα στο αντιεαμικό στρατόπεδο, συμβάλλοντας έτσι στη

 συσπείρωσή του και την αποδυνάμωση των μετριοπαθών φωνών μέσα σε αυτό, ενώ έδωσε και ερείσματα

 νομιμοποίησης στον δωσιλογισμό. Επιπλέον, ήταν και ένα γεγονός που βάρυνε δραματικά στο συνέδριο

 του Λιβάνου, ένα κομβικό σημείο για την εξέλιξη της εμφύλιας σύγκρουσης, στο οποίο κατά πολλούς φυτεύτηκαν

 οι σπόροι του ματωμένου Δεκέμβρη.

* Ο κ. Αργύρης Μαμαρέλης είναι Research Fellow του London School of Economics.

Αναδημοσίευση από http://news.kathimerini.gr/

Από την Ομοσπονδία Συλλόγων Β/Δ Δωρίδας

Tom Στεφόπουλος, ο Κοκκινιώτης street-artist

Ο Αθανάσιος Ευθυμίου Στεφόπουλος γεννήθηκε στο Λούτσοβο (Κόκκινος Φωκίδας), πιθανώς το 1892 και και είχε το παραγκόμι Χατζάρας. Μεταναστεύσε για την Αμερική το 1910, στην αρχή βρέθηκε στο Seattle και αργότερα μετακινήθηκε στο Portland. Δυστυχώς, παρόλο που ο ίδιος ήταν ένας εξαιρετικάταλαντούχος καλλιτέχνης, δεν ήταν σε θέση να ακολουθήσει πλήρως το όνειρό τουκαι κατέληξε να δουλεύει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ως φρουρός στοβορειοδυτικό Πόρτλαντ στους σιδηροδρομικών σταθμούς για την SP & S RailroadCompany.

Από το 1948 έως το 1952, ο Αθανάσιος  Στεφόπουλος, γνωστός στην Αμερική ως "Tom", δημιούργησε μια σειρά από πίνακες στους πυλώνες υποστήριξης (υποστηλώματα) της παλιάς γέφυρας-ράμπας Lovejoy στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Ο Tom ξεκίνησε να δημιοργεί έργα κατά τη διάρκεια κάποιων ήσυχων ωρών της βάρδιάς του. Αρχικά σχεδίαζε με κιμωλία, αλλά μετά από την ενθάρρυνση των περαστικών τα πέρασε με μπογιά. Οι τοιχογραφίες κέρδισαν γρήγορα το ενδιαφέρον του Tom, που απέκτησε τοπική φήμη αλλά και κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης της περιοχής.

Οι πίνακές του απεικονίζουν ένα μείγμα από την ελληνική μυθολογία και Αμερικάνικης κουλτούρας, βαμμένοι σε ένα εξαιρετικά καλλιγραφικό στυλ. Ένα από τα πιο γνωστά έργα ζωγραφικής ήταν του φιλοσόφου Διογένη, που περπατάει στους δρόμους της Αθήνας με το φανάρι του, ψάχνοντας για έναν έντιμο άνθρωπο. Τα τοπία, οι κουκουβάγιες, τα ανθρωπόμορφα δέντρα και οι άλλες ιδιόμορφες τοιχογραφίες (λάδι σε τσιμέντο) του Tom έγιναν μέρος του τοπίου της πόλης, όπως ήταν για παράδειγμα η Γέφυρα Hawthorne. Πιστεύεται ότι ο Tom ολοκλήρωσε περίπου μια δωδεκάδα έργων ζωγραφικής κάτω από την γέφυρα του Lovejoy, αλλά δεν υπάρχουν φωτογραφικές αποδείξεις για το σύνολο αυτών. 

Ο Διογένης με το φανάρι του. O Τομ μεταφέρει την πατρίδα του στο τόπο εργασίας του.

Ξεκινώντας από το 1997, κατεβλήθη μια προσπάθεια διάσωσης και προστασίας των έργων ζωγραφικής από τη φθορά του χρόνου και από την πίεση για ανάπτυξη που υπήρχε στην περιοχή. Η ράμπα Lovejoy προοριζόταν για κατεδάφιση, όπως επίσης ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός που επρόκειτο να ανακατασκευαστεί ως μια νέα γειτονιά που θα επέκτεινε την Περιφέρεια του Pearl.  

Η ράμπα τελικώς γκρεμίστηκε, όχι όμως και όλοι οι πυλώνες της. Μέσα από εκτεταμένη άσκηση πίεσης προς την πόλη και την γειτονιά, μια ομάδα αφοσιωμένων αρχιτεκτόνων εθελοντών με την ονομασία Rigga, κατάφεραν να πείσουν την πόλη, να σώσει όχι μόνο τα έργα ζωγραφικής, αλλά ολόκληρους τους πυλώνες στους οποίους ήταν ζωγραφισμένοι, με το επιχείρημα ότι αν τα έργα ζωγραφικής αποκοπούν από τα στοιχεία στα οποία φτιάχτηκαν, ένα μεγάλο μέρος της μαγείας τους θα χαθεί. Για τα επόμενα 5 χρόνια  οι προσπάθειες αποκατάστασης των στηλών ήταν ανεπιτυχείς και παρέμεναν στην αποθήκη κάτω από τη Γέφυρα Fremont. 

Το 2004, με βάση το Πόρτλαντ η σκηνοθέτης Vanessa Renwick κατέγραψε το χρονικό της προσπάθειας για την διάσωση των υποστηλωμάτων και την αποκατάσταση των ζωγραφιών στο ντοκιμαντέρ με τίτλο "Lovejoy", γεγονός που συνέβαλε στην ανάδειξή τους. Tον επόμενο χρόνο, 2 από τα 10 υποστηλώματα της Lovejoy (μαζί με 7 έργα), μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν στην πλατεία του Πύργου Ελισάβετ, αποτελώντας πλέον ένα μόνιμο και χαρακτηριστικό στοιχείο του αστικού τοπίου του Πόρτλαντ. Τα υπόλοιπα έργα νικήθηκαν από τη φθορά του χρόνου, όσα "παράνομα" όμως διασώθηκαν συνδέθηκαν στενά με την ιστορία της πόλης κερδίζοντας σημαντική αγνώριση και προβολή. 

 

Ο Tom Στεφόπουλος θεωρείται ο πρωτοπόρος του graffiti, αν και εκτός από τοιχογραφίες έκανε αρκετά σχέδια με μελάνι και μολύβι σε χαρτί. Δεν επέστρεψε στην Ελλάδα και πέθανε στις 7 Αυγούστου του 1971. Υπήρξε συγγενής ενός άλλου γνωστού ζωγράφου της Ρούμελης, του Χαράλαμπου Στέφου (1932-2009) ο οποίος γεννήθηκε και αυτός στο ίδιο χωριό, Κόκκινο Δωρίδος (Λούτσοβο Δωρίδος). Ο πατέρας του Τομ και ο παππούς του Χαράλαμπου ήταν αδέρφια. Ο Τομ άλλαξε το όνομά του από Στέφος σε Στεφόπουλος στην Αμερική. 

Καλλιγραφία με μελάνι στην Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία του Πόρτλαντ

  Το 2013, το Ελληνοαμερικανικό Μουσείο του Portland αφιέρωσε έκθεση προς τιμή του: 

Πηγές:

http://loutsovos.blogspot.gr/ 

http://jamesmharrison.com/work/info_lovejoy.html 

http://writingphotographystudio.blogspot.gr/p/portland-s-historic-lovejoy-columns.html

https://pdxstreetart.wordpress.com/2013/10/16/portlands-historic-lovejoy-columns/

http://www.portlandart.net/archives/2014/03/tom_stefopoulos.html

http://www.yelp.com/biz/lovejoy-columns-portland-2