Η αρχαία Καλλίπολης σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς ( Θουκιδίδης, Παυσανίας @ Πολύβιος )      ήταν μια σημαντική Αιτωλική πόλη με αξιόλογη δραστηριότητα .  Δυστυχώς τα νερά του Μόρνου σκέπασαν το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής που εκτιμάται ότι βρισκόταν η αρχαία πόλη.

Αξιοσημείωτο είνσι το γεγονός οτι ούτε η αρχαιολογική έρευνα που ξεκίνησε καθυστερημένα έφερε στο φως σπουδαία ευρήματα που σήμερα φυλάσσονται στο αρχαιολογικό μουσείου Λιδωρικίου .  Αν μάλιστα υπήρχε χρόνος να συνεχιστούν οι έρευνες θα είχαμε σίγουρα και αλλά ευρήματα .

Βρήκαμε στον ιστότοπο του Κ Καψάλη το Λιδωρικι μια κατατοπιστική σχετική ανάρτηση την οποία αντιγράφουμε σε συνέχειες , ....

Γ μέρος...

   Το 1976/77 συμμετείχε και μια Ολλανδική ομάδα ερευνητών κάτω απ' τη διεύθυνση του S.Bakhouizen , που κατάρτισε ένα τοπογραφικό σχέδιο με αναλογία 1: 1000.

   Τα αποτελέσματα των Ελληνικών ανασκαφών στο νότιο τομέα κατά τη διάρκεια των δύο περιόδων , το 1977 και 1978 , που κράτησαν συνολικά πάνω από πέντε μήνες , ήταν από κάθε άποψη εκπληκτικά και αποκαλυπτικά . Ένα τείχος δύο χιλιομέτρων , που σε ορισμένα σημεία έχει διατηρηθεί μέχρι σε ύψος τριών μέτρων , περιβάλλει πάνω σ'ένα απόκρημνο βραχώδες και ανώμαλο έδαφος την ειδικά περιτειχισμένη περιοχή της Ακρόπολης . Οι ανασκαφές περιορίστηκαν σε δύο επίπεδα στην νοτιοανατολική εσωτερική γωνία του τείχους , ανάμεσα στις δύο κεντρικές πύλες της πόλης , τη νότια και την ανατολική . Δια μέσου αυτής της μεγάλης ανατολικής πύλης στο κέντρο του ανατολικού τείχους , οδηγεί ακόμη και σήμερα ο δρόμος της δεξιάς όχθης του ποταμού στο κεντρικό σημείο της πόλης , στην Αγορά .

   Στο επάνω άνδηρο ΙΙ , έχει ανασκαφεί ένα κτίσμα σε σχήμα ναού . Ο ανορθόδοξος βόρειος - νότιος προσανατολισμός του και η ασυνήθιστη αναλογία του μήκους προς το πλάτος 1 : 3,5 , δημιούργησαν προβλήματα . Με την πρόοδο της έρευνας ( ανασκαφή 1979 ) διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για σκηνή θεάτρου . Στο κάτω άνδηρο ήρθαν στο φως συμπλέγματα οικιών κτισμένων κατά μήκος του ανατολικού τείχους . Διακρίνονται οι μεγάλες οικίες τεσσάρων κυρίως δωματίων , με ορθογώνια κάτοψη , που είναι προσανατολισμένες προς τα δυτικοανατολικά . Το ανατολικό τους μέτωπο είναι προς το δρόμο , που είναι παράλληλος με το ανατολικό τείχος , και που οδηγεί από τη νότια πύλη προς το κέντρο της πόλης . Από την οικία Ι έχει ανασκαφεί ένα δωμάτιο με μωσαϊκό ( σχήμα τροχού στο κέντρο ) . Εδώ διακρίθηκαν δύο φάσεις οικοδόμησης . Στην πρώτη διευρύνθηκε το δωμάτιο προς βορρά και δύση , και πάνω απ΄το μωσαϊκό τοποθετήθηκε ένα δεύτερο δάπεδο από πατημένο χώμα . Πάνω στο δάπεδο βρέθηκαν μισικαμένα ειδώλια από τερρακότα . Αστράγαλοι και αγγεία , που χρονολογούνται από την εποχή της καταστροφής της οικίας Ι στο τέλος του τέταρτου και στις αρχές του τρίτου π.Χ αιώνα . Από την οικία ΙΙ έχουν διατηρηθεί μόνον οι εξωτερικοί τοίχοι , που στη νότια πλευρά μάλιστα είναι πολύ ψηλοί . Οι οικίες ΙΙΙ και ΙV  σχεδόν ιδίων διαστάσεων ( 18χ15,40 μ ) έχουν την ίδια διαρρύθμιση . Και οι δύο τέμνονται από ένα διάδρομο 1.20 μ.

   Το σχέδιό τους ανήκει στην ίδια αρχιτεκτονική , και η διαρρύθμιση των χώρων είναι η ίδια . Και στις δύο πλευρές ενός μακρού διαδρόμου , ή καλύτερα μιας εσωτερικής αυλής , ανοίγονται 7 έως 8 δωμάτια . Η καλά διατηρημένη και πλούσια διακοσμημένη οικία ΙV , έμεινε απείραχτη από μεταγενέστερες εποικοδομήσεις . Μόνο ένα μεγάλο ρωμαϊκό κτίσμα , προφανώς λουτρά με δάπεδο από μωσαϊκό , καλύπτει ένα τμήμα της ανατολικής πτέρυγας της οικίας . Η είσοδος της οικίας ΙV , στο κέντρο της ανατολικής πλευράς μήκους 15,40 μ , οδηγεί σ'ένα εσωτερικό προαύλιο μήκους 12μ και πλάτους 4,50 μ . Εδώ τραβάει την προσοχή το εκτεταμένο αποχετευτικό δίκτυο . Τα απόβλητα νερά από τους διάφορους χώρους αποχετεύονται μέσα από τους πλακόστρωτους υπονόμους προς τα ανατολικά και προς το δρόμο . Στη νοτιοδυτική γωνία της αυλής βρισκόταν επί τόπου μια μεγάλη μαρμάρινη λεκάνη με πόδι , ένα περιρραντήριο , που ήταν τοποθετημένο επάνω σ'ένα δάπεδο από μωσαϊκό χωρίς διακόσμηση . 

   Το μωσαϊκό τοποθετήθηκε ειδικά για το ιερό νερό του περιρραντηρίου . Βόρεια και Νότια της εσωτερικής αυλής βρίσκονται δυο σειρές δωμάτια : τρία νότια ( ανδρών , αποθήκη , αίθουσα αρχείου ) και τέσσερα βόρεια ( εστία , λουτρό ανδρών , κι' ένα δωμάτιο που δεν έχει ανασκαφεί  ).Στη δυτική άκρη της αυλής βρίσκεται ένας μικρός διάδρομος με άνοιγμα προς τα ανατολικά . Αυτός λειτουργούσε συγχρόνως και σαν προθάλαμος για τα αμέσως διπλανά δωμάτια προς αριστερά και δεξιά , που φωτιζόταν μόνο έμμεσα από το μικρό διάδρομο .

   Το σχεδόν τετράγωνο δωμάτιο αριστερά ( 4,60 Χ 4,80 μ ) έχει πρόσβαση με μια μη αξονική θύρα με κατώφλι , όπου τα διάφορα εξαρτήματα και η τρύπα του μάνταλου είναι καλά διατηρημένα . Στο κατώφλι βρέθηκαν διακοσμητικά κεφάλια από μπρούτζο , στα οποία διακρίνονται τρεις τύποι . Οι εξωτερικοί τοίχοι του δωματίου , καθώς επίσης και ο ανατολικός του ενδιάμεσος τοίχος , που έχουν ύψος μέχρι και 1,50 μ. αποτελούνται από καλά συναρμολογημένους ασβεστόλιθους πολυγωνικούς . Ο βόρειος τοίχος είχε κτιστεί μέχρι τα 50 εκατοστά από μικρότερους λίθους , ενώ πιο πάνω ακολουθούσαν πλίθρες . Η εσωτερική πλευρά των τοίχων ήταν ασβεστωμένη και το πάτωμα από γυμνό βράχο ή πατημένο χώμα .

   Το δάπεδο ήταν σκεπασμένο με ένα παχύ απανθρακωμένο στρώμα , όπου βρέθηκαν πολλά λακωνικά κεραμίδια , πλίθρες , καμένος πηλός με ίχνη δοκαριών από την οροφή , θραύσματα και απανθρακωμένα ξύλινα κομμάτια . Ανάμεσα σ' αυτά τα μισοκαμένα αντικείμενα βρέθηκε επίσης μια μικρή κανάτα , πολλά λεπτά τριμμένα θραύσματα από κόκκαλο και περισσότερα από 600 αποτυπώματα σφραγίδας από πηλό . Με τη συναρμολόγηση , τα θραύσματα από κόκκαλο απέδωσαν μια αποκαλυπτική παράσταση τριών ανθρώπων σ' ένα συμπόσιο : δυο ανδρικές μορφές ( στη δεξιά εντοπίζεται ένας σάτυρος , από τα μακριά και σουβλερά αυτιά ) , και μια γυναίκα αριστερά , που με το δεξί της χέρι στην χαρακτηριστική στάση της νύφης , κρατάει το ιμάτιο . Αυτή η σύνθεση που πιθανόν παριστάνει την Αριάδνη , το Διόνυσο και ένα σάτυρο , ήταν στερεωμένη στην μπροστινή πλευρά ενός ξύλινου μικρού κιβωτίου . Οι στενές πλευρές του κιβωτίου , έφεραν παραστάσεις γυπών που κατασπαράσσουν ζώο ( ελάφι ή ταύρο ) .

   Στο κάλυμμα υπήρχε μία κεφαλή Γοργόνας με φίδια . Επίσης διάφορα διακοσμητικά σχέδια με φυτά και δύο φυτικά θηλυκά όντα , όπως αυτά που υπάρχουν στις γωνίες του μωσαϊκού στο ανάκτορο της Βεργίνας . Από την τεχνοτροπία μπορούμε να τοποθετήσουμε τα κοκάλινα σκαλίσματα στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. Τα πολυάριθμα καλά διατηρημένα αποτυπώματα σφραγίδας που βρέθηκαν είναι πολύ σημαντικά κα από πλευράς ιστορίας και ιστορίας της τέχνης , και αποδεικνύουν , χωρίς αμφιβολία , ότι ο χώρος Ι ήταν το επίσημο αρχείο . Έτσι , μπορούμε να αποκαλέσουμε την οικία ΙV , " οικία του αρχείου ". Τα αποτυπώματα αυτά μαρτυρούν και πιστοποιούν ταυτόχρονα , ότι η Καλλίπολη διατηρούσε , μέχρι την καταστροφή της από τους Γαλάτες , το 279 π.Χ., οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με όλον σχεδόν , το χώρο του Αιγαίου , με πόλεις και τοπικούς άρχοντες στη βόρεια και κεντρική Ελλάδα , στην Κρήτη ακόμα και πιθανόν και με τη Μικρά  Ασία . Τα θέματα των απεικονίσεων είναι τεράστιας ποικιλίας . Μια ομάδα από αυτά δείχνει κρατικά σύμβολα , μορφές ή επιγραφές , όπως στα νομίσματα , μια δεύτερη , πορτραίτα και μυθολογικές κεφαλές , μια τρίτη όρθιες, καθιστές ή ιππεύουσες μορφές , μια άλλη ζώα και μυθικά όντα , άλλη απεικονίζει όπλα και άλλα αντικείμενα .