Δημήτρης Σακαρέλος από το Κροκύλιο Ένας αγωνιστής του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου που δεν γύρισε ποτέ στην Ελλάδα.

Του Δημήτρη Παλαιολογόπουλου

Ο 

Είναι γνωστό πως ένας σημαντικός αριθμός αγωνιστών του Iσπανικού Eμφυλίου Πολέμου (1936-1939), που μετά την κατάρρευση της δημοκρατικής Ισπανίας καταφύγανε στην ΕΣΣΔ, δεν έτυχαν και τόσο καλής μεταχείρισης από το τότε σταλινικό καθεστώς. Αυτό φαίνεται πως ίσχυσε και για τους Έλληνες. Εννοώ τους έλληνες κομμουνιστές εθελοντές του Ισπανικού Εμφυλίου, όσους κατόρθωσαν να ξαναγυρίσουν στη Σοβιετική Ένωση. Από εκεί άλλωστε είχαν φύγει για την Ισπανία.

Σε τούτο το σημείωμα θα προσπαθήσω, όσο μπορώ, να ξεδιπλώσω τη ζωή και τη δράση τού επικεφαλής των ελλήνων εθελοντών, του Δημήτρη Σακαρέλου, που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις χαθήκανε κι αυτουνού τα ίχνη στη χώρα που οι κομμουνιστές εκείνου του καιρού ονομάζανε «καρδιά της Γης».

Ο Δημήτρης Σακαρέλος γεννήθηκε στο χωριό Κροκύλι (παλιότερα Παλιοκάτουνο) της Δωρίδας, στα 1900. Όταν τελείωσε το σχολαρχείο, όπως λέγονταν τότε η βαθμίδα εκπαίδευσης ανάμεσα στο δημοτικό και το γυμνάσιο, πήγε στη Λαμία και σπούδασε ελληνοδιδάσκαλος (έτσι λέγανε τότε τους δασκάλους). Εκεί, σύμφωνα με πληροφορίες συγγενών του, ήρθε σ’ επαφή με τον Τάκη Φίτσιο, τον γνωστό κομμουνιστή δημοσιογράφο που εκτελέστηκε στα χρόνια του εμφυλίου, που τον μύησε στις αριστερές ιδέες.

Στο μεταξύ, είχε ξεσπάσει η Ρώσικη Επανάσταση που συγκλόνισε τον κόσμο και, όπως ήταν φυσικό, ο απόηχός της έφτασε και στην Ελλάδα. Ο Σακαρέλος, όταν τελείωσε το διδασκαλείο, έφυγε στη Θεσσαλονίκη. Και από εκεί, μέσω Κωνσταντινούπολης, κατόρθωσε με καράβι να πάει στη Σοβιετική Ένωση, όπου εργάστηκε ως δάσκαλος στους ελληνικούς πληθυσμούς των ναυτών της Μαύρης Θάλασσας. Έβγαλε μάλιστα και την εφημερίδα Σπάρτακο. Εκεί και παντρεύτηκε…

Στην Ελλάδα επέστρεψε γύρω στα 1923-24 μαζί με τη ρωσίδα γυναίκα του. Εδώ δεν δούλεψε ποτέ ως δάσκαλος. Για μια περίοδο απασχολήθηκε ως μεταφραστής στις εκδόσεις Γκοβόστη και στη συνέχεια έπιασε δουλειά στον Πειραιά φορτοεκφορτωτής, πρώτα σε αποθήκη σιτηρών και στη συνέχεια στα καρβουνάδικα. Όσο για τη γυναίκα του, όπως λέγεται, για ένα διάστημα δούλεψε στη σοβιετική πρεσβεία αλλά γρήγορα την απέλασαν.

Δεν θέλει ρώτημα πως όλο εκείνο το διάστημα του μεσοπολέμου, που παρέμεινε στην Ελλάδα, ήταν στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος στον συνδικαλιστικό χώρο. Όσοι τον γνωρίσανε τότε από κοντά διηγούνται πως ήταν ένας άνθρωπος συγκροτημένος, με πολλές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, αλλά και με αρκετή διάθεση αγωνιστικότητας. Γι’ αυτό και είχε κερδίσει την εκτίμηση των συντρόφων του.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 βρίσκονταν κρατούμενος στις φυλακές της Αίγινας, καταδικασμένος για τον φόνο του αρχειομαρξιστή Γεωργοπαπαδάτου («αρχειοφασίστες» τους ονόμαζαν τότε οι του επίσημου Κόμματος). Εκεί, με τη βοήθεια των φυλακισμένων συντρόφων του, αλλά και του έξω κομματικού μηχανισμού, κατόρθωσε, μαζί με άλλους κρατούμενους κομμουνιστές (Φλαράκος, Δερβίσογλου, Δουλγέρης, Βαβούδης, Κλειδωνάρης και Θωμάζος), να αποδράσει και να καταφύγει και πάλι στη Σοβιετική Ένωση. Εκεί, όπως όλα τα στελέχη των ξένων κρατών, αφού φοίτησε για ένα διάστημα στη γνωστή κομματική σχολή για τους ξένους, την KUTV, παρέμενε σε ετοιμότητα για ό,τι χρειαστεί…

Με το ξέσπασμα του φασιστικού πραξικοπήματος στην Ισπανία, στις 18 Ιουλίου 1936, και την έκκληση για βοήθεια της δημοκρατικής κυβέρνησης, ο Δημήτρης Σακαρέλος επικεφαλής μιας ομάδας Ελλήνων (Βαβούδης, Δεληγιάννης, Στεφόπουλος, Κατσικιώτης, Παντελιάς και μερικοί ακόμα) πήγαν στην Ισπανία και εντάχθηκαν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες.

Ο ΣΑΚΑΡΈΛΟΣ ΚΑΙ Η ΡΩΣΊΔΑ ΓΥΝΑΊΚΑ ΤΟΥ ΌΛΓΑ, ΣΕ ΠΑΡΑΛΊΑ ΤΗΣ ΚΡΙΜΑΊΑΣ.

Εκεί ήρθαν σ’ επαφή και με όλους τους έλληνες εθελοντές, που από κάθε γωνιά της γης τρέξανε να βοηθήσουν τους δοκιμαζόμενους ισπανούς δημοκράτες και αριστερούς. Ήταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία μέλη, οπαδοί ή συμπαθούντες του Κομμουνιστικού Κόμματος (ελάχιστοι, 3-5% ήταν οι αρχειομαρξιστές και τροτσκιστές). Γι’ αυτό και όλοι τον αναγνώρισαν σαν τον κομματικό τους υπεύθυνο, αφού άλλωστε μ’ αυτήν την ιδιότητα είχε σταλεί και από τη Μόσχα. Αυτόν άλλωστε αναγνώριζαν και οι Ισπανοί. Το ψευδώνυμό του σ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου ήταν «Γιάννης»∙ όλοι ξέρανε όμως πως επρόκειτο για τον Δημήτρη Σακαρέλο.

Με την κατάρρευση της δημοκρατικής Ισπανίας, ο Σακαρέλος μαζί με τους έλληνες εθελοντές που έχουν απομείνει, πέρασε στο γαλλικό έδαφος. Εκεί κλείστηκαν σε στρατόπεδα. Λίγο αργότερα κατόρθωσε ν’ απελευθερωθεί και, μαζί με τον επίσης εθελοντή Παναγιώτη Αϊβατζή, προσπάθησαν να οργανώσουν και να περιθάλψουν όσο μπορούσαν καλύτερα τους Έλληνες που παρέμεναν ακόμα σε στρατόπεδα, και σιγά σιγά να στείλουν καθένα στον προορισμό του. Ο ίδιος, και μερικοί ακόμα, κατόρθωσε να ξαναγυρίσει στη Σοβιετική Ένωση, πριν ακόμα οι Γερμανοί επιτεθούν και καταλάβουν τη Γαλλία.

Δεν μας είναι σχεδόν τίποτα γνωστό για την παραμονή του στη «Χώρα του Μεγάλου Στάλιν» κατά τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και τούτο γιατί τόσο η Ελλάδα όσο και η Σοβιετική Ένωση βρίσκονταν σε πόλεμο ζωής και θανάτου με τον χιτλερικό αλλά και το μουσολινικό φασισμό και κάθε επικοινωνία ήταν αδύνατη.

Με το τέλος του πολέμου και το άνοιγμα των επικοινωνιών, αναζητήθηκε ο Σακαρέλος από τους δικούς του. Και η απάντηση που πήραν ήταν πως σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα στη Γιουγκοσλαβία καθώς ερχόταν στην Ελλάδα με αποστολή. Δεν προσδιορίστηκε όμως ούτε ο ακριβής χρόνος ούτε και ο συγκεκριμένος τόπος του δυστυχήματος. Και η πληροφορία δόθηκε μόνο προφορικά. Ωστόσο πέρασε και σε κάποια βιβλία που ασχολούνται με την ιστορία του αριστερού κινήματος.[1] Έλα όμως που δεν ήταν και τόσο πειστική, όχι μονάχα για τους δικούς του, αλλά και για τους παλιούς του συντρόφους.

Ο παλιός εξόριστος στην ΕΣΣΔ Κώστας Φυλακτόπουλος (Ψαράς) που γνώριζε πολλά πράγματα για τους εκεί έλληνες κομμουνιστές, σε ερώτησή μου για τον Σακαρέλο, μου είπε πως το 1944 θα έρχονταν με τη σοβιετική αποστολή στην Ελλάδα. Τελικά όμως την αποστολή συνόδευσε ο Βαβούδης και ο Σακαρέλος δεν φάνηκε πουθενά…

Ένας στενός του συγγενής μου είπε πως είχε την πληροφορία ότι τον σκότωσαν στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στο τέλος του 1944 με εντολή του… Σιάντου, καθώς προσπαθούσε να περάσει στην Ελλάδα.

Ζήτησα πληροφορίες και από δύο σημαντικά στελέχη του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, τον Μήτσο Παρτσαλίδη και τον Πέτρο Ρούσσο. Ο πρώτος μου είπε πως –όπως άκουσε– σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα. Ο δεύτερος, που τον ρώτησα σε μια στιγμή χαλαρής κουβέντας, χαμογέλασε κουνώντας το κεφάλι του σα να μούλεγε: «Μην το ψάχνεις»!

Τελικά όλοι τον ξεχάσανε. Μονάχα η μάνα του στο χωριό τον περίμενε. Δεν πίστευε τίποτε απ’ αυτά που της λέγανε και δεν ήθελε με τίποτα να πεθάνει πριν τον ιδεί. Τον περίμενε ώς τα 106 της χρόνια! Τελικά δεν ήρθε, κι έφυγε από τη ζωή με το παράπονο… 

Ο Δημήτρης Παλαιολογόπουλος είναι συγγραφέας

[1] Βλ. για παράδειγμα την εισαγωγή του Πιέρ Μπρουέ στη μελέτη του Μάριου Εμμανουηλίδη, Αιρετικές διαδρομές, Φιλίστωρ, Αθήνα 2002.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΒΗΣΑΝ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΒΗΣΑΝ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ

Ο τρίτος πόλος του κινήματος της Αντίστασης

Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και η δολοφονία του στρατιωτικού αρχηγού του, 

                                                                             συνταγματάρχη Ψαρρού
                                                                                   

Επιμέλεια: Νίκος Χρυσολωρας

Οι πολιτικές διαφωνίες μεταξύ των ελληνικών αντιστασιακών ομάδων, στη διάρκεια της Κατοχής, ήταν αναμενόμενες,
 με δεδομένο ότι και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια σύγκρουση ασύλληπτων διαστάσεων με έντονο ιδεολογικό
 χαρακτήρα. Εξάλλου, η εισβολή των δυνάμεων του Άξονα στη χώρα μας εντασσόταν στο πλαίσιο σχεδίου για την
 παγκόσμια ηγεμονία μιας συγκεκριμένης κοσμοθεωρίας. Επιπλέον, οι αντιστασιακές οργανώσεις κλήθηκαν να
 καλύψουν εν μέρει το κενό αντιπροσώπευσης που δημιουργήθηκε μετά την κατάρρευση του ελληνικού κράτους,
 την αναγκαία διαφυγή στο εξωτερικό της πολιτικής ηγεσίας του τόπου και την απουσία νομιμοποιητικής βάσης
των κατοχικών κυβερνήσεων. Ο πολιτικός τους ρόλος έγινε ακόμη πιο ορατός όταν σταδιακά, από το 1943 και
 έπειτα, μέρος της ελληνικής επικράτειας, δεν ήταν πλέον υπό «τριπλή Κατοχή» (Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων),
αλλά πέρασε στον έλεγχό τους.

Όμως, από τις αναμενόμενες διαφωνίες, μέχρι την ευθεία σύγκρουση που οδήγησε εντέλει στον Εμφύλιο Πόλεμο,

 η απόσταση είναι μεγάλη. Η χώρα έφτασε εκεί εξαιτίας συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών, αμφιλεγόμενων

 προσωπικών επιδιώξεων, λανθασμένων εκτιμήσεων και εξωτερικών παρεμβάσεων. Δεν είναι βέβαιο ποιος από τους προαναφερθέντες παράγοντες ήταν ο πλέον καθοριστικός στη στυγερή δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού,

στρατιωτικού επικεφαλής της οργάνωσης ΕΚΚΑ, καθώς οι πηγές της εποχής οδηγούν σε αποκλίνοντα συμπεράσματα.

 Πιθανότατα, επρόκειτο για έναν συνδυασμό των παραπάνω, ο οποίος είχε σαν αποτέλεσμα να οξυνθεί περαιτέρω

 η ένταση, τους κρίσιμους μήνες πριν από την απελευθέρωση, το 1944. Σε κάθε περίπτωση, ο τρόπος που θανατώθηκε

 ο Ψαρρός και οι σύντροφοί του του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων είναι ενδεικτικός της πίεσης, μέχρι σημείου συνθλίψεως,

 που δέχθηκαν οι μετριοπαθείς δυνάμεις της χώρας την περίοδο πριν από τον Εμφύλιο.

Ένα φιλόδοξο εγχείρημα που απέτυχε

Του Αργυρη Mαμαρελη*

Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και το πολιτικό του σκέλος ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση) ήταν ουσιαστικά μια απόπειρα συγκρότησης ενός τρίτου πόλου μέσα στο αντιστασιακό κίνημα, ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ.

Τόσο ο στρατιωτικός αρχηγός του 5/42, συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός, όσο και ο πολιτικός ηγέτης της ΕΚΚΑ, Γεώργιος Καρτάλης, είχαν τη φιλοδοξία να δώσουν στο 5/42 τον χαρακτήρα μιας απολιτικής αντιστασιακής δύναμης, αφοσιωμένης αποκλειστικά στον αντιστασιακό αγώνα. Οσον αφορά την ΕΚΚΑ, ο σκοπός ήταν να χαρτογραφήσουν πολιτικά την οργάνωση ανάμεσα στους κραταιούς αντιστασιακούς ανταγωνιστές της, κερδίζοντας έτσι το μετριοπαθές κέντρο που από την μία αντιμετώπιζε με τρόμο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, από την άλλη όμως δυσπιστούσε απέναντι στον Ναπολέοντα Ζέρβα.

Το στοίχημα ήταν λογικό. Η συγκρότηση ενός ισχυρού τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα θα μπορούσε να αναδιανείμει τις ισορροπίες δυνάμεων και να συμβάλει στην εκτόνωση της πόλωσης. Παρ’ όλα αυτά, τα γεγονότα εξελίχθηκαν διαφορετικά και διέψευσαν με τον τραγικότερο τρόπο τον συνταγματάρχη Ψαρρό.

Το 5/42 και η ΕΚΚΑ δεν κατάφεραν να επιβιώσουν μέσα στην αρένα του αντιστασιακού κινήματος. Το φιλόδοξο εγχείρημα που αποσκοπούσε στην ειρήνευση και την ενότητα μετατράπηκε τελικά σε ένα ακόμα θέατρο εμφύλιας βίας. Η υποψία και μόνο της συγκρότησης ενός τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα εντατικοποίησε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τον αντικομμουνισμό και μετέτρεψε το Σύνταγμα από ελπιδοφόρο κυματοθραύστη σε επίζηλο μήλον της Εριδος. Οι δύο αντίθετοι πόλοι επιχείρησαν με κάθε μέσο να παραβιάσουν την ανεξαρτησία του 5/42-ΕΚΚΑ και να το τραβήξουν προς το μέρος τους.

Οι τρεις εκδοχές για την εκτέλεση

Εγκλωβισμένο μέσα σε αυτήν τη διελκυστίνδα, το Σύνταγμα τελικά δεν άντεξε και κατέρρευσε. 

Τον Απρίλιο του 1944 δυνάμεις του ΕΛΑΣ εξαπέλυσαν την τελική επίθεσή τους ενάντια στο 5/42 

στο Κλήμα Δωρίδας. Ύστερα από φονικότατη μάχη το Σύνταγμα διαλύθηκε και ο συνταγματάρχης Ψαρρός

 με 150 περίπου αντάρτες του -πολλοί από τους οποίους τραυματίες- παραδόθηκε στον ΕΛΑΣ. Ενώ ήταν

 αιχμάλωτος, ο ταγματάρχης του ΕΛΑΣ, Θύμιος Ζούλας, έδωσε σε αντάρτη του την εντολή να δολοφονήσει 

εν ψυχρώ τον Ψαρρό. Την ίδια τύχη είχαν και περίπου 60 αιχμάλωτοι αντάρτες του 5/42 που βασανίστηκαν 

και εκτελέστηκαν στις αμέσως επόμενες ημέρες.

Οι εκδοχές για τη δολοφονία του Ψαρρού είναι κυρίως τρεις. Σύμφωνα με την πρώτη, αποκλειστικός υπεύθυνος

 ήταν ο Ζούλας, ο οποίος έδρασε εντελώς αυτόβουλα. Προφορικές μαρτυρίες υποδηλώνουν ότι αιτία ήταν μια

 ερωτική αντιζηλία που είχε με τον Ψαρρό, ενώ έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι το συμβάν ήταν εντελώς συμπτωματικό.

 Για παράδειγμα, ο γραμματέας του ΕΑΜ, Θανάσης Χατζής, αναφέρει ότι «ο Ζούλας είχε μια έντονη λογομαχία με τον

 αιχμάλωτο Ψαρρό και θυμωμένος φώναξε: “Μωρέ τι τον φυλάτε και δεν τον σκοτώνετε;”. Ενας αντάρτης από τη

 συνοδεία πήρε τα λόγια του διοικητή του στα σοβαρά και τράβηξε μια ριπή με το αυτόματό του πάνω στον ατυχή

 συνταγματάρχη». Η εκδοχή αυτή επιδιώκει να υποβαθμίσει το γεγονός και είναι ασφαλώς πολύ απλοϊκή, αλλά

 κυρίως πολύ βολική για ένα τόσο ειδεχθές έγκλημα που κηλίδωσε ανεπανόρθωτα το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Το πιο λογικό είναι ότι ο στρατιωτικός ηγέτης της τρίτης μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης δολοφονήθηκε

 ύστερα από εντολή ηγετικού στελέχους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, κάτι που αφήνει δύο υποψήφιους θύτες, τον Γιώργο

 Σιάντο και τον Αρη Βελουχιώτη.

Το πιο ενοχοποιητικό στοιχείο για τον Σιάντο είναι το γεγονός ότι ο Ζούλας ήταν άνθρωπος της εμπιστοσύνης 

του και ενεργούσε υπό τις άμεσες εντολές του. Συγκεκριμένα, ο Σιάντος είχε αναθέσει στον Ζούλα να διαχειρίζεται

 τις υποθέσεις του 5/42, ενώ μπορεί να θεωρηθεί ασφαλές το ότι του είχε ανάψει και το πράσινο φως για να

 ενορχηστρώσει την τελική διάλυση του Συντάγματος. Από την άλλη μεριά, ο Ζούλας, σε μεταπολεμική μαρτυρία του,

 ενοχοποιεί τον Βελουχιώτη, υποστηρίζοντας ότι ο Αρης ήταν σύμφωνος με τη δολοφονία. Χωρίς ποτέ να ξεχνάμε ότι

 ένοχος ένοχον ου ποιεί, το βασικό ενοχοποιητικό στοιχείο για τον Βελουχιώτη δεν είναι η μαρτυρία Ζούλα, αλλά το 

γεγονός ότι ουσιαστικά αυτός διεύθυνε την επιχείρηση κατά του 5/42. Η επιβλητική παρουσία του στην περιοχή 

αφαιρούσε, σιωπηρά ή μη, την πρωτοβουλία από κάθε παρευρισκόμενο στέλεχος του ΕΛΑΣ. Συνεπώς, σύμφωνα με

 αυτήν την ερμηνεία, ο Βελουχιώτης -που παρέμεινε στο Κλήμα τέσσερις ημέρες μετά το τέλος της μάχης- είχε τον

 τελικό λόγο για ό,τι επακολούθησε και σίγουρα φέρει ευθύνη για τις μαζικές εκτελέσεις αιχμαλώτων ανταρτών του

 5/42, στις οποίες, σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, συμμετείχαν και μαυροσκούφηδες. Σε έκθεσή του, εξάλλου, 

προς το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ παραδέχεται ότι ώθησε τις τοπικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ «προς γραμμήν 

τοιαύτης και ανηλεούς εξοντώσεως», θεωρώντας πως ενέργησε «απολύτως προς το συμφέρον του αγώνος».

Η δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού ήταν ένα από τα κορυφαία κρούσματα βίας του «καταραμένου» 1944

 που επιβεβαιώνει τον τετριμμένο γενικό κανόνα της κλιμάκωσης της βίας, καθώς κάθε πολεμική σύγκρουση

 πλησιάζει στο τέλος της. Ο Ψαρρός δολοφονήθηκε ακριβώς όταν το μίσος και η κούραση των αντιμαχομένων

 είχαν συσσωρευτεί. Σε αυτό το στάδιο, συνήθως, το σενάριο λέει ότι ο ένας αντιμαχόμενος βρίσκεται μια ανάσα

 από την εκπλήρωση του οράματος και γίνεται ανυπόμονα βίαιος, ενώ ο άλλος που οδεύει στην ήττα,

 απελπισμένα βίαιος.

Τα πιο εύκολα θύματα σε αυτή την περίπτωση είναι όσοι βρίσκονται ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους

 και επιδιώκουν να διατηρήσουν την αυτοτέλειά τους. Οι συμβιβασμοί που αναγκάζονται να κάνουν συνήθως

 θεωρούνται ως προδοσία και από τα δύο άκρα και η πίεση που τελικά δέχονται είναι αμείλικτη. Οι μετριοπαθείς

 του κέντρου, εξάλλου, δεν διαθέτουν τον φόβο που προκαλεί ο αντίπαλος εξτρεμιστής του άλλου άκρου.

Τελικά, ακόμα και μετά το τραγικό του τέλος, η ηχώ του τρίτου πόλου του αντιστασιακού κινήματος εξακολουθούσε

 να προκαλεί τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα τα οποία προσδοκούσε να πετύχει.

 Η δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού ενίσχυσε τον αντικομουνισμό και όξυνε ακόμα περισσότερο την πόλωση

 μεταξύ του ΕΑΜ και των αντιπάλων του. Εδωσε έναν μάρτυρα στο αντιεαμικό στρατόπεδο, συμβάλλοντας έτσι στη

 συσπείρωσή του και την αποδυνάμωση των μετριοπαθών φωνών μέσα σε αυτό, ενώ έδωσε και ερείσματα

 νομιμοποίησης στον δωσιλογισμό. Επιπλέον, ήταν και ένα γεγονός που βάρυνε δραματικά στο συνέδριο

 του Λιβάνου, ένα κομβικό σημείο για την εξέλιξη της εμφύλιας σύγκρουσης, στο οποίο κατά πολλούς φυτεύτηκαν

 οι σπόροι του ματωμένου Δεκέμβρη.

* Ο κ. Αργύρης Μαμαρέλης είναι Research Fellow του London School of Economics.

Αναδημοσίευση από http://news.kathimerini.gr/

Από την Ομοσπονδία Συλλόγων Β/Δ Δωρίδας

Tom Στεφόπουλος, ο Κοκκινιώτης street-artist

Ο Αθανάσιος Ευθυμίου Στεφόπουλος γεννήθηκε στο Λούτσοβο (Κόκκινος Φωκίδας), πιθανώς το 1892 και και είχε το παραγκόμι Χατζάρας. Μεταναστεύσε για την Αμερική το 1910, στην αρχή βρέθηκε στο Seattle και αργότερα μετακινήθηκε στο Portland. Δυστυχώς, παρόλο που ο ίδιος ήταν ένας εξαιρετικάταλαντούχος καλλιτέχνης, δεν ήταν σε θέση να ακολουθήσει πλήρως το όνειρό τουκαι κατέληξε να δουλεύει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ως φρουρός στοβορειοδυτικό Πόρτλαντ στους σιδηροδρομικών σταθμούς για την SP & S RailroadCompany.

Από το 1948 έως το 1952, ο Αθανάσιος  Στεφόπουλος, γνωστός στην Αμερική ως "Tom", δημιούργησε μια σειρά από πίνακες στους πυλώνες υποστήριξης (υποστηλώματα) της παλιάς γέφυρας-ράμπας Lovejoy στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Ο Tom ξεκίνησε να δημιοργεί έργα κατά τη διάρκεια κάποιων ήσυχων ωρών της βάρδιάς του. Αρχικά σχεδίαζε με κιμωλία, αλλά μετά από την ενθάρρυνση των περαστικών τα πέρασε με μπογιά. Οι τοιχογραφίες κέρδισαν γρήγορα το ενδιαφέρον του Tom, που απέκτησε τοπική φήμη αλλά και κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης της περιοχής.

Οι πίνακές του απεικονίζουν ένα μείγμα από την ελληνική μυθολογία και Αμερικάνικης κουλτούρας, βαμμένοι σε ένα εξαιρετικά καλλιγραφικό στυλ. Ένα από τα πιο γνωστά έργα ζωγραφικής ήταν του φιλοσόφου Διογένη, που περπατάει στους δρόμους της Αθήνας με το φανάρι του, ψάχνοντας για έναν έντιμο άνθρωπο. Τα τοπία, οι κουκουβάγιες, τα ανθρωπόμορφα δέντρα και οι άλλες ιδιόμορφες τοιχογραφίες (λάδι σε τσιμέντο) του Tom έγιναν μέρος του τοπίου της πόλης, όπως ήταν για παράδειγμα η Γέφυρα Hawthorne. Πιστεύεται ότι ο Tom ολοκλήρωσε περίπου μια δωδεκάδα έργων ζωγραφικής κάτω από την γέφυρα του Lovejoy, αλλά δεν υπάρχουν φωτογραφικές αποδείξεις για το σύνολο αυτών. 

Ο Διογένης με το φανάρι του. O Τομ μεταφέρει την πατρίδα του στο τόπο εργασίας του.

Ξεκινώντας από το 1997, κατεβλήθη μια προσπάθεια διάσωσης και προστασίας των έργων ζωγραφικής από τη φθορά του χρόνου και από την πίεση για ανάπτυξη που υπήρχε στην περιοχή. Η ράμπα Lovejoy προοριζόταν για κατεδάφιση, όπως επίσης ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός που επρόκειτο να ανακατασκευαστεί ως μια νέα γειτονιά που θα επέκτεινε την Περιφέρεια του Pearl.  

Η ράμπα τελικώς γκρεμίστηκε, όχι όμως και όλοι οι πυλώνες της. Μέσα από εκτεταμένη άσκηση πίεσης προς την πόλη και την γειτονιά, μια ομάδα αφοσιωμένων αρχιτεκτόνων εθελοντών με την ονομασία Rigga, κατάφεραν να πείσουν την πόλη, να σώσει όχι μόνο τα έργα ζωγραφικής, αλλά ολόκληρους τους πυλώνες στους οποίους ήταν ζωγραφισμένοι, με το επιχείρημα ότι αν τα έργα ζωγραφικής αποκοπούν από τα στοιχεία στα οποία φτιάχτηκαν, ένα μεγάλο μέρος της μαγείας τους θα χαθεί. Για τα επόμενα 5 χρόνια  οι προσπάθειες αποκατάστασης των στηλών ήταν ανεπιτυχείς και παρέμεναν στην αποθήκη κάτω από τη Γέφυρα Fremont. 

Το 2004, με βάση το Πόρτλαντ η σκηνοθέτης Vanessa Renwick κατέγραψε το χρονικό της προσπάθειας για την διάσωση των υποστηλωμάτων και την αποκατάσταση των ζωγραφιών στο ντοκιμαντέρ με τίτλο "Lovejoy", γεγονός που συνέβαλε στην ανάδειξή τους. Tον επόμενο χρόνο, 2 από τα 10 υποστηλώματα της Lovejoy (μαζί με 7 έργα), μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν στην πλατεία του Πύργου Ελισάβετ, αποτελώντας πλέον ένα μόνιμο και χαρακτηριστικό στοιχείο του αστικού τοπίου του Πόρτλαντ. Τα υπόλοιπα έργα νικήθηκαν από τη φθορά του χρόνου, όσα "παράνομα" όμως διασώθηκαν συνδέθηκαν στενά με την ιστορία της πόλης κερδίζοντας σημαντική αγνώριση και προβολή. 

 

Ο Tom Στεφόπουλος θεωρείται ο πρωτοπόρος του graffiti, αν και εκτός από τοιχογραφίες έκανε αρκετά σχέδια με μελάνι και μολύβι σε χαρτί. Δεν επέστρεψε στην Ελλάδα και πέθανε στις 7 Αυγούστου του 1971. Υπήρξε συγγενής ενός άλλου γνωστού ζωγράφου της Ρούμελης, του Χαράλαμπου Στέφου (1932-2009) ο οποίος γεννήθηκε και αυτός στο ίδιο χωριό, Κόκκινο Δωρίδος (Λούτσοβο Δωρίδος). Ο πατέρας του Τομ και ο παππούς του Χαράλαμπου ήταν αδέρφια. Ο Τομ άλλαξε το όνομά του από Στέφος σε Στεφόπουλος στην Αμερική. 

Καλλιγραφία με μελάνι στην Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία του Πόρτλαντ

  Το 2013, το Ελληνοαμερικανικό Μουσείο του Portland αφιέρωσε έκθεση προς τιμή του: 

Πηγές:

http://loutsovos.blogspot.gr/ 

http://jamesmharrison.com/work/info_lovejoy.html 

http://writingphotographystudio.blogspot.gr/p/portland-s-historic-lovejoy-columns.html

https://pdxstreetart.wordpress.com/2013/10/16/portlands-historic-lovejoy-columns/

http://www.portlandart.net/archives/2014/03/tom_stefopoulos.html

http://www.yelp.com/biz/lovejoy-columns-portland-2

Από την εφημερίδα του συλλόγου κροκυλιωτών δωριδος :

ΤΟ ΚΡΟΚΥΛΙΟ  ΚΡΥΒΕΙ ΤΟΝ ΑΡΧΙΡΑΒΙΝΟ  ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ 

Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από την Έκθεση του συ- νταγματάρχη ε.α. Δημ. Δημητρίου (αντάρτικο όνομα Νι- κηφόρος) με τίτλο «Η συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίσταση» που διαπραγματεύεται τις δοκιμασίες Εβραί- ων πολιτών κατά τη διάρκεια της κατοχής του 1941-44. Ο Συνταγματάρχης Δημήτρης Δημητρίου (με το αντάρτικο όνομα Νικηφόρος), γεννήθηκε στο χωριό Επτάλοφος (Άνω Αγόριανη) και ήταν ο πρώτος αξιωματικός του ελληνικού στρατού που βγήκε στο βουνό κατά την κατοχή, στις γραμ- μές ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το απόσπασμα αναφέρεται σε ένα άγνωστο για πολλούς Κροκυλιώτες γεγονός που έλαβε χώρα κατά την διάρκεια του χειμώνα 1943-44. Ήταν η φυγάδευση στο Κροκύλειο με την βοήθεια του ΕΑΜ, μιας πολύ σημαντικής φυσιογνωμία του Ελληνικού Εβραϊσμού, του Αρχιραββίνου Αθηνών Ηλία Πινχά Μπαρζιλάι. Ο Αρχιραββίνος διέμεινε στο χωριό μας (δεν γνωρίζουμε σε ποιο σπίτι) το οποίο θε- ωρήθηκε και αποδείχθηκε τελικώς μία ασφαλή κρυψώνα από τους Γερμανούς. Πηγή του κειμένου που αναδημοσι- εύουμε είναι το Περιοδικό ΧΡΟΝΙΚΑ (Όργανο του Κεντρι- κού Ισραηλιτικού Συμβουλίου της Ελλάδας), Αριθ. Φύλλου 104, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 1989. Το γεγονός αυτό που θεωρούμε πως είναι αρκετά σημαντικό για την νεώτερη ιστορία του χωριού και ελπίζουμε προσεχώς να έχουμε πε- ρισσότερες πληροφορίες να σας δώσουμε.

Για τον Αρχιραββίνο Αθηνών Ηλία Π. Μπαρζιλάϊ

Στην περιοχή της δράσεώς μου ο Αρχιραββί- νος Μπαρζιλάϊ έφτασε το χειμώνα 1943-1944 (περιοχή Φωκίδας). Μαζί του ήταν η γυναίκα του και η μοναχοκόρη του (έτσι νομίζω, ότι ήταν το μόνο τους παιδί). Τους προώθησαν οι οργανώσεις του ΕΑΜ της περιοχής Φωκίδας σε ένα από τα ποιο ασφαλή χωριά της Δω- ρίδας, το Κροκύλειο. Τους τακτοποίησαν σε ένα θαυμάσιο σπίτι, που ο ιδιοκτήτης του έμε-

νε στην Αθήνα και δεν το χρησιμοποιούσε, τους προμήθευ- σαν άφθονα ξύλα, για το τζάκι τους, και τρόφιμα - ότι είχε ο κόσμος, φτωχά πάντοτε. Όμως η κόρη τους αρρώστησε και μάλιστα βαριά. Είχε τύφο, αρρώστια δηλαδή επικίνδυνη για τη ζωή τότε. Κάποια ημέρα στις αρχές του 1944, πέρασα από το Κροκύλειο. Όταν τελείωσα την ομιλία μου σε ένα καφενείο, προς τους κατοίκους του χωριού, η κυρία Σαΐτη (καταγόμενη από την Αμφίκλεια Λοκρίδας και παντρεμένη με τον Κροκυ- λιώτη Ελληνο-Αμερικανό Σαΐτη) μου σύστησε τον Αρχιραβ- βίνο Μπαρζιλάϊ και την γυναίκα του, που είχαν έρθει να ακού- σουν την ομιλία μου, προπαντός όμως να με ενημερώσουν για τις δυσκολίες τους και για την ασθένεια της κόρης τους. Μου ζήτησαν να πάμε και στο σπίτι που έμεναν. Μαζί με την κυρία Σαΐτη, που τους φρόντιζε και ιδιαίτερα όσο μπορούσε, και με τους συνοδούς μου αντάρτες πήγαμε. Η κόρη τους ήταν πράγματι σε πολύ άσχημη κατάσταση. Τους υποσχέθη- κα ότι ια εύρισκα τρόπο, θα έκανα τα αδύνατα δυνατά να τους στείλω τρόφιμα και ιδιαιτέρως τροφές κατάλληλες για την άρ-

ρωστη κόρη τους. Πράγματι σε λίγες ημέρες, από άλλο χωριό, η Επιμελητεία του Τάγματος κατόρθωσε να εξασφαλίσει ένα φορτίο έως 80 οκάδες (πάνω από 100 κιλά δηλαδή) που το αποτελούσαν μακαρόνια, ρύζι, ζάχαρη, καφές, συμπυκνωμέ- νο γάλα, όσπρια, τυρί και άλευρα. Όταν, σε λίγο καιρό, ξανα- πέρασα από το Κροκύλειο, είχα την ευχαρίστηση να βρω την οικογένεια Μπαρζιλάϊ σε τελείως άλλη κατάσταση. Η κόρη τους είχε μπει στην ανάρρωση. Και οι δύο γονείς ήταν ενθου- σιασμένοι. Οι κάτοικοι του χωριού πάντα τους συμπαραστέ- κονταν με ότι είχαν. Στην επίσκεψή μου εκείνη στο Κροκύλειο, ο Αρχιραββίνος Μπαρζιλάϊ ήρθε στην πλατεία του χωριού και με παρακάλεσε να πήγαινα ξανά στο σπίτι τους, όπως και έγινε. Όταν με τη συνοδεία μου – και με συντροφιά ξανά την κυρία Σαΐτη – φτάσαμε στην κατοικία της οικογένειας Μπαρ- ζιλάϊ, ο Αρχιραββίνος και η γυναίκα του μας υποδέχτηκαν έξω από την πόρτα του ανώγειου διαμερίσματός τους και μέσα από την πόρτα, προστατευόμενη από τον ψυχρό άνεμο στε- κόταν η κατάχλωμη αλλά σε ανάρρωση κόρη τους. Και τότε ο Αρχιραββίνος Μπαρζιλάϊ έδωσε συγκινητική επισημότητα στην υποδοχή μας, βρήκε έξοχα λόγια να διερμηνεύσει την ευγνωμοσύνη όλων τους για το καλό που τους είχαμε κάμει. Θυμάμαι πως βρέθηκα σε δύσκολη θέση, προσπαθώντας να βρω και εγώ λόγια το ίδιο ωραία να απαντήσω στην προσφώ- νηση του Ηλία Μπαρζιλάϊ.

Σώθηκε από την εποχή εκείνη και ένα γράμμα του Αρχιραβ- βίνου Μπαρζιλάϊ για όλα αυτά τα περιστατικά. Σας στέλνω φωτοτυπία του και επειδή μπορεί να είναι δυσανάγνωστο, το αντιγράφω εδώ (με την ορθογραφία του):

«Κροκύλιον, 29 Απριλίου 1944

Προς τον Αξιότιμον Συν/στην Νικηφόρον

Είμαι κάτοχος της επιστολής σας 28 τρέχοντος μηνός και σας ευ- χαριστώ θερμότατα δια το μεγάλον ενδιαφέρον σας προς εμάς.

Μαζί με την επιστολήν παρέλαβα όλα τα τρόφιμα που μας στείλα- τε συμφώνως της αποδείξεως παραλαβής που σας στέλνω ξεχω- ριστά!

Επίσης ακριβώς σήμερα πριν οκτώ ημέρας παρέλαβα από την επιμελητείαν του 5ου Συντάγματος Άνω Παλαιοξάριον τα τρόφι- μα που είχαν μείνει εις το Λευκαδίτη και τα οποία είχατε σεις στεί- λει και καθυστέρησαν να μας τα στείλουν.

Μερικές ημέρες υποφέραμεν από έλλειψιν τροφίμων και σας τη- λεγραφήσαμε σχετικώς, αλλά όταν λάβαμε γνώση ότι ανώτερα συμφέροντα της πατρίδος σας απησχόλησαν, δεχτήκαμε την στέρησιν αυτή με υπερηφάνεια και υπομονή, επειδή πρώτα είναι τα συμφέροντα της πατρίδος και δεύτερον τα ατομικά. Εντούτοις

δεν θα λησμονήσω ποτέ την μεγάλην ενίσχυσιν που μας προσφέ- ρετε. Η μεγαλυτέρα μου ευχή είναι να στεφθούν όλαι αι ενέργειές σας με επιτυχείες και να αξιοθώμεν να σας δούμε δοξασμένον με την νίκη και την λευτεριά.

Σχετικώς με την παράκλησίν σας εάν έχουμε κάτι να σας ζητή- σουμε, σας εκφράζω την βαθυτέραν ευγνωμοσύνη μου για όλα τα τρόφιμα αυτά που με κάνουν σήμερα αρκετά πλούσιο.

Προς το παρών από τρόφιμα δεν έχουμε ανάγκη πλέον. Αλλά θα ήθελα από εσάς, ως ειλικρινής φίλος μας να αποφασίσετε μόνος σας δια το μέρος της διαμονής μας, εάν θεωρείται το Κροκύλειον ασφαλές από πάσης απόψεως να μείνουμε εδώ, μια φορά που είμαστε εγκατεστημένοι και έχομε και αρκετά τρόφιμα. Αλλά εάν η γνώμη σας είναι ότι περισσοτέραν ασφάλεια μπορούμε να έχουμε εις το Γενικόν Στρατηγείον, τότε να έχετε την καλωσύνη να μας στείλετε δύο ή τρεις, οι οποίοι θα μας συνοδέψουν και θα μας βοηθήσουν εις την επίταξιν ζώων εις τα διάφορα χωριά που πρέπει να περάσουμε.

Εν πάση περιπτώσει εμπιστευόμεθα απολύτως εις την κρίσιν σας και σας παρακαλώ να με θεωρήσετε ως έναν εκ των ειλικρινέστε- ρων φίλων σας, ο οποίος βλέπει εσάς έναν από τους γενναίους ήρωας της πατρίδος μας, σαν εκείνους που ξεσκλάβωσαν την Ελ- λάδα μας το ’21. Είθε ο θεός να είναι πάντα μαζύ σας και να ειδού- με την λευτεριά γρίγορα και να είμαι ευτυχείς να εκπληρώσω κι εγώ τας υποχρεώσεις μου, γνωρίζοντας σ’ όλον τον κόσμο το με- γάλο πατριωτικόν έργον σας, μαζί με όλους τους συναγωνιστάς του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Με συναγωνιστικούς χαιρετισμούς εκ μέρους της οικογένειάς μου.

Σας ευχαριστώ δια την μεταβίβασιν της επιστολής του... (λέξη δυσανάγνωστη)

Μετ’ ειλικρινούς φιλίας

Διατελώ

Ο Αρχιραββίνος Αθηνών Ηλίας Π. Μπαρζιλάϊ

YΓ: Δια τον καφέ ευχαριστούμε ιδιαιτέρως και όταν εξοικονομή- σουμε ζάχαρη, θα πιούμε εις την υγείαν σας.

Ο ίδιος

Θα σας παρακαλούσαμε, εάν σας είναι δυνατόν, κει έχετε, να μας στέλνατε ολόγον σαπούνι. Ευχαριστούμεν θερμότατα εκ των προτέρων και συγχωρίστε μας δια τον μεγάλον κόπον που σας δίδομεν.»

(Να μου επιτραπεί να προσθέσω μία γραφική λεπτομέρεια, για τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, για να εξυπηρετήσουμε την οικογένεια του Ηλία Μπαρζιλάϊ. Στις μετακινήσεις της οι- κογένειάς του στα ορεινά χωριά, η γυναίκα του Αρχιραββίνου ήταν αδύνατο να κρατηθεί μόνη της επάνω στα σαμάρια των μουλαριών. Ήταν συνέχεια πανικόβλητη, ότι θα έπεφτε στους γκρεμούς των βουνών, και έπρεπε δυο και τρεις χωρικοί να τρέχουν συνέχεια γύρω στο υποζύγιο και να την συγκρατούν να μην γκρεμιστεί και να την ενθαρρύνουν). 

Φωτο:Ριόλας-Μπουλουμπασης 

25 Μαρτίου  1957 , Λουκάς Λ. Τσιτούρας , Μαρία  Μπουλούμπαση - Μωραίτη , η μητέρα Αικατερίνη Καραμπέτσου - Μπουλούμπαση* , και  στην  αγκαλιά Γ.Μπουλούμπασης - Ριόλας  14 , μηνών .

*καταγωγη από τον Κόκκινο 

“Μια μικρή Ελλάδα στην Αθήνα” με τον Δήμο Δωρίδας

 

ΑΠΟ ILIAS TSIGHAS

MARCH 3, 2016

Ο Δήμος Δωρίδος, συμμετέχει στις εκδηλώσεις της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας με θέμα «Μια Μικρή Ελλάδα στην Αθήνα» και σας καλεί όλους στο αποκριάτικο γλέντι με γεύσεις, μουσική, ήθη και έθιμα από όλες τις γωνιές της Στερεάς Ελλάδας, το Σάββατο 5 Μαρτίου στις 11 π.μ., στην πλατεία Συντάγματος. Σας περιμένουμε και στις υπόλοιπες εκδηλώσεις της Περιφέρειας....

ΣΧΟΛΙΑ

Δήμος Δωρίδος, συμμετέχει στις εκδηλώσεις της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας με θέμα «Μια Μικρή Ελλάδα στην Αθήνα» και σας καλεί όλους στο αποκριάτικο γλέντι με γεύσεις, μουσική, ήθη και έθιμα από όλες τις γωνιές της Στερεάς Ελλάδας, το Σάββατο 5 Μαρτίου στις 11 π.μ., στην πλατεία Συντάγματος.

Σας περιμένουμε και στις υπόλοιπες εκδηλώσεις της Περιφέρειας.

Η Στερεά Ελλάδα ταξιδεύει με προορισμό το Σύνταγμα

Στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που λαμβάνονται για την προβολή της Στερεάς Ελλάδας, η Περιφέρεια ταξίδεψε μέχρι την Αθήνα όπου καθημερινά βρίσκεται στους συρμούς του μετρό, προσκαλώντας κάθε επιβάτη του να την επισκεφθεί.

Οι πόρτες του μετρό, μία για κάθε Περιφερειακή Ενότητα, ανοίγουν και σας “καλωσορίζουν”. “Παράθυρα με θέα” στη φύση, στην ιστορία, στον πολιτισμό, στο βουνό, στη θάλασσα, σε κάθε βαγόνι του συρμού, δίνουν πληροφορίες για αξιοθέατα, μνημεία, γευστικούς προορισμούς, δραστηριότητες.

Ταυτόχρονα, η Στερεά Ελλάδα “καταλαμβάνει” την πλατεία Συντάγματος, όχι για διαδήλωση, αλλά για γλέντι! και κερνάει, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις του «Μια μικρή Ελλάδα στην Αθήνα».

Από την Πέμπτη 3 Μαρτίου έως και την Κυριακή 6 Μαρτίου σας περιμένουμε στο αποκριάτικο ταξίδι μας με γεύσεις, μουσική και πολιτιστικές εκδηλώσεις της Στερεάς Ελλάδας.

Την Πέμπτη και την Παρασκευή από τις 6μ.μ. έως τις 10μ.μ. αλλά και το Σάββατο και την Κυριακή από τις 11π.μ. έως τις 3μ.μ. κερνάμε με γεύσεις από όλες τις γωνιές της Στερεάς Ελλάδας.

Κοπή πίτας συλλόγου 2016 ( φωτο Β Καλλιεντέρη )

Κοπή πίτας συλλόγου 2016 ( φωτο Β Καλλιεντέρη )

Κοπή πίτας συλλόγου 2016 ( φωτο Β Καλλιεντέρη )

---

Κοπή πίτας του Συλλόγου Κοκκίνου "Η Παναγια Θεοτόκου"  Posted: 23 Feb 2016 07:00 PM PST Το Δ/Σ του πολιτιστικού Συλλόγου Κοκκίνου "Η Παναγια Θεοτόκου" Δωρίδας σας προσκαλεί στην ετήσια εκδήλωση των μελών και φίλων του Συλλόγου μας που θα πραγματοποιηθει στης 27-2-2016 ημερα Σάββατο και ώρα 18.00 στην στεγη Δωρικης Αδελφότητας, στο Παγκράτι Ιέρωνος & Τιμόθεου για την κοπή της πρωτοχρονιατικης πίτας.

Φώτο Ριόλας Μπουλούμπαση 

9 Απριλίου  1972 , στο  χάνι Καραπιστόλη - Ντακουίνου η  το  ιστορικό του  Σκορδά  το χάνι , από  αριστερά Κωνστ. Μπουλούμπασης - Ριόλας , Κωνστ.Γ. Καραμπέτσος , Γ.Μπουλούμπασης - Ριόλας , Γ.Ι.Καραμπέτσος , Λουκάς  Λ. Τσιτούρας , Μαρία Μπουλούμπαση - Μωραίτη , Δημ.Γ.Καραμπέτσος , όρθιος  δεξιά  ο Δημ. Καραπιστόλης  - Ντακουίνος , χανιτζής , κ.α 

Φωτο Β Καλιαντέρη,    Στις Καστανιές / Μεταμόρφωση του Σωτήρος 

Γάμοι προγόνων από το lidoriki.com

30 Σεπτεμβρίου  1879

Παναγ. Κ. Κολοκύθας – Λούτζοβο – ετών 30

Γαρουφαλιά Π. Μαχά – Λούτζοβο – ετών 25

Γεωργ. Αρμύρος  - Πενταγιού

Α’ – Κοίμηση  Θεοτόκου – Λούτζοβο

Χ.Ι.Τριανταφύλου

Οι γέφυρες στο Στενό , φώτο Γ Κοντογιάννη.

Στο καραούλι 

Κάστρο του Βελούχοβου

ή Κάστρο Καλλίου  

Ερείπια κάστρου σε ύψωμα πάνω από τη λίμνη του Μόρνου, στη θέση της ακρόπολης της αρχαίας αιτωλικής πόλης Κάλλιον, που ταυτίζεται με το χωριό Βελούχοβο.

Το αρχαίο Κάλλιον και το Βελούχοβο είναι πλέον κάτω από το νερό της τεχνητής λίμνης. Γλύτωσε μόνο ο λόφος της αρχαίας ακρόπολης η οποία είχε οχυρωθεί και κατά το Μεσαίωνα.

---

Ιστορία

Το Κάλλιον είναι στην περιοχή Δωρίδος και κατά την Ελληνιστική περίοδο ανήκε στην Αιτωλική Συμπολιτεία. Καταστράφηκε ολοσχερώς στην επιδρομή των Γαλατών το 270 π.Χ. και δεν ξανακτίστηκε ποτέ .

Κατά τη Μεσοβυζαντινή περίοδο, η Δωρίς είχε σχεδόν ερημώσει. Πριν από το 10ο αιώνα στην περιοχή εγκαταστάθηκαν λίγες οικογένειες Σλάβων, γεγονός στο οποίο οφείλεται ή ύπαρξη διάφορων σλαβικών τοπωνυμίων όπως «Βελούχοβο».

Η ακρόπολη οχυρώθηκε ξανά την εποχή της Φραγκοκρατίας, τον 13ο αιώνα. Το Λιδωρίκι και το Κάλλιον υπάγονταν στη βαρωνία των Σαλώνων και το κάστρο εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο σημαντικά της Δυτικής Ελλάδας όντας κοντά στα σύνορα με το Δεσποτάτο της Ηπείρου.

Οι Φράγκοι έδωσαν μεγάλη σημασία στην περιοχή και έχτισαν φράγκικες εκκλησίες, γεφύρια, εργαστήρια κ.λπ. Γενικά η βαρωνία Σαλώνων και πιο ειδικά το φέουδο που είχε έδρα το Κάλλιον οδήγησε την περιοχή σε μια από τις σπάνιες περιόδους ευημερίας που γνώρισε ποτέ. Αυτό πιθανότατα κράτησε μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα.

Το Κάλλιον έπεσε στα χέρια των Τούρκων περί τα 1450. Το κάστρο δεν αξιοποιήθηκε επί Τουρκοκρατίας και ερήμωσε.